De Beste Film van het Jaar 2011

Het was weer een zware bevalling, maar de knopen zijn doorgehakt! Wat was volgens onze recensenten de beste film van het afgelopen jaar?

Traditiegetrouw hebben onze recensenten weer met veel pijn en moeite een top tien van het afgelopen jaar samengesteld. Zoals gebruikelijk moest gekozen worden uit de films die in Nederland een landelijke bioscooprelease hebben gekregen (zie alfabetische lijst). De gecombineerde eindlijst vormt een prachtige doorsnede van het filmaanbod van 2011 en toont aan dat het een goed jaar is geweest. De nummer één zal voor velen geen verrassing zijn, maar de overwinning was nipt. Kijk snel wie de opvolger is van The Social Network (2010), Let the Right One In (2009), No Country for Old Men (2008), 4 Maanden, 3 Weken & 2 Dagen (2007) en Caché (2006). De afzonderlijke lijsten volgen daarna.

DE BESTE FILM VAN HET JAAR 2011



------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Remko Mewe (hoofdredacteur)


1. Blue Valentine

Vooral door de structuur van deze hyperrealistische tragedie worden de obstakels binnen een relatie op pijnlijke wijze blootgelegd. Blue Valentine schakelt voortdurend heen en weer tussen de opkomst en ondergang van een huwelijk en laat zien hoeveel druk verwachtingspatronen en idealen daarop uitoefenen. Het resultaat is uiterst confronterend, want verbluffend levensecht. De acteurs (Ryan Gosling en Michelle Williams in Oscarwaardige prestaties) wordt het daarbij erg moeilijk gemaakt, want de tijd tussen beide periodes bedraagt slechts enkele jaren. Geholpen door overtuigende visagie weten ze de subtiele veranderingen haarfijn neer te zetten en profileren ze zich geen van tweeën als de schuldige. De een heeft zich neergelegd bij het feit dat dit het is, maar wil er nog voor vechten, de ander had er meer van verwacht en heeft de hoop op een goede afloop laten varen. Welk filmforum je er ook op naslaat, men komt er simpelweg niet uit. Waar is het misgegaan? Aan wie heeft het gelegen? Is hun huwelijk nog voor leven vatbaar? Alleen al die verwarring en onenigheid zijn het bewijs dat Derek Cianfrance de ongrijpbaarheid van liefde en het wel of niet slagen daarvan loepzuiver heeft getroffen.

2. Rabbit Hole

"Things aren't nice anymore". Geen quote was dit jaar treffender dan de beschrijving die Nicole Kidman van haar gemoedstoestand geeft in het meesterlijke Rabbit Hole. Haar zoontje is acht maanden geleden gestorven, maar het leven gaat door. Niet van harte, maar omdat het moet. Via knappe dialogen, lichaamstaal, stiltes en typerende gebeurtenissen wordt duidelijk gemaakt hoe ontredderd het echtpaar zich moet voelen. Maar ook hoe verschillend ze omgaan met hun verdriet. Kidman en Eckhart acteren foutloos en ook de rest van de cast is griezelig goed. En ondanks het loodzware thema is dit een zeer toegankelijke film. Er is genoeg ruimte voor verlichtende humor (vooral Kidmans afkeer van gelovigen is hilarisch) en de nuchtere realiteit wordt nooit uit het oog verloren. Net als mijn nummer één imponeert Rabbit Hole met een aaneenschakeling van rake observaties van een belangrijk aspect van het leven.

3. Drive

Op een klein scherm blijft er misschien weinig van over, maar op het grote doek is Drive belevingscinema ten voeten uit. Het retrodesign en de met afstand beste soundtrack van het jaar bezorgen je een onderhuids pulserende vibe. Drive herdefinieert het begrip 'cool' en kent een openingsscène die de geschiedenis in zal gaan als de meest beheerste vluchtautorit aller tijden. Ryan Gosling geeft vlekkeloos gestalte aan de ondoorgrondelijke held en groeit uit tot het filmicoon van het jaar. Aan de zelfverzekerde manier waarop hij zijn horloge aan zijn stuur vastmaakt en zijn beschikbare vijf minuten in de gaten houdt, zal nog vaak gerefereerd worden. Zelfs zijn lelijke schorpioenjasje zal tot de topstukken der filmmemorabilia gaan behoren. Het gangsterverhaal, opzichtig vermomd als love story, is van ondergeschikt belang, maar levert de ene memorabele scène na de andere op. Als je een ontroerende afscheidskus in slowmotion plaats ziet maken voor een onthutsende geweldsexplosie weet je dat je een klassieker hebt gezien.

4. Les Petits Mouchoirs

De beste ensemblefilm van het jaar gaat over een vriendengroep die toch maar besluit op vakantie te gaan, hoewel een van hen zwaargewond in het ziekenhuis ligt en achtergelaten moet worden. In Les Petits Mouchoirs gaan drama en komedie naadloos in elkaar over en is het tweeënhalf uur genieten geblazen van een gemêleerd gezelschap dat zowel plezier als ruzie maakt. De film draait volledig om de personages, van wie Max (fenomenaal neergezet door François Cluzet) duidelijk de boventoon voert. Niemand heeft me dit jaar zo laten daveren van het lachen als deze homofobe controlfreak die volledig doorschiet in zijn perfectionisme en uiterlijk vertoon. Ook de anderen hebben zo hun gebreken en je sympathie verspringt met de minuut. Gelukkig is dat geen probleem, want Les Petits Mouchoirs lijkt verdomd veel op het echte leven en daarin is niemand perfect (of het moet Marion Cotillard zijn, hier op haar mooist).

5. Melancholia

Met de adembenemende openingsscène grijpt Lars von Trier stilistisch terug op de proloog van zijn gehate voorganger Antichrist en weet deze ouverture zelfs te overtreffen. Opnieuw gaat er een betoverende werking uit van de combinatie tussen klassieke muziek en extreme slowmotion. Daarna gaat het roer om en volgt een Dogme 95-achtige eerste helft waarin Kirsten Dunst (die nog nooit zo goed acteerde) haar bruiloft ziet mislukken door haar eigen depressie. Het is even doorbijten, maar het acteerwerk is voortreffelijk en met de tweede helft van de film word je geduld ruimschoots beloond. Ik doel dan niet op de naakte Dunst die gelukzalig ligt te baden in de gloed van Melancholia, maar op de originele en ontroerende benadering van het einde der tijden, het mooie contrast tussen beide zussen en het overweldigende slot.

6. 50/50

Een komedie over kanker. Dat is de beschrijving die het meest gehanteerd werd in de media en kernachtiger kun je de film niet samenvatten. Eindelijk heeft een studio het lef gehad om een mainstreamfilm met grote namen uit te brengen die de draak durft te steken met kwaadaardige nieuwvormingen. De beste grappen zijn voor rekening van Seth Rogen die laat zien dat hij als joviale sidekick het beste op zijn plek is. Van meet af aan heeft hij de lachers op zijn hand. De balans tussen ernst (wees gerust, een chemokuurbraakscène is vertegenwoordigd) en scherts is prima, al wordt het soms een klein beetje zoetsappig en rooskleurig. Desalniettemin een heerlijk tegendraadse film die het beestje bij de naam noemt en er heerlijk de spot mee drijft.

