in Events & Festivals
Update:
Het voelt alsof het internationaal filmfestival van Rotterdam voor de programmering van dit jaar al rekening hield met een duistere tijdlijn. Tegelijk met het festival voltrekt zich namelijk een staatsgreep in de Verenigde Staten. Biedt de filmkunst een thuishaven in deze tijden? Op het centraal station zet de meditatieve video-installatie Happy New Year van Jinjoon Lee in ieder geval de toon: de computeranimaties van attracties zitten bomvol verwijzingen naar rampen en citaten die oproepen tot reflectie. Uiteindelijk blijken de attracties in een grote kast te zitten die het zicht op een zinkend Vrijheidsbeeld ontnemen.
In WORM UBIK verbeeldt David Verbeeks video-installatie Safe.Self.Sense de onzekerheid aan het begin van de coronapandemie. Op drie schermen scheppen witte monsters met klauwen of zwervende figuren in gaspakken een lugubere sfeer, geholpen door harde industrialmuziek en flikkerende belichting. Opeens duikt een lichtgevende bak op die zo uit een David Lynch-film had kunnen komen. Twee mensen halen er een mondkapje uit, gevolgd door enge muziek. Dit theatrale gejank over een effectief preventiemiddel doet de ogen rollen. Wat betreft covidveiligheid valt voor het IFFR, dat anders zo prat gaat op inclusiviteit, nog een wereld te winnen.
Onderdrukking
Veel van de geprogrammeerde films gaan over onderdrukking, soms indirect. Our Father - The Last Days of a Dictator volgt dictator António de Oliveira Salazar, die al stervende wordt voorgehouden niet te zijn afgezet. In ruime beelden van zijn landhuis benadrukt de film het verstrijken van de tijd. Terwijl de klok doortikt krijgt de platonische relatie tussen Salazar en zijn hondstrouwe landvoogdes Maria alle aandacht. Jorge Mota en Catarina Avelar, als innemende oud-dictator en de strenge Maria, zorgen ondanks wat klungelige droommomenten tussendoor voor een humaan portret dat benadrukt waartoe mensen in staat zijn, hoe sympathiek ze ook zijn voor hun naasten.
In On This Land bouwt een dorpsgek vleugels van takken om weg te vliegen van een verstikkend dorp in Rusland ergens eind achttiende eeuw. Tegelijkertijd scheiden de dorpelingen een tweeling van elkaar, omdat ze menen dat de een met zwarte magie de ander ziek heeft gemaakt. Ondertussen raakt een edelman geïntrigeerd door de vleugels. Regisseur Renata Dzhalo stelt zelfverzekerd de wreedheden van deze feodale maatschappij tentoon in zwart-wit beelden.
Streng slaat de camera met lange takes van een afstand het reilen en zeilen gade. Die vertraagde stijl doet in de troosteloosheid denken aan het werk van Béla Tarr (The Turin Horse), zeker ook door de omgeving van dorre akkers en kale ruimtes waarin personages stoïcijns praten. De verveelde gesprekken die de edelman voert in zijn koets terwijl langzaam het landschap achter hem voorbijtrekt, laat de hopeloosheid het sterkst voelen. Aan de andere kant voelt de film wel erg leeg aan, zeker wanneer aan het einde een laatste restje hoop wordt ontnomen door een kien spel met geluid.
Iraanse films
De Iraanse films op het IFFR kwamen met een dosis maatschappijkritiek, zoals wel vaker. In The Crowd organiseren jongeren een illegaal feest. Uiteraard kampen ze met tegenslagen, van onenigheid of dit niet te snel is na het overlijden van een gezamenlijke vriend tot een vervelende broer die als personificatie van het Iraanse regime niet zulke losbandigheid in zijn garage wil. De camera hangt als een metgezel rond tijdens de aanloop, inclusief opnames met de telefoon. Het verhaal voelt echter te weinig plaatsgebonden - alsof het ook een jarennegentigrave had kunnen zijn - en daarmee beperkt.
In Sunshine Express neemt een groep mensen deel aan een mysterieus rollenspel. In het decor van een treinstel moeten ze hun personage geloofwaardig acteren op straffe van diskwalificatie. De grens tussen spel en realiteit vervaagt gaandeweg. Een voice-over bewaakt het conceptuele uitgangspunt, terwijl loeiende sirenes en heftige interacties in de wagons claustrofobie opwekken, inclusief een subtiele verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog. De grimmige, surreële sfeer boet wel in aan mysterie wanneer de verteller in beeld komt. Toch roept Sunshine Express krachtig een vervreemding op die past bij leven onder autoritaire regimes terwijl de apocalyptische landschappen op de achtergrond voorbijrazen.
