Een nieuwe editie van het Movies That Matter festival trapt vanavond af in het Theater aan het Spui te Den Haag met de Deense oorlogsfilm Krigen, en sluit een week later af met documentaire Tomorrow. Wat is dat eigenlijk, een Movie That Matters? Een film die er toe doet? In welk opzicht? De focus van het festival ligt altijd op films over mensenrechten of andere sociaal-maatschappelijke vraagstukken. De naam impliceert dat films over andere onderwerpen er niet toe doen, dat films alleen 'belangrijk' zijn als middel om bewustzijn over mensenrechtenkwesties te creëren. Dat is natuurlijk erg gechargeerd, maar het zegt wel iets over het geloof in de kracht van cinema. De films op het festival bewijzen bovendien dat het communiceren van een gewichtige boodschap niet ten koste hoeft te gaan van de artistieke kwaliteit.
Kou in Turkije
Een goed voorbeeld is het Turkse Snow Pirates. Vorig jaar mocht regisseur Faruk Hacihafizoglu hiervoor de Gouden Tulp voor Beste Film in ontvangst nemen op het Rode Tulp Film Festival (een multistedelijk festival dat geheel gewijd is aan de Turkse cinema). Snow Pirates speelt zich af tijdens de winter van 1980, net nadat de militaire coup heeft plaatsgevonden, die nog twee jaar zou duren. In de barre winter in het oosten van Turkije hakken de economische maatregelen van het militaire regime nog meer op het leven in dan de totalitaire repressie van de vrijheid van meningsuiting.
De rantsoenering van kool betekent dat het voor veel huishoudens een dagelijkse strijd wordt om 's avonds de kou te trotseren. Voor Serhat, Burbuz en Ibrahim, de sneeuwpiraten uit de titel, is dit juist een avontuur en uitdaging. Deze drie jongens hebben lol met het verzamelen van niet-verbrande kool die opnieuw gebruikt kan worden. Tussendoor voetballen ze in de sneeuw en glijden ze daar natuurlijk op met sleeën. Hacihafizoglu brengt de sneeuwlandschappen van het Turkse platteland en dorp mooi in beeld, helemaal rond zonsopkomst en -ondergang, waarbij hij dankbaar gebruik maakt van het bijzondere natuurlijke licht. Een fijn portret van die tijd in Turkije, waarin humor prima samengaat met de soms subtiele, soms expliciete kritiek op het regime.
Oorlog in Soedan, en weer oorlog in Soedan
A Haunting History is een (door Nederlanders gemaakte) documentaire die een veel ellendiger beeld schept van het gekozen onderwerp. De dertigjarige Anuol Deng vluchtte in de jaren negentig uit Soedan vanwege de burgeroorlog tussen Noord- en Zuid-Soedan. Anuol werd in Engeland een advocaat en keert in 2011 terug naar zijn thuisland, dat inmiddels het onafhankelijke land Zuid-Soedan is geworden. Met zijn specialisatie in internationaal recht hoopt hij iets te kunnen betekenen voor de mensenrechten in en internationale erkenning van Zuid-Soedan. Daarnaast wil hij een aantal van de verantwoordelijken voor de burgeroorlog uit zijn jeugd voor het gerecht slepen. Eén van zijn doelwitten is vicepresident Riek Machar, maar dat blijkt in de praktijk een brug te ver.
Anuol filosofeert met familie en vrienden over hoe het dan verder moet met Zuid-Soedan: moet men alleen verzoenen en niet straffen, eerst straffen en dan verzoenen of eerst verzoenen en dan straffen? Voordat ze een antwoord kunnen vinden op dit soort vragen breekt er in 2013 een nieuwe burgeroorlog uit in Zuid-Soedan. Een oorlog die inmiddels recentelijk door de Verenigde Naties gekarakteriseerd werd als een van de gruwelijkste mensenrechtensituaties ter wereld. Anuol kwam naar Soedan om mee te helpen het land opnieuw op te bouwen en herinneringen aan het geweld van het verleden te vervangen door nieuwe, vreedzame herinneringen, maar krijgt daar geen kans toe door nieuw, wreed en bloedig oorlogsgeweld. Een schrijnend portret van de aanhoudende cyclus van oorlog en ongeluk in Soedan en Zuid-Soedan, gepersonaliseerd door het verhaal van Anuol.
Het Movies that Matter festival vindt plaats van 18 tot en met 26 maart in Den Haag. De films worden vertoond in het Filmhuis Den Haag en het Theater aan het Spui. Meer informatie kun je vinden op de website van het festival. Klik hier voor het volledige filmprogramma.