7. The Artist

De eerste en waarschijnlijk ook meteen de laatste hedendaagse zwijgende film. The Artist is niet alleen lastig te overtreffen, maar profiteert van het feit dat dit experiment eigenlijk maar één keer kan worden uitgevoerd. Daarna verdwijnt het verrassingseffect en is de lol eraf. Gelukkig heeft Michel Hazanavicius een perfecte ode afgeleverd en elke scène overladen met zijn liefde voor de zwijgende cinema. Met als hoogtepunt het slotakkoord, maar laat ik ook de elastische Jean Dujardin niet vergeten. Deze charismatische acteur blijkt over een onuitputtelijk arsenaal aan mimiek te beschikken en was misschien wel de grootste filmster aller tijden geweest als hij wat eerder zou zijn geboren.

8. A Separation

Een klein Iraans familiedrama met grote thema's die impliciet genoeg gepresenteerd worden om represailles in het thuisland te ontlopen. De genialiteit is niet zo makkelijk te duiden, maar het complexe script, het onnavolgbare acteerwerk en de betrokkenheid van de kijker staan aan de basis daarvan. Als rechter sta je tussen de personages in en word je voortdurend gedwongen tot verschrikkelijk lastige oordelen. Gecompliceerd omdat het verhaal zo veel maatschappelijke thema's (familiewaarden, huwelijkse trouw, dementie, afkomst, rechtvaardigheid, vrouwenrechten, religie, schuld, boete) omvat dat je niet meer weet waaraan je het meeste belang moet hechten. Het resultaat is een meesterwerk dat al vele prijzen in de wacht sleepte en zelfs in de IMDb top 100 staat.

9. Le Gamin au Vélo

Een pareltje van eenvoud over de energieke, boze Cyril die naarstig op zoek is naar een beetje liefde en aandacht, maar door zijn gemakzuchtige vader in de steek wordt gelaten. De warmste film van de gebroeders Dardenne tot op heden mist zijn uitwerking niet en voelt aan als een moderne variant op Les Quatre Cents Coups. Thomas Doret is ontwapenend als het probleemkind dat onder de juiste omstandigheden nog best een prima toekomst voor zich heeft. Een bescheiden, vakkundige film die buitengewoon ontroerend en oprecht is.

10. The King's Speech

Voor de laatste plek kwamen ook The Ides of March en 127 Hours in aanmerking, maar uiteindelijk is het toch de koninklijke stotterfilm geworden. Om de simpele reden dat ik niet om de geweldige confrontaties tussen Colin Firth en Geoffrey Rush heen kan. Perfect uitgespeeld en volledig aan elkaar gewaagd. Ik heb gesmuld van deze opmerkelijke vriendschap.

Kaj van Zoelen


1. The Tree of Life

Ambitieus en pretentieus, maar alles wordt waargemaakt. Niets was grootser dit jaar (of in de jaren daarvoor) dan het magnum opus van Terrence Malick. Het is de film waar hij zijn hele carrière naar toe heeft gewerkt, zo lijkt het wel. Soms sereen maar vaker overweldigend in zijn poëtische beeldtaal, muziek en voice-over. Hele sequenties met nauwelijks dialoog, maar toch vertellen ze met subliem camerawerk en associatieve montage een prachtig verhaal over het ontstaan van het leven; van de big bang tot het opgroeien van kinderen in de twintigste eeuw. Meesterregisseur Malick gebruikte de overpeinzingen, herinneringen en dromen van zijn hoofdpersoon als springplank om narratieve conventies los te laten en zijn grootste meesterwerk tot nu toe te maken.

2. Drive

De sensatie van plotselinge acceleratie. De stilte in een auto die ineens volledig wordt afgezet tegen de duisternis. De lichtjes van de stad door een autoruit. De weerkaatsing van zonlicht op een zeldzame glimlach. Een zoen vol verlangen. Een schedel die tot moes wordt geschopt. Los Angeles bij nacht, walmend in neon. Pulserende elektronische muziek die onder je huid gaat zitten. Een held zonder naam die weinig zegt maar zijn auto en lichaam laat spreken. Een zintuiglijke belevenis vol gratie én onderbuikgevoelens. Dat is Drive van Nicolas Winding Refn, die de laatste jaren met elke film lijkt te groeien.

3. The Turin Horse

Groeien doet Béla Tarr niet meer, aangezien de Hongaarse regisseur aankondigde dat dit zijn laatste film zal zijn. Deze zwanenzang is een waardige afsluiting van de illustere carrière van één van Europa's meest vooraanstaande auteurs. De hypnotiserende cinematografie, muziek en sounddesign veroorzaken een soort trance die je meesleurt in de zinloze worsteling om een laatste zuchtje leven van een oude man en zijn trouwe dochter in een eenzaam huis op het Hongaarse platteland, terwijl de wereld geleidelijk lijkt te eindigen. De indrukwekkende zwart-witbeelden zijn regelmatig een esthetisch genot en net als bovenstaande twee films is ook dit er een die je vooral moet ervaren.

4. Mistérios de Lisboa

De adel en de verdoemden zijn inwisselbaar en identiek in Raúl Ruiz' magistrale film over de kunst van het verhalen vertellen. Ruiz geeft zijn epos vorm met prachtige beeldcomposities en belichting, die nog meer indruk maken door de lengte van de takes. Veel scènes bevatten shots die zo schilderijen van de oude meesters hadden kunnen zijn; soms een Rembrandt, soms een Vermeer. Ruiz' spel met beeldlagen verraadt zijn experimentele en surrealistische inborst, die hij desondanks flink in toom houdt. De kroon op een indrukwekkend oeuvre, en het summum van Ruiz' carrière waarin vele van zijn eerder behandelde thema's en gebruikte beeldtaal terugkomen.

5. A Separation

Een minutieus gefilmd drama waarin personages voortdurend door ramen en soortgelijke kadreringen worden gefilmd en visueel van elkaar worden gescheiden. Personages die voortdurend in een hoekje gedreven worden om keuzes te maken die licht werpen op hun morele en juridische overtuiging. De scherpe uitwerking van deze personen doet het verhaal vol twists en toevalligheden toch organisch overkomen. Door een reeks misverstanden, miscommunicaties en ongelukken ontstaan er conflicten die evenzeer gedreven worden door sekse, klasse en religie. Regisseur Farhadi's humanisme klinkt echter door in de manier waarop hij juist de overeenkomsten tussen de zeer verschillende figuren benadrukt. Alle personages verlangen naar integriteit maar zijn goed in het misleiden. Iedereen wil goed zijn voor de ander, maar zelfzucht zorgt er toch voor dat ze de ander schaden.

6. Midnight in Paris

Woody Allens beste film sinds 1992 kan zich moeiteloos meten met zijn meesterwerken uit de jaren tachtig. Het is een fijne ode aan Parijs, en dan met name het Parijs van de jaren twintig. Allens romantische, magisch-realistische versie van Parijs is oogstrelend en met liefde in beeld gebracht. Een heerlijke combinatie van charme, humor en sfeer die je meeneemt naar vervlogen tijden en figuren, maar tegelijkertijd op slimme wijze waarschuwt voor de gevaren van nostalgie ten opzichte van leven in het hier nu. Dat Allen nog vele van deze kwaliteit mag maken!

