[header]Mijke de Jong zou wel eens een tweede Gouden Kalf kunnen krijgen voor haar regie van Het Zusje van Katia, een ontluisterende film waarin de kijker in de wereld van een dertienjarig meisje wiens wereldbeeld bestaat uit haar zus en moeder, beide prostituees. Het echte leven is een grappige film over filmmaken waarin realiteit en fictie op een ingewikkelde manier in elkaar vloeien. Geen hoogvlieger, deze nieuwste van Robert Jan Westdijk (Zusje), maar wel verdomd vermakelijk.[/header]Als de zaal tijdens de film lacht en ik niet, is dat voor mij irritant. Aan een grap die in mijn ogen niet grappig is, maar waar anderen wel om lachen, kan ik me flink ergeren. Maar het wordt pas echt vervelend als in mijn ogen de desbetreffende scène überhaupt niet grappig bedoeld is, in tegenstelling tot wat de meeste mensen in de zaal denken. Als wat er gebeurt op het scherm eigenlijk ontzettend triest is. Zijn de mensen om mij heen nu echt zo lomp, of proberen ze hun ongemak weg te lachen? Of ligt het aan mij en ben ik een zuurpruim die alleen de treurige kant van de situatie wil zien en blind is voor de humoristische kant?

Het Zusje van Katia

Dat vraag ik mij af na afloop van Het Zusje van Katia, nadat ik me tijdens de film regelmatig aan het publiek heb zitten ergeren. Vooral ook omdat wat mij vaak erg aangreep, voor anderen kennelijk nogal grappig was. Misschien ligt het aan mij, maar ik vind een 13-jarig meisje dat zich heeft teruggetrokken in een klein wereldje waarin ze haar identiteit ophangt aan haar oudere zus, een stripteasedanseres, en waarin die zus en haar moeder, een hoer, haar wereldbeeld op een jammerlijk eenzijdige manier bepalen, niet zo amusant. Ontluisterend is de enorme eenzaamheid van het meisje, tragisch is haar beeld van mannen en haar houding daar tegenover, zoals ze die ontwikkelt dankzij haar afwezige moeder en zeventienjarige zus Katia, die ondertussen zelf ook nog heel wat te leren heeft.

Niet dat de film helemaal gespeend is van humor, er zitten zeker een aantal leuke momenten in. Zo zijn de gesprekken tussen het zusje van Katia en John, een soort van Jehova’s getuige, regelmatig geinig. Maar hun laatste gesprek is dat allerminst, terwijl juist dit de meeste lachsalvo’s in de zaal oplevert. De fantastische regie van Mijke de Jong drukt gelukkig alle ergernis weg in een hoekje. Door bijna alles vanaf de ooghoogte van het zusje van Katia te filmen en dat vaak heel dicht op de acteurs te doen, wordt je als kijker gedwongen haar verwrongen perspectief te accepteren. De vele stiltes en de leegte van haar leven zijn extra pijnlijk en hartverscheurend.

Mijn collega Hedwig merkte op dat Het Zusje van Katia “geen film met imponerende composities of trucjes is”, maar de manier van filmen maakt zo’n enorm verschil en is zo zorgvuldig en onopvallend uitgevoerd dat die mijns inziens toch wel degelijk imponerend is. Anders was de film nooit zo onder de huid gekropen als nu. Wat mij betreft krijgt Mijke de Jong voor het tweede jaar op rij het Gouden Kalf voor de beste regie. Het Zusje van Katia krijgt komende donderdag een landelijke release.
[rating 4.5]


Het Echte Leven

Dertien jaar geleden debuteerde Robert Jan Westdijk met Zusje en won daar een Gouden Kalf voor beste speelfilm voor. Zijn vierde film opende afgelopen week het NFF en gaat net als Zusje over het medium film. De reacties van de pers zijn echter minder positief dan destijds, termen als ‘navelstaarderij’ en ‘ijdeltuiterij’ zijn niet van de lucht. Even lijkt dat terecht: Het Echte Leven opent met een stupide plot over Milan die zijn vriendin Simone niet meer vertrouwd en haar liefde voor hem wil testen door uit haar leven te verdwijnen, haar op te dragen verliefd te worden op een ander en dan weer terug te keren en te kijken of ze nog steeds van hem houdt. Na iets meer dan tien minuten blijkt dit gelukkig een film in de film te zijn.

Maar fictie en werkelijkheid blijven regelmatig last uit elkaar te houden, niet in de laatste plaats omdat regisseur/acteur Martin net als zijn personage Milan een relatie heeft met Simone, de actrice die Simone speelt. En dan is er nog Dirk, de geluidsman die invalt voor de acteur die Simones nieuwe liefde moest spelen, wiens personage ook Dirk heet. Waarna Simone in ‘het echte leven’ ook nog eens voor Dirk valt. Zowel voor de kijker als de personages zijn realiteit en fictie moeilijk te onderscheiden. De werkelijkheid lijkt veilig afgebakend door de mindere beeldkwaliteit, maar regelmatig blijken we naar beelden van de na de opname van een shot nog draaiende filmcamera te kijken. Deze vermenging van realiteiten zijn vaak geestig en luchtig genoeg dat het niet deert dat het allemaal niet zoveel om het lijf heeft. Hier valt wel oprecht om te lachen. Westdijk ziet er zelf meer in, zo blijkt tijdens de vragensessie achteraf, maar dat doet niet af aan het feit dat Het Echte Leven een vermakelijke film is die allesbehalve over het echte leven gaat.
[rating 3.5]

Eind deze week verschijnt een interview met Margot Schaap op deze site. Schaap studeerde dit jaar af aan de Film Academie met de korte film Gaandeweg en won afgelopen vrijdag voor die film de Tuschinski Award. De film draait woensdag 1 oktober nog in het Louis Hartlooper Complex. Hij is om 16:15 te zien in een verzamelprogramma van drie korte afstudeerfilms en is dinsdag 30 oktober ook op Nederland 2 te zien, om 14:40.