Filmtotaal Recensie
Regie: Shari Springer Berman | Cast: Paul Giamatti (Harvey Pekar), Hope Davis (Joyce Brabner), Earl Billings (Mr. Boats), James Urbaniak (Robert Crumb) e.a.
Maar weinig mensen in Nederland zullen een idee hebben van wie Harvey Pekar is, en voor degenen die deze film bezoeken, wordt dat waarschijnlijk de eerste kennismaking met deze dikke, kalende archiefbediende, die zwartkijkerij tot levenskunst heeft verheven. In de Verenigde Staten ligt dat iets anders: daar is Pekar al bijna dertig jaar bekend als de hoofdpersoon in een autobiografische strip (of moet ik graphic novel zeggen?) met de ironische titel American Splendor, en een tijdlang was hij zelfs een nationale beroemdheid dankzij zijn optredens in David Lettermans Late Show. De strip werd ooit bewerkt tot een toneelstuk (waarin Dan Castellaneta alias Homer Simpson de rol van Harvey Pekar speelde), en nu is er dan American Splendor The Movie. De film goochelt op briljante wijze met het gegeven dat dit al de zoveelste incarnatie is van Pekars levensverhaal: het is tegelijkertijd een speelfilm (waarin Harvey Pekar schitterend wordt neergezet door acteur Paul Giamatti) een documentaire (omdat Pekar zelf via een voice-over commentaar levert bij de beelden en soms terzijde wordt genomen voor een interview) en een tekenfilm (bijvoorbeeld wanneer de stripfiguur Harvey Pekar opduikt om zichzelf een schop onder de kont te geven). Maar het mooiste aan American Splendor is het portret dat wordt geschetst van Pekar: de gewoonste man ter wereld, die een strip wilde maken over de dagelijkse sleur en uitgroeide tot een cultfiguur.
De film kent, net zomin als de strip, een plot. Dat is het hele punt: het gewone leven volgt geen interessante verhaallijnen en bestaat uit het voeren van onzinnige gesprekken met saaie collegas, en besluiten welke rij je in de supermarkt zult kiezen. Daar zou iemand een strip over moeten maken, bedenkt Harvey Pekar anno 1976. En wie is daar geschikter voor dan Pekar zelf, een man die nog te doorsnee is om een antiheld te worden (en die, ook toen hij allang een beroemdheid was, werkzaam bleef in het archief van een ziekenhuis in Cleveland)? Pekar kan voor geen meter tekenen, maar is toevallig bevriend met de beroemde underground-striptekenaar Robert Crumb, die wel kan lachen om Pekars sombere getob over zijn eigen dagelijkse leed. Crumb wordt de eerste illustrator van American Splendor, een strip zonder opsmuk waarin Pekar even scherpe als mistroostige observaties loslaat op zon beetje alles wat hij meemaakt. Het pathetische einde van zijn tweede huwelijk, zijn seksuele frustraties, de relatie met zijn al even zwaarmoedige vrouw Joyce, zijn prostaatkanker: het komt allemaal linea recta in de strip terecht, net als iedereen uit Harveys omgeving (zoals de ongelofelijke maar authentieke übernerd Toby, vergeleken bij wie Harvey een toonbeeld van aangepastheid is).