7. Incendies

De scène met de brandende bus alleen al is een van de krachtigste van het jaar. De rest van de film is eveneens bijzonder. Zo is daar het verhaal vol twists dat toch overtuigt en nooit banaal wordt, waardoor het intense drama extra hard aankomt. Te loven zijn ook de herdefiniëring van de archetypische moederrol en de manier waarop de film het maatschappelijk engagement nooit expliciet naar voren brengt en het daardoor des te scherper maakt. Kreeg terecht de publieksprijs op het IFFR.

8. My Son, My Son, What Have Ye Done?

Inmiddels heeft Werner Herzog alweer een aantal films gemaakt, waarvan er twee onlangs op het IDFA draaiden. In Nederland werden wij in 2011 enigszins verlaat alsnog getrakteerd op deze onderschatte film van de Duitse meester. Een wonderlijk juweeltje met een zowaar ingetogen Michael Shannon die desondanks weer meesterlijk een maniak neerzet. Een duistere film, zwanger van een mysterieuze, indringende sfeer. Die soms zelfs wat buitenaards aandoet dankzij de vreemde digitale beelden en lichtexperimentele muziek. Typische surrealistische lyriek van Herzog die door zijn sympathie voor het zonderlinge een zekere tragiek aan het maffe verhaal en dito personages meegeeft.

9. The Adventures of Tintin

Een daverend spektakel waarmee Spielberg bewijst nog altijd heel goed te zijn in het maken van puur entertainment. De indrukwekkend ingewikkelde actiescène wordt steeds overweldigender, culminerend in de al geroemde achtervolgingsscène door een Marrokaanse havenstad, die zijn weerga dit jaar niet kende. Verschillende personages worden in één onafgebroken shot een heuvel af gevolgd op verschillende voertuigen, terwijl tegelijk een duidelijke impressie wordt gegeven van zowel de obstakels die ze tegenkomen als de destructie die ze veroorzaken. Naast spectaculair ook nog eens vrij humoristisch, zoals ook de rest van de film.

10. The Artist

Een ode aan de zwijgende film in de vorm van een zwijgende film. Michel Hazanavicius beheerst de hiervoor vereiste visuele filmtaal uitstekend en de liefde voor het medium film straalt van zijn film af. Het is knap hoe deze film zowel modern en fris als ontzettend ouderwets is. Het impliciete feminisme, het tempo en de montage zijn van nu, het simpele verhaal van toen en de humor van alle tijden. Met een zeer fijne finale waardoor je haast de zaal uit zou dansen.

Frank Stol


1. The Artist

The Artist is nostalgie ten voeten uit; een ode aan het tijdperk van de stomme film. Michel Hazanavicius' (nagenoeg) woordloze film transporteerde mij moeiteloos naar het Hollywood van de jaren twintig en toverde zowel een lach op het gezicht als een traan over de wangen. Jean Dujardin en Bérénice Bejo zijn acteergiganten en dienen wat mij betreft overladen te worden met prijzen. Wat een zeldzaam prachtige filmervaring, één die met afstand op de eerste plaats van mijn top tien van beste films van het jaar 2011 thuishoort.

2. Drive

Nicholas Winding Refn is één van mijn meest favoriete regisseurs. Zijn laatste film, Drive, is in veel opzichten de overtreffende trap van wat de Deense regisseur eerder liet zien met de Pusher-trilogie. Een sfeervolle thriller zoals ie hoort te zijn; Drive doet het bloed net iets sneller door de aderen pompen. Daarbij is de jaren tachtig aanvoelende soundtrack hartstikke cool (vooral het nummer 'Nightcall'). Ryan Gosling is in bloedvorm, en wat mij betreft dé acteur van 2011.

3. The Tree of Life

Groots, mystiek, religieus, wonderlijk, hemels; er zijn zoveel woorden op van toepassing, dat deze film met recht Terence Malicks' magnum opus mag heten. Waar te beginnen met het beschrijven van de filmische schoonheid? De twintig minuten durende ontstaansgeschiedenis van de aarde? De formidabele fotografie? Of zijn het dan toch de muziekstukken 'Lacrimosa' en 'De Moldau' die het overweldigende gevoel bezorgen? Een wereldse meditatie die voorbij is voor je er erg in hebt.

4. Black Swan

Natalie Portman ging er begin vorig jaar volkomen terecht vandoor met een Oscar voor haar rol in Darren Aronofsky's psychoseksuele horrorballet. Het wereldberoemde Zwanenmeer ondersteunt de grimmige thematiek, wat tot een hoogtepunt leidt wanneer ballerina Nina zich letterlijk de waanzin in danst. Angstaanjagend en hypnotiserend. In mijn ogen een hedendaags meesterstuk.

5. Black Venus

Geen enkele film wist mij het afgelopen jaar zo'n acuut ongemak te bezorgen als Black Venus. Een slavin die zich heeft verzoend met haar trieste noodlot, erg vrolijk klinkt dat niet bepaald. Gedurende de gehele speelduur registreert de camera op welhaast voyeuristische wijze de lijdensweg van deze reddeloze Hottentot-vrouw. Black Venus schuurt, wrikt en stelt je morele besef op de proef, wat ervoor zorgt dat dit drama nog lang in je hoofd nagonst.

6. The Ides of March

Dat er in de politiek vuile spelletjes worden gespeeld is geen nieuws. Net zo min verrassend is het dat Nespresso-voorman annex topacteur George Clooney in staat is om een interessante film te maken over het wespennest dat de politiek heet. De grootste prestatie die Clooney hier levert is niet alleen dat hij een indrukwekkende cast (bestaande uit onder andere Ryan Gosling, Philip Seymour Hofman, Paul Giamatti, Marisa Tomei e.a.) weet te verzamelen, maar dat het geheel ook nog eens een geweldige acteersymbiose oplevert. En met oog op de aanstaande presidentsverkiezing in de Verenigde Staten is The Ides of March, bedoeld of niet, ook nog eens verrassend actueel.

7. Rabbit Hole

Een broeierig drama over een echtpaar dat hun enige zoontje verliest bij een tragisch ongeval. Regisseur John Cameron Mitchell maakte een boeiende film over rouwverwerking, waarbij de hoofdpersonages wanhopig een manier zoeken om het geluk te hervinden. Cameron Mitchell mag wat betreft zijn cast niet klagen; Aaron Eckhart en Nicole Kidman zijn in topvorm. En dat levert een realistisch aanvoelend eersteklas drama op.

8. Blue Valentine

Bitterzoet. De liefde in Blue Valentine heeft weinig van doen met romantisch kaarslicht en rode rozen, eerder met de harde klappen van de realiteit. Terwijl Dean en Cindy zich in de nadagen van hun relatie bevinden, switcht de film naar gelukkiger tijden. Dat levert een gewaagd contrast op dat de vergankelijkheid van de liefde nauwgezet uiteenzet. Ryan Gosling (daar is-ie weer!) levert samen met Michelle Williams acteervuurwerk.

9. The King's Speech

Het is natuurlijk erg flauw om Colin Firths performance in The King's Speech te bestempelen als een koninklijke prestatie. Maar dat hij terecht een Oscar binnensleepte voor zijn rol als koning George, zal niemand tegenspreken. De echte kracht van de film schuilt echter in de vriendschap tussen het hoofd van Engeland en zijn excentrieke logopedist, want in wezen is dit een klein verhaal over het overwinnen van je eigen angsten. Erg knap hoe intiem en charmant dit drama tot de laatste minuut blijft.

