De algemene vuistregel was dat er ten minste één take volgens het script werd opgenomen, waarna Williams zijn gang mocht gaan. Het was een geschikt compromis: als zijn improvisaties niet aansloten bij de toon van de film, hadden de filmmakers altijd nog de oorspronkelijke versie als vangnet.
Zelfs in dramatische rollen
Williams' spontane ingevingen kwamen meestal wel in de definitieve montage terecht. Mrs. Doubtfire leverde miljoenen meters film op omdat hij niet te stoppen was en de opnamesessies voor Aladdin ontaardden regelmatig in iets wat meer leek op een stand-upshow dan op een standaard stemopname.
Zelfs in zijn dramatische rollen werd Williams aangemoedigd - zo niet verplicht - om van het script af te wijken. Hij improviseerde Matt Damons favoriete zin in Good Will Hunting, en ook in Peter Weirs Dead Poets Society, Terry Gilliams The Fisher King en Penny Marshalls Awakenings voegde hij eigen momenten toe waarin zijn onbedwingbare neiging tot improvisatie naar voren kwam.
Eén uitzondering
In zijn komediefilms was hij helemaal niet te stoppen. Maar zelfs wanneer hij een serieuzere toon aansloeg, vond Williams altijd een manier om zijn aangeboren talent voor spontane humor - vaak beter dan wat de scriptschrijvers op papier zetten - tot uiting te brengen. Met één uitzondering.
Het spelen van een seriemoordenaar leent zich uiteraard niet goed voor grappen en oneliners, en Williams onthulde dat hij geen enkele regel tekst wijzigde in Christopher Nolans Insomnia. Deze psychologische thriller uit 2002 is een remake van de Noorse film uit 1997. Naast Williams spelen ook Al Pacino en Hilary Swank mee in de film.
Lovend ontvangen
Insomnia volgt twee rechercheurs uit Los Angeles die een moord onderzoeken in Nightmute, Alaska. Wanneer de dader getuige is van een ongeluk waarbij een van de rechercheurs per ongeluk iemand doodschiet, sluiten de twee een stilzwijgende overeenkomst om elkaar uit handen van justitie te houden.
De film werd lovend ontvangen, met name vanwege de acteerprestaties van Pacino en Williams. Bij de Saturn Awards werd Williams genomineerd voor Beste Mannelijke Bijrol en Hillary Seitz voor Beste Scenario.
Nooit enige verleiding
Toen UPI hem vroeg of hij ooit in de verleiding kwam om toch te improviseren in de film, antwoordde hij resoluut ontkennend. "Nee. Helemaal niet", zei hij. "Er was nooit enige verleiding. Bovendien: het was Al - Pacino, bedoel ik - die zei: 'Doe dat niet.'"
"En Christopher Nolan wist precies wat hij wilde. Het voelde heel natuurlijk aan, zoals ik eerder maar één keer heb meegemaakt bij Gus Van Sant. Zelfs terwijl je intens materiaal speelt, voel je je toch ontspannen. Er is geen behoefte om te improviseren."
Op zijn gemak
Nolan lijkt inderdaad niet het type regisseur dat het zou waarderen als een van zijn acteurs zomaar uit de bocht vliegt, zeker gezien hoe nauwkeurig zijn producties zijn uitgedacht en geregisseerd, en hij gaf zelf toe dat hij Williams lang niet zo grappig vond als de rest van de wereld.
Toch had Williams het kunnen proberen als hij had gewild. Niets hield hem tegen om op het moment van de opnames van het script af te wijken. Maar hij voelde zich zo op zijn gemak met hoe Insomnia was voorbereid en gestructureerd, nog voordat er een frame was geschoten, dat het niet eens bij hem opkwam om te improviseren. En dat zegt veel over de kracht van de film.
Kijken?
Wil je Williams zien in Insomnia? Je kunt de film op dit moment niet vinden op de verschillende streamingdiensten in Nederland, maar je kunt het wel kopen op dvd en blu-ray.