De filmdocent- en maker Saeed Nouri vertelt in Tehran, An Unfinished History de geschiedenis van Teheran met archiefbeelden van honderd jaar Iraanse cinema. Thematisch in drie delen geordend schept hij zo een plaats die opbloeit door de aardolie. Het is een plek van tegenstrijdigheden - een kosmopolitische stad met grote sociale kloven. Vaak brengen de fragmenten een vleugje humor. Aan de andere kant mist vaak de context die het vergelijkbare Los Angeles Plays Itself wel brengt. Wanneer een fragment van The Deer langskomt, vertelt Nouri bijvoorbeeld niet over het belang van die film voor de Iraanse Revolutie.
Selectie en sfeer
In het programmaonderdeel Cinema Regained biedt het IFFR een terugblik op het werk van Sergej Paradzjanov met een dubbele vertoning. De Oekraïense korte documentaire S. Parajanov. Delayed Premiere (1995) toont hoe Paradzjanovs project The Kyiv Frescoes door tegenwerking van de autoriteiten nooit van de grond kwam. Zijn poëtische visie paste niet in de Sovjet-Unie die socialistisch realisme eiste. Dat laat ook de lange documentaire The Lilac Wind of Parajanov zien, waarin de Armeense regisseur Ali Khamraev samen met collega's uitvoerig over zijn grote voorbeeld praat. Paradzjanov komt hierin voorbij als IFFR-gast in de jaren tachtig.
Het geeft te denken. Waar zijn de meesters van nu? Bij de Big Screen Competition, bedoeld om films te helpen met de distributie in Nederland, won Raptures, een bombastische film over religieus fanatisme in Zweden vlak voor de Tweede Wereldoorlog, waarin de brandschone kostuums van de boeren het gevoel van kitsch versterken. Aan de andere kant is er oudgediende Alexander Kluge met de veredelde Powerpoint-presentatie Primitive Diversity. De stroom AI-gegenereerde beelden voorzien van cryptische filosofie doet velen in de zaal weglopen. Waarom het IFFR dit broddelwerk selecteerde maar een oudgediende als Jon Jost niet, is onbekend.
De zaal loopt wel vol voor I'm Still Here, winnaar van de publieksprijs. Als veelgeprezen film uit het programmaonderdeel Limelight voelt dit echter niet als IFFR. Door deze films mee te laten doen voor de publieksprijs raken andere titels jammerlijk ondergesneeuwd, ook al trekt Limelight wel de mensen. Het festivalhart is weer op de oude plaats in De Doelen teruggekeerd en voelt knusser aan dan de weidse ruimte van vorig jaar. Het scherm vooraf aan de vertoningen heeft geen socialemediamuur meer en het voelt als een verademing om niet continu posts van Mark Zuckerbergs platform te hoeven aanschouwen.
Indruk
Gelukkig maken genoeg titels indruk. Zo ook Deuses de Pedra, een etnografische film over Galicië. De in vijftien jaar tijd opgenomen warme 16mm-beelden tonen melancholisch en met droge humor kleine portretten van de mensen aldaar. Het geïmproviseerde karakter, met onder meer wisselingen tussen zwart-wit en kleur, geeft de film een poëtische dimensie. Maker Iván Castiñeiras Gallego geeft in de Q&A aan hoe de mijnbouw deze plaatsen nu bedreigt, want er is lithium te vinden voor elektrische auto's. Deuses de Pedra laat voelen wat Wendell Berry omschreef als The Membership, de band tussen verschillende generaties en het land.
Ook de winnaar van de Tiger Competition, Fiume o Morte!, brengt de kracht van gemeenschap over. Dichter Gabriele d'Annunzio bezette vlak na de Eerste Wereldoorlog het Kroatische kustplaatsje Rijeka, dat toen nog Fiume heette en bewoond werd door veel Italianen. Maker Igor Bezinović speelt samen met bewoners van het dorpje de zestien bizarre maanden die volgden na. Het eindigde niet met de door d'Annunzio gehoopte inlijving door Italië, maar juist in oorlog met zijn land. Hij geldt als de pionier van het fascisme en inspireerde Mussolini, door bijvoorbeeld de nu door Elon Musk zo geliefde Hitlergroet te gebruiken.