10. Let me In

Op het moment dat een studio in Hollywood aankondigt een remake te maken van het Zweedse vampierdrama Let the Right One In, dient zich bij filmminnend Nederland een gezonde dosis scepsis aan. Let Me In van Matt Reeves is echter het zeldzame voorbeeld van een remake die nauwelijks onderdoet voor het origineel, met wonderschoon camerawerk en dito soundtrack. Een film die prima op eigen benen weet te staan.

Thierry Verhoeven


1. Barney's Version

Het komt maar zelden voor dat een film overtuigend van genre wisselt; zelfs in de beste gevallen is het doorgaans niet meer dan een geslaagde gimmick. Barney's Version speelt het niet alleen klaar om op volstrekt geloofwaardige wijze de transformatie van komedie naar drama te maken, maar weet deze omschakeling zelfs te benutten in de kijkervaring. De kijker zal de heerlijke cynische hoofdpersoon in het komische deel snel in zijn hart sluiten, waardoor de dramatische gebeurtenissen in het laatste deel alleen nog maar heviger aankomen. Diverse kleurrijke figuren worden opgevoerd, maar geen ervan krijgt de kans de hoofdpersoon in de schaduw te zetten. Deze zoveelste glansrol voor Paul Giamatti zou wel eens de beste uit zijn carrière kunnen zijn en nog steeds ben ik verbijsterd dat hij en de film zijn genegeerd bij de Oscars, want dit is een pareltje dat zelfs de grootste cynicus zal weten te ontroeren.

2. Incendies

Een andere Oscarmisser is dat Incendies het voor beste buitenlandse film moest afleggen tegen In a Better World. Nu is dat zeker geen verkeerde film, maar Incendies is van een compleet andere klasse. Een uiterst boeiende zoektocht naar de waarheid en hoe ongemakkelijk die soms kan zijn, verpakt als familiedrama, roadtrip en oorlogsthriller. De grote onthulling komt aan als een stomp in je maag, maar blijft het verhaal gefocust houden op de centrale personages zonder daarbij volledig op de Grieksetragedietoer te gaan. En waar de keuze voor de muziek van Radiohead in de openingsscène nogal pretentieus op mij over kwam, zorgde een latere scène voor het besef dat dit de juiste keuze was, aangezien het de muziek bleek te zijn waarmee de personages de gebeurtenissen zelf beleefden.

3. The Ides of March

Dit jaar trad Ryan Gosling definitief toe tot de top van Hollywood. En hoewel ik moeite heb te bepalen of hij het best op dreef was in Blue Valentine, Crazy, Stupid, Love, Drive of The Ides of March, heb ik qua films in ieder geval een overduidelijke voorkeur voor die laatste. Gosling acteert de pannen van het dak maar het is de feilloze regie van George Clooney die deze film de moeite waard maakt. Clooney durft daarnaast zijn eigen imago in de strijd te gooien door hem in de rol van presidentskandidaat precies de dingen te laten zeggen die ik als kiezer zou willen horen, om later dezelfde loyaliteitsproblemen te ervaren als het hoofdpersonage. Toen het einde zich aandiende, kwam dat voor mij zowaar als een teleurstelling; ik geloof niet dit ik jaar een andere film heb gezien waarbij ik zo vurig wenste dat hij nog een halfuurtje zou doorgaan.

4. True Grit

2011 was een mooi jaar voor westernliefhebbers: Rango was een liefdevolle parodie op het werk van Sergio Leone, Cowboys & Aliens koppelde het genre op frivole wijze aan dat van de alieninvasiefilm en voor de festivalbezoekers viel er te genieten van het revisionistische Meek's Cutoff. Het was echter de meest traditionele die erbovenuit stak. De aankondiging dat de Coens het gelijknamige boek van Charles Portis opnieuw zouden verfilmen stuitte initieel op veel argwaan (de eerste verfilming had immers John Wayne van een Oscar voorzien), maar het eindresultaat bleek de voorganger op alle fronten te overtreffen. Hoewel de film enkele mooie staaltjes westernactie bevat, ligt de focus op de personages, wat vooral tot uiting komt in tal van heerlijke dialoogscènes. De mooie beelden en dito muziek doen de rest.

5. Tambien la lluvia

Een film die mijns inziens niet de aandacht heeft gekregen die hij verdient. Op zeer trefzekere wijze wordt een goedlopend verhaal neergezet waarin vals idealisme en cynisch pragmatisme de boventoon voeren. Qua personages word je goed op het verkeerde been gezet, maar Tambien la lluvia werkt ook op een zeker intertekstueel niveau. Van de film die de hoofdpersonen aan het opnemen zijn, worden namelijk niet de opnames getoond, maar wel het eindresultaat (inclusief geluidseffecten en muziek). Deze interessante keuze zorgde ervoor dat ik regelmatig betrokken raakte bij de getoonde gebeurtenissen en mijzelf tot de orde moest roepen niet op te gaan in deze film-in-een-film, vanwege de dubbele fictionaliteit. Maar waarom zou ik dat eigenlijk niet mogen doen?

6. The Adventures of Tintin

Drie jaar na de laatste Indiana Jones-film presenteert Steven Spielberg zowaar een film met een vele malen hoger Indiana Jones-gehalte dan die misser. De sympathiekste regisseur van Hollywood durft het aan om de in Europa uiterst populaire en in de Verenigde Staten uiterst onbekende stripfiguur Kuifje naar het witte doek te brengen in een animatiestijl die nog niet echt heeft bewezen levensvatbaar te zijn. Zijn durf blijkt gegrond, want de performance capture-animatie werkt perfect om het iconische tekenwerk van Hergé tot leven te wekken. Het scenario doet geen enkele moeite de stripheld te moderniseren (wat zorgt voor een heerlijk tijdloze feel) en rijgt de drie samengevoegde verhalen op vloeiende wijze aaneen zonder dat alle bijbedachte plotelementen uit de toon vallen.

7. Midnight in Paris

Een fan van Woody Allen zal ik waarschijnlijk nooit worden, maar zolang hij films blijft maken die niet te veel over zijn eigen verkniptheid gaan, blijf ik graag geboeid kijken naar wat de beste man uitbrengt. Midnight in Paris lijkt in de eerste minuten een schaamteloze reclamespot voor de lichtstad, maar ontpopt zich daarna al snel tot een mooi verteld verhaal met een lekker absurd tintje. De voornaamste vraag die de film opwerpt, wordt nooit beantwoord en gelukkig maar want elke denkbare verklaring voor het mysterie zou de film meer kwaad dan goed hebben gedaan. In plaats daarvan laat Allen zijn protagonist een les leren die daadwerkelijk relevant is voor het plot en waar ook de kijker gerust lering uit kan trekken.

8. Tropa de Elite 2

Mijn ervaring met deze film is vergelijkbaar met mijn eerste kijkbeurt van The Dark Knight. In beide gevallen rekende ik op een voortzetting van het actierijke laatste halfuur van de voorganger, maar kreeg ik in plaats daarvan een nogal traag eerste uur waarin de actie tot een minimum bleek te zijn beperkt. Maar net als bij The Dark Knight kwam ik er in de tweede helft achter dat in dat eerste uur een stevige bodem was gelegd voor het doorvlochten verhaal dat zich daarna zou ontvouwen. En wanneer de actie dan eindelijk uitbreekt, maakt deze dankzij de voorafgaande opbouw meer impact dan anders het geval zou zijn. Genuanceerder dan zijn voorganger en dankzij een aantal sterke verrassingen constant spannend.

