Geweld in films [column]

[header]Gruwelijkheid zit in de mens. Wat we op het scherm zien, is dus niet iets nieuws. De vraag is echter of alles wat getoond kán worden, ook móet worden?[/header]Een man loopt een homodiscotheek binnen, op zoek naar de verkrachter van zijn vriendin. Hij vindt de vermoedelijke dader in een donkere kamer, diep in de ingewanden van het gebouw. Hij pakt een brandblusser en slaat de man tot pulp. Letterlijk. De camera blijft genadeloos gericht op het hoofd van de man, dat met elke slag meer wordt verbrijzeld. Een groep discobezoekers kijkt gefascineerd toe. Een van de omstanders masturbeert op het schouwspel.
In dezelfde film – Irréversible van Gaspar Noé – zit een weerzinwekkende verkrachtingsscène. In een statisch shot van tien minuten zien we hoe een vrouw verkracht en mishandeld wordt. Wat bezielt een filmmaker om ons dit te laten zien? Wat wil hij er mee zeggen? En belangrijker: waarom blijven wij gewoon zitten kijken?

Geweld is van alle tijden. Ook voordat er film was, verkrachtte en martelde men naar hartelust. Gruwelijkheid zit in de mens. Wat we op het scherm zien, is dus niet iets nieuws. De vraag is echter of alles wat getoond kan worden, ook moet worden? Want wat is de boodschap van al deze gruwelijkheden? Dat geweld in ons allemaal zit? Dat het vaak irrationeel is? Dat is iets wat we al lang weten. Waarom blijven we dan toch kijken? Morbide nieuwsgierigheid? Wie zal het zeggen. Feit is wel dat extreem realistisch geweld gemeengoed is in de hedendaagse bioscopen en filmhuizen. Zalenvol keken tijdens het afgelopen International Film Festival Rotterdam toe hoe een vrouw voor de ogen van haar man wordt verkracht en vermoord in The Great Ecstasy of Robert Carmichael. De boodschap? Die is er niet. We worden bestookt met puur nihilisme. Maar waar is de filmmaker in dit alles? Wanneer neemt hij stelling? Nergens. Hij trekt zich terug. Hij neemt geen verantwoordelijkheid voor datgene wat hij ons laat zien. Alles mag immers getoond worden. Hij geniet artistieke vrijheid.

Maar is die vrijheid absoluut? Hoe ver mogen filmmakers gaan? Mogen filmmakers sec tonen wat er gebeurt in deze wereld? Of moeten ze stelling nemen? Misschien wordt het tijd om te kiezen voor de laatste optie. De tijden zijn veranderd. De invloed die films hebben is enorm. Het wordt tijd dat filmmakers dit erkennen en stelling nemen. Wil je zo graag extreem en realistisch geweld tonen? Doe dit dan in een context. Registreer niet alleen maar, maar geef ons een duidelijk ethisch handvat. Want ik denk dat we dat nodig hebben.

Dit is geen oproep tot (zelf)censuur, maar wel tot het nemen van een bepaalde mate van verantwoordelijkheid. Het wordt tijd dat kunstenaars zich niet langer verschuilen achter hun artistieke vrijheid en een keuze maken. Ze moeten beseffen welke impact hun werk heeft. Ze dienen gevoelig te zijn voor de sfeer die er momenteel heerst in de wereld. De mensen hebben behoefte aan morele duidelijkheid.

Betekent dit een verschraling van het bioscoopaanbod? Voor de kijker is het immers interessanter als hij zelf keuzes moet maken tijdens het kijken van de film, in plaats dat dit wordt voorgekauwd door de maker. Maar het gaat hier niet om een verbod op geweld; bioscopen hoeven heus niet alleen maar warme, pluizige Disney-films te vertonen. Ik vraag alleen om een stukje bewustwording, om een terughoudende benadering als het gaat om geweld. Filmmakers dienen hun verantwoordelijkheid te nemen en waar mogelijk morele handvatten aan te bieden. Of misschien belangrijker: filmmakers dienen ons een sprankje hoop te geven in deze verder weinig hoopgevende tijden.


Zelf een column schrijven? Neem contact met ons op. Meer columns vind je hier.



NieuwsFilm

meest populair