Waar Peter Watkins reconstructies intellectueel benadert, doet Bezinović dat komisch. Elke kale man mag vanwege die kaalheid d'Annunzio spelen. Dit soort humor werkt net als de voice-overs van de inwoners didactisch. Het amateurisme van het acteren charmeert, vooral door de bloopers erin te laten. De film vliegt zo straf door de gebeurtenissen of herschept oude foto's. Ook al mist de documentaire soms details over bijvoorbeeld d'Annunzio's maffe rechterhand Guido Keller of de geopolitieke context, schetst het een compleet beeld van de eerste keer dat het fascisme de macht had. De film prikt geestig door de fascistische destructieve eigenwaan heen.
In WORM UBIK verbeeldt David Verbeeks video-installatie Safe.Self.Sense de onzekerheid aan het begin van de coronapandemie. Op drie schermen scheppen witte monsters met klauwen of zwervende figuren in gaspakken een lugubere sfeer, geholpen door harde industrialmuziek en flikkerende belichting. Opeens duikt een lichtgevende bak op die zo uit een David Lynch-film had kunnen komen. Twee mensen halen er een mondkapje uit, gevolgd door enge muziek. Dit theatrale gejank over een effectief preventiemiddel doet de ogen rollen. Wat betreft covidveiligheid valt voor het IFFR, dat anders zo prat gaat op inclusiviteit, nog een wereld te winnen.
Onderdrukking
Veel van de geprogrammeerde films gaan over onderdrukking, soms indirect. Our Father - The Last Days of a Dictator volgt dictator António de Oliveira Salazar, die al stervende wordt voorgehouden niet te zijn afgezet. In ruime beelden van zijn landhuis benadrukt de film het verstrijken van de tijd. Terwijl de klok doortikt krijgt de platonische relatie tussen Salazar en zijn hondstrouwe landvoogdes Maria alle aandacht. Jorge Mota en Catarina Avelar, als innemende oud-dictator en de strenge Maria, zorgen ondanks wat klungelige droommomenten tussendoor voor een humaan portret dat benadrukt waartoe mensen in staat zijn, hoe sympathiek ze ook zijn voor hun naasten.
In On This Land bouwt een dorpsgek vleugels van takken om weg te vliegen van een verstikkend dorp in Rusland ergens eind achttiende eeuw. Tegelijkertijd scheiden de dorpelingen een tweeling van elkaar, omdat ze menen dat de een met zwarte magie de ander ziek heeft gemaakt. Ondertussen raakt een edelman geïntrigeerd door de vleugels. Regisseur Renata Dzhalo stelt zelfverzekerd de wreedheden van deze feodale maatschappij tentoon in zwart-wit beelden.
Streng slaat de camera met lange takes van een afstand het reilen en zeilen gade. Die vertraagde stijl doet in de troosteloosheid denken aan het werk van Béla Tarr (The Turin Horse), zeker ook door de omgeving van dorre akkers en kale ruimtes waarin personages stoïcijns praten. De verveelde gesprekken die de edelman voert in zijn koets terwijl langzaam het landschap achter hem voorbijtrekt, laat de hopeloosheid het sterkst voelen. Aan de andere kant voelt de film wel erg leeg aan, zeker wanneer aan het einde een laatste restje hoop wordt ontnomen door een kien spel met geluid.
Iraanse films
De Iraanse films op het IFFR kwamen met een dosis maatschappijkritiek, zoals wel vaker. In The Crowd organiseren jongeren een illegaal feest. Uiteraard kampen ze met tegenslagen, van onenigheid of dit niet te snel is na het overlijden van een gezamenlijke vriend tot een vervelende broer die als personificatie van het Iraanse regime niet zulke losbandigheid in zijn garage wil. De camera hangt als een metgezel rond tijdens de aanloop, inclusief opnames met de telefoon. Het verhaal voelt echter te weinig plaatsgebonden - alsof het ook een jarennegentigrave had kunnen zijn - en daarmee beperkt.
In Sunshine Express neemt een groep mensen deel aan een mysterieus rollenspel. In het decor van een treinstel moeten ze hun personage geloofwaardig acteren op straffe van diskwalificatie. De grens tussen spel en realiteit vervaagt gaandeweg. Een voice-over bewaakt het conceptuele uitgangspunt, terwijl loeiende sirenes en heftige interacties in de wagons claustrofobie opwekken, inclusief een subtiele verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog. De grimmige, surreële sfeer boet wel in aan mysterie wanneer de verteller in beeld komt. Toch roept Sunshine Express krachtig een vervreemding op die past bij leven onder autoritaire regimes terwijl de apocalyptische landschappen op de achtergrond voorbijrazen.