9. Source Code

Moon maakte destijds een stuk minder indruk op mij dan op de rest van de wereld, maar dat er sprake was van veelbelovend regiedebuut kon ook door mij moeilijk worden ontkend. Die belofte wordt dubbel en dwars ingelost met het zeer enerverende Source Code. De film is vaak vergeleken met Inception, wat mijns inziens nogal gezocht is want behalve het feit dat het allebei intelligente blockbusters zijn die het de kijker niet al te eenvoudig maken, delen de films niet veel overeenkomsten. En waar Inception de ene onthulling na de andere op je afvuurt, daar gaat Source Code vrij gedegen te werk: iedere keer wanneer je het plot denkt te hebben ontrafeld, komt er weer een nieuw brokje informatie dat de zaken in een iets ander daglicht zet. Spannend, intrigerend en voorzien van een einde dat volop voer biedt voor een gezonde discussie.

10. The Troll Hunter

Eindelijk wordt het found footage-concept eens toegepast voor iets anders dan horror. Deze komische fantasyfilm gebruikt de documentairestijl voor het in beeld brengen van de jacht op een man die Noorwegen zuivert van soms wel tientallen metershoge trollen. Een heerlijk absurd gegeven, uitgewerkt met passende humor en een paar schitterende vondsten (vooral het religieuze aspect leidt tot leuke situaties). De scènes waarin de hoofdpersonages door de trollen belaagd worden, zorgden voor enkele van de spannendste momenten die ik dit jaar in de bioscoopzaal heb beleefd. Tevens een film die in vrijwel elk genre kan worden ingedeeld (musical uitgezonderd) zonder een allegaartje te zijn.

Arjan Welles


1. Black Swan

Het bewijs dat je met een bescheiden budget een beklemmende thriller kunt afleveren die je flink van je stuk brengt.

2. The Tree of Life

De nieuwe Terrence Malick moet je liggen, maar is door de gewaagde megalomane aanpak en dromerige sfeer een meesterwerk.

3. Drive

Het enfant terrible van de Deense cinema blijft zijn roots trouw, maar weet ook in de States de waanzin in al zijn facetten over te brengen.

4. The King's Speech

Alleen de Britten weten een dergelijk biografisch koningsdramadrama zo verfijnd uit te werken.

5. The Artist

Vakkundig eerbetoon aan de zwijgende film waarin voor de verandering eens herkenbare angst en vertwijfeling doorsijpelen.

6. A Separation

Verrassend universeel integer Iraans relatiedrama.

7. The Turin Horse

De allerlaatste Béla Tarr is een intrigerende uitputtingsslag over het invoelbare lijden van de mens.

8. Blue Valentine

Het pijnlijke en herkenbare relaas van een relatie in verval afgezet tegen het ontstaan ervan.

9. Super 8

Dit spannende jongensboek combineert een uitstekend verhaal en geslaagde special effects met onvervalste nostalgie.

10. Melancholia

Het andere enfant terrible van de Deense cinema fascineert met zijn kijk op het einde der tijden, die begint met een Festen-achtige aanpak.

Fabian Melchers


1. 127 Hours

Danny Boyle laat zien wat hij met film kan doen. Alle middelen zet hij in om 127 Hours een energie en snelheid mee te geven die Trainspotting overtreffen. En dat terwijl deze film niet gaat over feestende, losgeslagen junks, maar simpelweg over een man die klem zit en het grootste deel van de film geen kant op kan. Cameravoering, montage en soundtrack komen samen tot een overweldigend geheel waar je vanaf de eerste seconde in wordt meegetrokken. Een fenomenale filmische ervaring, met een prachtrol voor James Franco. Vooral de laatste twintig minuten zijn weergaloze cinema.

2. The Tree of Life

Terrence Malick gaat ver in zijn magnum opus, maar wie er voor open staat ziet een bloedmooie ode aan het leven. De Amerikaanse regisseur tracht hier letterlijk de zin van het bestaan te achterhalen, waarbij hij een klein familiedrama binnen een veel grotere context plaatst (er komen zelfs dinosaurussen aan te pas) en zo de relatief minuscule rol van de mens duidelijk maakt. De boodschap is dat iemand ondanks verwoede pogingen om lastige situaties te controleren, zich uiteindelijk ook moet kunnen overgeven aan een grotere macht. Dat klinkt zweverig en Malicks ambities zijn inderdaad behoorlijk hoogdravend, maar het werkt. The Tree of Life is pure poëzie.

3. A Separation

Op sluipende wijze loopt de situatie uit de hand en wordt duidelijk dat er geen ontkomen meer aan is. A Separation is een verwoestend en meedogenloos gezinsdrama met een briljant scenario en een ijzersterke cast, dat niet alleen bloedstollend spannend is, maar ook complexe maatschappelijke vraagstukken aanhaalt. Die worden secuur door het verhaal geweven. Contrasten tussen man en vrouw, arm en rijk, gelovig en atheïstisch worden nooit benoemd of benadrukt, maar continu spelen ze op de achtergrond mee als de verborgen katalysatoren van een intens realistisch en schrijnend drama.

4. The Artist

Een onweerstaanbare ode aan het zwijgende tijdperk die vooral verwondering oproept: je hoeft geen moment te wennen aan het feit dat deze film geen gesproken dialogen heeft. Ruim tachtig jaar geleden werd geluid de standaard in film, de meeste mensen weten inmiddels niet beter, maar toch voelt The Artist aangenaam vertrouwd aan. Alsof de zwijgende film na al die jaren eindelijk weer terug is van weggeweest. Als de aftiteling begint, krijg je alweer heimwee.

5. Biutiful

Een crimineel probeert zijn leven op orde te krijgen, wanneer hij van de dokter hoort dat hij terminaal ziek is. Gemakkelijk gaat dat niet. Javier Bardem zet de beste rol uit zijn carrière neer in een hartverscheurend drama dat niet met makkelijke oplossingen komt. Zoals altijd bij Alejandro González Iñárritu is deze film deprimerend en loodzwaar, maar het prachtige camerawerk, de gevoelige soundtrack en het levensechte spel tillen het geheel naar een hoger niveau. Biutiful is zijn beste werk tot nu toe geworden.

6. Tinker Tailor Soldier Spy

Een elegante en complexe thriller met een verraderlijk rustig tempo. Tinker Tailor Soldier Spy is een ijzingwekkende jarenzeventigspionagefilm, die vol zit met subtiel uitgemeten zijverhalen, waarachter ontroerende drama's schuilgaan. Het acteerwerk is van de bovenste plank, met als aanvoerder Gary Oldman die de film met een uiterst subtiele mimiek draagt. Maar het zijn vooral de momenten van spanning die er een thriller van grote klasse van maken. Regisseur Tomas Alfredson weet zo fijnzinnig met zijn materiaal om te gaan, dat het nauwelijks te registreren is waarom er zo'n benauwende en beklemmende sfeer hangt, maar het levert zinderende scènes op.

