Het leverde hem de Oscar voor Beste Acteur op en vestigde zijn status als de ultieme tegendraadse rebel van de cinema, een opstandeling met een glimlach scherp genoeg om glas te snijden. Maar ondanks zijn overweldigende présence op het scherm, was Nicholson niet onkwetsbaar. Buiten de camera waren er momenten waarop hij zich niet helemaal op zijn gemak leek te voelen en was er zelfs een rol waarvoor hij bang was.
Nieuw personage
Met de komst van het nieuwe millennium leek Nicholson een nieuw personage aan te nemen: hij werd zelden nog zonder zonnebril gezien, ongeacht seizoen of gelegenheid. Dit was geen brutale arrogantie, maar een ongemak met zijn eigen realiteit, een angst die hij niet wilde tonen.
Over die keuze zei hij ooit: "Ik ben iemand die getraind is om anderen in de ogen te kijken. Maar ik kan niet in de ogen kijken van iedereen die in de mijne wil kijken; emotioneel kan ik dat volume niet aan."
Ultieme schurk
Nicholson verschool zich ook achter een masker in een van zijn meest genre-bepalende rollen, in samenwerking met het gotische meesterbrein Tim Burton. In diens Batman uit 1989 werd Nicholson binnengehaald om de griezelige antagonist en ultieme schurk, de Joker, te vertolken met een nieuwe ernst.
Burton geloofde dat de film niet serieus genomen zou worden zonder een verpletterende performance van Nicholson, een feit dat de inmiddels doorgewinterde acteur angstig maakte. "Ik was bang vanwege mijn gevoel bij de televisieserie en de manier waarop films meestal worden gemaakt en besproken", zei Nicholson ooit. "Ik wilde niet dat dit zou uitmonden in het gebruikelijke: 'Laten we het opfleuren voor de kinderen.'"
Overgangsfilm
Nicholson wist dat kinderen juist zouden reageren op een donkerdere versie van de klassieke stripfiguur die ze kenden, maar de scheidslijn tussen kille ernst en een grap was erg dun. "Ik vond dit in alle opzichten een heel sterke overgangsfilm voor het genre, en eigenlijk de reden waarom ze mij erbij wilden", voegde hij toe.
En dus nam hij de rol serieuzer dan wie dan ook bij het project, in een poging de manier waarop de filmindustrie naar adaptaties keek te revolutioneren. Nicholson was bang omdat hij wist dat een goed gespeelde rol het genre niet alleen voorgoed zou veranderen, maar het zou definiëren.
Krankzinnig contract
Bovendien moest hij naast Michael Keaton en Kim Basinger spelen. Dat zou iedereen angst inboezemen, laat staan de beruchte rebel die belast was met de taak de toekomst van de cinema vorm te geven. Er rustte veel op de schouders van Nicholson, inclusief tientallen miljoenen dollars.
Hij liep weg met een van de meest lucratieve deals in de geschiedenis van Hollywood, waarbij hij tussen de 50 en 90 miljoen dollar verdiende dankzij een krankzinnig contract. Nicholson was zo bang voor de rol dat hij nooit meer een andere superschurk speelde, noch in echte actieblockbusters te zien was.
Kijken?
Wil je Nicholson als de Joker zien in Batman? Je kunt de film huren en kopen op Pathé Thuis en Prime Video.