De filmdocent- en maker Saeed Nouri vertelt in Tehran, An Unfinished History de geschiedenis van Teheran met archiefbeelden van honderd jaar Iraanse cinema. Thematisch in drie delen geordend schept hij zo een plaats die opbloeit door de aardolie. Het is een plek van tegenstrijdigheden - een kosmopolitische stad met grote sociale kloven. Vaak brengen de fragmenten een vleugje humor. Aan de andere kant mist vaak de context die het vergelijkbare Los Angeles Plays Itself wel brengt. Wanneer een fragment van The Deer langskomt, vertelt Nouri bijvoorbeeld niet over het belang van die film voor de Iraanse Revolutie.
Selectie en sfeer
In het programmaonderdeel Cinema Regained biedt het IFFR een terugblik op het werk van Sergej Paradzjanov met een dubbele vertoning. De Oekraïense korte documentaire S. Parajanov. Delayed Premiere (1995) toont hoe Paradzjanovs project The Kyiv Frescoes door tegenwerking van de autoriteiten nooit van de grond kwam. Zijn poëtische visie paste niet in de Sovjet-Unie die socialistisch realisme eiste. Dat laat ook de lange documentaire The Lilac Wind of Parajanov zien, waarin de Armeense regisseur Ali Khamraev samen met collega's uitvoerig over zijn grote voorbeeld praat. Paradzjanov komt hierin voorbij als IFFR-gast in de jaren tachtig.
Het geeft te denken. Waar zijn de meesters van nu? Bij de Big Screen Competition, bedoeld om films te helpen met de distributie in Nederland, won Raptures, een bombastische film over religieus fanatisme in Zweden vlak voor de Tweede Wereldoorlog, waarin de brandschone kostuums van de boeren het gevoel van kitsch versterken. Aan de andere kant is er oudgediende Alexander Kluge met de veredelde Powerpoint-presentatie Primitive Diversity. De stroom AI-gegenereerde beelden voorzien van cryptische filosofie doet velen in de zaal weglopen. Waarom het IFFR dit broddelwerk selecteerde maar een oudgediende als Jon Jost niet, is onbekend.
De zaal loopt wel vol voor I'm Still Here, winnaar van de publieksprijs. Als veelgeprezen film uit het programmaonderdeel Limelight voelt dit echter niet als IFFR. Door deze films mee te laten doen voor de publieksprijs raken andere titels jammerlijk ondergesneeuwd, ook al trekt Limelight wel de mensen. Het festivalhart is weer op de oude plaats in De Doelen teruggekeerd en voelt knusser aan dan de weidse ruimte van vorig jaar. Het scherm vooraf aan de vertoningen heeft geen socialemediamuur meer en het voelt als een verademing om niet continu posts van Mark Zuckerbergs platform te hoeven aanschouwen.
Indruk
Gelukkig maken genoeg titels indruk. Zo ook Deuses de Pedra, een etnografische film over Galicië. De in vijftien jaar tijd opgenomen warme 16mm-beelden tonen melancholisch en met droge humor kleine portretten van de mensen aldaar. Het geïmproviseerde karakter, met onder meer wisselingen tussen zwart-wit en kleur, geeft de film een poëtische dimensie. Maker Iván Castiñeiras Gallego geeft in de Q&A aan hoe de mijnbouw deze plaatsen nu bedreigt, want er is lithium te vinden voor elektrische auto's. Deuses de Pedra laat voelen wat Wendell Berry omschreef als The Membership, de band tussen verschillende generaties en het land.
Ook de winnaar van de Tiger Competition, Fiume o Morte!, brengt de kracht van gemeenschap over. Dichter Gabriele d'Annunzio bezette vlak na de Eerste Wereldoorlog het Kroatische kustplaatsje Rijeka, dat toen nog Fiume heette en bewoond werd door veel Italianen. Maker Igor Bezinović speelt samen met bewoners van het dorpje de zestien bizarre maanden die volgden na. Het eindigde niet met de door d'Annunzio gehoopte inlijving door Italië, maar juist in oorlog met zijn land. Hij geldt als de pionier van het fascisme en inspireerde Mussolini, door bijvoorbeeld de nu door Elon Musk zo geliefde Hitlergroet te gebruiken.
Waar Peter Watkins reconstructies intellectueel benadert, doet Bezinović dat komisch. Elke kale man mag vanwege die kaalheid d'Annunzio spelen. Dit soort humor werkt net als de voice-overs van de inwoners didactisch. Het amateurisme van het acteren charmeert, vooral door de bloopers erin te laten. De film vliegt zo straf door de gebeurtenissen of herschept oude foto's. Ook al mist de documentaire soms details over bijvoorbeeld d'Annunzio's maffe rechterhand Guido Keller of de geopolitieke context, schetst het een compleet beeld van de eerste keer dat het fascisme de macht had. De film prikt geestig door de fascistische destructieve eigenwaan heen.