7. Melancholia

Lars von Trier laat de machteloosheid van een depressie voelen met een diep sombere film over de apocalyps. Het depressieve hoofdpersonage (sterke rol Kirsten Dunst) gaat zich steeds meer op haar gemak voelen nu het einde in zicht lijkt te zijn, terwijl haar rationele en kalme zus door wilde paniek en onmacht wordt overmand. Een pijnlijke draai in verhoudingen, die de gebrouilleerde zussen op een zeer macabere manier dichter bij elkaar brengt. Origineel gevonden en met verve uitgevoerd. En de openingsscène is al een kunstwerk op zich.

8. Drive

Nicolas Winding Refn heeft maling aan de conventies van de achtervolgingsthriller en maakte een fascinerende film waarin continu met kijkersverwachtingen wordt gespeeld. De stijlvolle retrosfeer, met veel synthesizers en originele camerahoeken, staat centraal in Drive; het plot over een 'getaway-driver' die in de problemen komt is van ondergeschikt belang. En midden in die heerlijke eightiessfeer schittert Ryan Gosling, met maar weinig dialoog om mee te werken.

9. Black Swan

Fantasie en werkelijkheid gaan steeds meer door elkaar lopen in deze beklemmende psychologische thriller met horrorelementen. Darren Aronofsky bouwt het subtiel op, met asynchrone spiegelreflecties en korte waanbeelden, maar haalt steeds meer uit de kast om de groeiende paranoia voelbaar te maken. Het eindigt met een meesterlijk uitgevoerde dansscène, die even spannend als gestoord is. Het wordt allemaal dik aangezet in Black Swan, maar het werkt fantastisch. Niet in de laatste plaats door Natalie Portman, die hier de rol van haar leven speelt.

10. The King's Speech

Een film over een stijve, stotterende Britse koning in de jaren dertig? Het is nou niet direct een uitgangspunt om voor warm te lopen. Maar schijn bedriegt, want The King's Speech is een hartverwarmend drama dat op het ene moment aangrijpend is, dan weer aanstekelijk humoristisch, en uiteindelijk tot op het bot weet te ontroeren. Dat is voornamelijk te danken aan een uitstekend scenario en een casting die tot in de kleinste bijrol klopt. Vooral merkbaar wordt dat bij Geoffrey Rush en Colin Firth. Hun chemie werkt steeds meer door op de kijker, die beetje bij beetje een ontwapenend hechte vriendschap ziet ontstaan.

Arman Avsaroglu


1. Black Swan

Een psychologische thriller, een horrorfilm, de verwoestende kracht van obsessies. Black Swan had het allemaal en nog veel meer. Darren Aronfsky toont zich opnieuw een meester van de cinema in dit meesterwerk dat schitterend speelt met beeld en geluid en je aan het beeld gekluisterd houdt. Een onvergetelijke Natalie Portman en een al even onvergetelijke conclusie waren de hoogtepunten van deze beste film van het jaar.

2. The Tree of Life

De meningen liepen zoals bij alle films van Terrence Malick flink uiteen, maar dat de film bijzonder was, kon niemand ontkennen. Een onwaarschijnlijk ambitieus verhaal over het ontstaan van de aarde aan de hand van een Texaans gezin is misschien bij vlagen onbegrijpelijk, maar kreeg mij eerder dit jaar in een bijna spirituele toestand. En daar is toch wel een heel goede film voor nodig.

3. The King's Speech

De ultieme bromancefilm over een stotterende koning en zijn logopedist is misschien niet zo spectaculair en vernieuwend, maar wel een stukje ouderwets goede cinema dat tegen het einde steeds meer weet te ontroeren. Knap voor een film over een thema waar velen vooraf weinig van hadden verwacht.

4. Biutiful

Loodzwaar, maar o zo mooi. Javier Bardem speelt de rol van zijn leven in dit portret van een man die probeert de goede keuzes te maken in zijn leven. Alejandro González Iñárritu bewijst wederom een belangrijke filmmaker te zijn die universele, tijdloze thema's weet te verbinden met grote maatschappelijke problemen.

5. Le Gamin Au Vélo

De meest hoopvolle film van de broertjes Dardenne tot op heden. Een film die zich afspeelt in de zomer, met een soundtrack en meer emotie dan we van hen gewend zijn. Dat levert misschien wel hun beste film op, die minder afstandelijk is dan hun eerdere werk en daardoor op mij meer indruk maakte.

6. A Separation

Fantastische Iraanse film is zo subtiel dat je bijna zou vergeten hoe goed ie is: op het eerste gezicht een spannend verhaal over schuld en boete. Maar als je iets dieper kijkt, zie je hoeveel thema's regisseur Farhadi hier eigenlijk behandelt zonder dat hij het er te dik bovenop legt. En dat in het repressieve Iran waar filmmakers nog weleens in de cel belanden. Erg knappe prestatie.

7. Drive

Van sommige films weet je dat er over twintig jaar naar zal worden verwezen als klassieker en Drive is er zo een. Een terugkeer naar de jaren tachtig met de extreem coole Ryan Gosling (die in één klap de grootste ster van deze tijd werd) in de hoofdrol. Brute actiescènes, mooie auto's en een briljante soundtrack. De perfecte actiefilm en nog heel veel meer.

8. Incendies

Voor mij de grootste verrassing van dit jaar is een hartverscheurend familierelaas dat tegen het einde een twist kent die mij met open mond achterliet. Maar zonder die twist is Incendies ook al een prachtig verhaal over familie en je afkomst die je nooit loslaat.

9. True Grit

De Coens waren erg goed op dreef met de remake van de western True Grit, waarin ze er eindelijk eens in slaagden om niet alleen het verstand maar ook het hart te raken, en daar heeft het bij hen wel eens aan ontbroken. Geweldige Hailee Steinfeld in de hoofdrol.

10. Moneyball

Een film over honkbal die ook voor niet-sportliefhebbers bijzonder interessant is. Brad Pitt was nog nooit beter als Billy Beane die een revolutie in het honkbal teweeg probeert te brengen. Een in Nederland onderschatte film die bijzonder goed in elkaar zit.

Michelle Iwema


1. Black Swan

Natalie Portman overtuigt compleet als de psychotische ballerina Nina. Ze acteert zo goed dat het soms moeilijk is te blijven kijken. Je wordt als kijker helemaal meegezogen in Nina's wereld, waarin waanzin en realiteit moeilijk te onderscheiden zijn. Opnieuw een geweldige film van Darren Aronofsky.

2. Midnight in Paris

Voor liefhebbers van Woody Allen-films is Midnight in Paris een echt feestje. Dit keer is het Owen Wilson die het Woody Allen alter ego speelt. Misschien een aparte keuze, maar hij zet hem geweldig neer. Owen reist per toeval terug in de tijd en ontmoet zo onder meer Picasso, Hemingway en F. Scott Fitzgerald. De film is heerlijk nostalgisch en naar mijn mening de beste Woody Allen-film in jaren.

3. The Fighter

The Fighter lijkt op papier een doorsnee boksfilm, maar de mooi uitgewerkte persoanges tillen het genre naar een hoger niveau.

4. The Help

De verfilming van The Help is helemaal geslaagd, vooral dankzij de rol van Viola Davis. Zij bezorgt je werkelijk kippenvel en kan met een enkele blik alle gevoelens van haar personage duidelijk maken.

5. The King's Speech

Een über-Britse, hartverwarmende film boordevol fantastische acteurs. Weinig films van het afgelopen jaar - misschien wel geen - waren zo charmant.

6. Insidious

Veel horrors zijn inwisselbaar, maar Insidious sprong er dit jaar uit en wist te verrassen. Deze film is namelijk goed opgebouwd, waardoor de spanning steeds meer toeneemt. Ook de plottwist aan het einde zag ik voor de verandering eens niet halverwege aankomen.

7. Rabbit Hole

Het thema rouwverwerking na het verlies van een kind is niet het leukste onderwerp voor een film. Het is vaker gedaan, maar slechts weinig films weten echt neer te zetten hoe dat moet voelen. Rabbit Hole slaagt daarin. Nicole Kidman overtuigt compleet en laat, na een reeks minder geslaagde films, weer zien waarom ze tot de beste actrices van haar generatie behoort. Geen leuke film, maar wel een van de meest indrukwekkende drama's van het afgelopen jaar.

8. True Grit

Het gebeurt maar zelden dat een remake beter is dan het origineel. True Grit is een fijnere film dan de klassieker met John Wayne, vooral dankzij de geweldige Jeff Bridges.

9. Blue Valentine

Een prachtig rauw portret van een koppel dat op het punt staat te scheiden. Door sprongen te maken in de tijd zie je hoe ze elkaar hebben ontmoet en welke moeilijkheden ze proberen te overwinnen. Michelle Williams en Ryan Gosling zijn beiden geweldig in hun rol.

10. The Guard

Het afgelopen jaar waren er niet zoveel geweldige of originele komedies. The Guard vormde daarop een uitzondering. De zwartgallige Ierse humor en prachtige rol van Brendan Gleeson maken dit een van de leukste films van het afgelopen jaar.

Evert de Vries


1. Never Let Me Go

Het is frustrerend dat de donoren in Never Let Me Go niet in opstand komen terwijl ze weten dat ze binnenkort 'geoogst' zullen worden. De donoren zijn soms zelfs trots op hun belangrijke taak voor de samenleving. De film laat op deze manier mooi zien hoe mensen bewust een bord voor hun kop kunnen houden als dat ze beter uitkomt en hoe kinderen (en soms ook volwassenen) alles aannemen wat we ze leren. Dit alles speelt zich echter op de achtergrond af, belangrijker in de film is de vriendschap en liefde tussen drie donoren die samen opgroeien en volwassen worden. Hartverscheurend en prachtig tegelijk.

2. Small Town Murder Songs

Tegelijkertijd ingetogen en explosieve film over schuld, vergeving en de menselijke strijd tegen eigen tekortkomingen met Peter Stormare in de beste rol van zijn carrière. Memorabel is verder vooral de soundtrack, die alle aandacht naar zich toetrekt en nog lang na de film door je hoofd spookt.

3. Drive

Fast Five heb ik helaas nog niet gezien, maar ik denk dat ik toch met zekerheid kan zeggen dat de vluchtautoscène waar Drive mee opent de meest spectaculaire autoachtervolging was die de cinema ons dit jaar heeft gegeven. Drive imponeert nog meer: door de geweldige soundtrack, Ryan Gosling, de heerlijke eightiesvibe en een tof bomber jack. Hier hebben we het over tien jaar nog over.

4. Habemus Papam

Iets verder naar beneden op deze lijst staat The King's Speech. Die film maakt het moeilijk aan het einde tijdens de speech onbewogen te blijven; Habemus Papam maakt het onmogelijk. En de speech van de paus was niet het enige moment dat ik ademloos toekeek. Habemus Papam geeft een prachtig kijkje achter de schermen van het Vaticaan. Niet zozeer geïnteresseerd in de kerk als instituut, maar wel in de persoon die de nieuwe paus moet worden en in zijn twijfels.

5. Black Swan

Ik kan me niet herinneren ooit een film lang naar Natalie Portman te hebben gekeken zonder me te ergeren. Dat is natuurlijk persoonlijk, maar dat ik mijn afkeer tijdens Black Swan geheel vergat, zegt toch wel iets over Portmans prestatie hier. Black Swan laat prachtig de psychose zien waar balletdanseres Nina in belandt. Ook te prijzen is dat Het Zwanenmeer niet enkel als middel wordt gebruikt maar als doel. Het hart van de balletvoorstelling is minstens zo belangrijk als dat van Nina.

6. Blue Valentine

Mensen trouwen om allerlei redenen, waaronder de verkeerde. Blue Valentine gaat over twee mensen die trouwen en hun huwelijk langzaam zien verslechteren. De film springt mooi heen en weer in de tijd van het begin naar het einde van de relatie. Michelle Williams kreeg een Oscarnominatie, Ryan Gosling had er ook een moeten krijgen.

7. The Artist

Een uitbundige ode aan de filmkunst. Vele critici hebben de durf van regisseur Michel Hazanavicius om in 2011 een zwijgende film te maken al geprezen, en daarin hebben ze gelijk. The Artist is een gedurfd en zeer succesvol uitgevoerd project. Toch bestaat de film bij de gratie van tachtig jaar geluidsfilm. Een groot deel van de indruk die de film achterlaat heeft te maken met het feit dat het 'een zwijgende film uit 2011' is. Prijzen we The Artist dan niet enkel voor een indrukwekkende gimmick? Ja, maar dit maakt het kijken naar de film niet tot een minder uitbundig feest. Het is daarom extra jammer dat nóg een zwijgende film in deze tijd maken waarschijnlijk niet meer kan. De kans is namelijk groot dat het dan wel een goedkope marketingtruc wordt.

8. The King's Speech

De beste bromance van 2011. Ik zag de film al eind 2010 en heb hem dus een jaar moeten bewaren, maar ook bij de recente herkijkbeurt blijft de film indrukwekkend. Colin Firth en Geoffrey Rush krijgen alle ruimte om te schitteren en maken van The King's Speech een masterclass acteren.

9. The Ides of March

Gelukkig gaat de film nauwelijks over politiek en is de boodschap niet politiek maar menselijk. Vrijwel alle personages in de film zijn weliswaar Democraat en gespeecht wordt er ook constant, maar The Ides of March is geen partijpropaganda. Wel laat de film treffend zijn hoe politiek een mens kan veranderen en idealen ons maar al te snel ontglippen als het ons goed uitkomt. Overigens ook hier (alweer) een ijzersterke Ryan Gosling.

10. Beginners

Deze laatste toevoeging aan de lijst zag ik enkele uren voor de deadline, dus het is zeer goed mogelijk dat hij over enkele weken hoger of lager zal staan. Beginners is een kleine sympathieke film over een grafisch ontwerper, zijn homoseksuele vader en een Jack Russell die kan praten via de ondertiteling. Een fijne film die het beter had mogen doen in de bioscoop. Laten we dat goedmaken met de dvd.

John Baak


1. Melancholia

Lars von Trier kwam in het nieuws door zijn misplaatste opmerking in Cannes. 2011 is voor Von Trier echter niet het jaar van een grote fout, maar van een geniale bijdrage aan de cinematografische geschiedenis. In Melancholia combineert Von Trier een fascinerende setting met een inmiddels bekende, maar daarom niet minder indrukwekkende beeldstijl. Kirsten Dunst verdient daarnaast alle lof voor haar geniale acteerprestatie; niet eerder zag ik een depressie zo realistisch gespeeld! Melancholia is niet louter een film, het is een ervaring!

2. Black Swan

Niemand anders dan Darren Aronofsky had de schoonheid van ballet op een dergelijk treffende wijze kunnen vernietigen. Claustrofobisch, intens, rauw: woorden kunnen de ervaring die Black Swan is niet eens beschrijven. Volledig terecht won Natalie Portman de Oscar: haar personage staat gegrift in mijn geheugen, vergezeld van een groot aantal memorabele scènes die ik nog heel vaak ga zien.

3. Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 2

Was het eerste deel nog enigszins teleurstellend, dit tweede deel schenkt de Harry Potter-reeks het verpletterende einde dat het verdiende. Alles wat de voorgaande films zo goed maakte wordt overgoten met een extra laagje cinematografische kwaliteit, waardoor een totaalplaatje ontstaat dat kan wedijveren met het beste dat Hollywood ons de afgelopen decennia heeft geschonken. Harry Potter is een memorabel personage, de wereld waarin we hem zagen opgroeien misschien nog wel meer, een beter afscheid had ik hem niet kunnen wensen.

4. Rundskop

Eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik dit jaar weinig Nederlandstalige films heb gezien. Gelukkig heb ik wel de tijd genomen voor dit meesterwerk dat onze Zuiderburen de wereld hebben geschonken. Er valt zoveel te genieten aan Rundskop dat een tweede of derde visie geen overbodige luxe is. Of je nu Matthias Schoenaerts' onvergetelijke vertolking van Jacky nogmaals wilt bewonderen of de fantastische beeldstijl een tweede keer tot je wilt nemen, Rundskop laat je keer op keer genieten van al het mooie dat film ons te bieden heeft!

5. 127 Hours

Na Black Swan de meest ondergewaardeerde film tijdens de Oscaruitreiking dit jaar. Vooral op het gebied van montage was er dit jaar (op Melancholia na) geen film die ook maar in de buurt kwam van Boyles meesterwerk. Daarnaast had James Franco grote pech dat hij het op moest nemen tegen Colin Firth, al was hij zonder twijfel een zeer geduchte tegenstander. 'Die ene scène' zal nog decennia nagalmen door de hoofden van vele filmliefhebbers: uitmuntend!

6. Drive

Niet sinds Reservoir Dogs is de uitspraak "Less is more" zó van toepassing geweest. Geluiden dringen je oren binnen, beelden branden zich op het netvlies: Drive is op momenten bijna te pijnlijk om te bekijken. Het uitgangspunt is briljant, de uitwerking wellicht nog beter. Was ik net bijgekomen van Goslings vorige topprestatie in Blue Valentine, weet hij me opnieuw uit mijn stoel te blazen met zijn bipolaire 'Driver': 2011 was zijn jaar en dat hebben we geweten ook!

7. The Adventures of Tintin

Ook ik had de nodige scepsis bij het horen van het plan voor deze film. Kuifje is een icoon, een jeugdherinnering die zelfs Steven Spielberg kan verwoesten door hem een animatiemakeover te geven. Niets was echter minder waar: Tintin is één van de meest vermakelijke films in jaren! Waar de meeste bovenstaande films mijn emoties alle kanten op gooiden, heb ik tijdens Tintin slechts één emotie ervaren: pure euforie!

8. Blue Valentine

Een weinig bijzonder verhaal in een vrij oninteressante setting wordt dankzij de acteurs, de narratieve constructie en de beeldstijl opgewaardeerd tot een fascinerend totaal. Het gevoel naar een herhaling van Sam Mendes' Revolutionary Road te kijken (op narratief gebied dan), verdwijnt al snel omdat er zoveel te genieten valt in Blue Valentine. Het is lang geleden dat ik een relatie op film zó geloofde als die tussen Dean en Cindy.

9. Warrior

Wellicht minder indrukwekkend na een tweede kijkbeurt, maar desalniettemin een zeer heftige film die zijn onderwerp (MMA) met liefde behandelt en omringt met uitstekend drama en een verpletterende cast. Vooral Nick Nolte maakt indruk en voorziet Warrior samen met zijn mede-acteurs van dat beetje extra dat van een goede film een pareltje maakt.

10. Biutiful

Alejandro González Iñárritu bewijst ook zonder voormalig schrijversmaatje Guillermo Arriaga uitstekende films te kunnen maken. Hij werd daarin dan ook bijgestaan door de uitmuntende Javier Bardem, die zeer terecht de prijs voor Beste Acteur won op het filmfestival in Cannes. Dat de film 150 minuten lang boeit, is hun gezamenlijke prestatie waarvoor ik hen zeer dankbaar ben. Biutiful had ik niet willen missen.

Pim Wijers


1. Drive

Fast en the Furious 6, dat is het verhaal van Drive op papier. Maar in de praktijk, als Winding Refn ermee gaat spelen, wordt het de meest stilistische Hollywoodfilm ooit gemaakt. Ryan Gosling als zwijgende beschermengel hoeft als personage niet uitgediept te worden, zijn mysterieuze glimlachje is voldoende. En dan die roze openingstitels met de track 'Nightcall' van Kravinsky erbij? Kippenvel! Met afstand de beste film van het jaar, misschien wel van het decennium.

2. Biutiful

Films waarvan ik moet grienen gooien sowieso hoge ogen. Ik huil niet snel en moest me bij Biutiful dan ook flink houden, ik zat immers niet alleen in de bioscoop. Maar dat einde, met Javier Bardem die stervende is, hakt erin. Wat een sobere mokerslag van Iñarittu, die eindelijk eens van zijn suffe mozaïekstructuur afstapt.

3. Black Swan

Aronofsky is goed. Van simpele verhalen maakt hij een visueel spektakel. Nog meer dan in The Wrestler gooit hij in Black Swan de bodyhorror van Cronenberg in de mix. De aftakeling van Natalie Portman, zowel fysiek als geestelijk, is gruwelijk. Erg beklemmende film, in brede zin.

4. Insidious

Welke film is tegenwoordig nog echt eng? Paranormal Activity inderdaad. De regisseur van die film medeproduceerde gelukkig ook het minstens zo enge Insidious. Belangrijk verschil: de sfeer en het sublieme einde. Ik zag hem tijdens The Night of Terror, waar het traditie is om de hele nacht te schreeuwen. Insidious kreeg de zaal stil. Chapeau!

5. The Adventures of Tintin

Spielberg kon me het afgelopen decennium amper imponeren. Mijn aanvankelijke scepsis voor deze stripverfilming werd echter snoeihard onderuit geschoffeld, want dit is Spielberg op niveau. Die achtervolgingsscène in Marokko: wauw! Zo hoort een avonturenfilm te zijn. Of Kuifje nou wel of geen eer wordt aangedaan maakt me geen drol uit.

6. Stand van de Sterren

Twaalf jaar lang filmde Leonard Retel Helmrich een Indonesische familie. Hij maakte er drie documentaires over, waarvan dit de laatste is. Een knap en intiem project waar de camera als fly-on-the-wall fungeert. Drie generaties maken pijnlijk duidelijk waar de knelpunten in de Indonesische maatschappij liggen.

7. Rundskop

"Waarom zijn wij Nederlanders niet zo goed als Belgen?", vroeg ik me dit jaar meermaals af. Wat een film is Rundskop van Michaël R. Roskam. Het is wat vroeg om hem een auteur te noemen, maar er staat een duidelijk stempel op deze boerenmisdaadfilm. Met Europa's beste acteur anno nu: Matthias Schoenaerts.

8. Melancholia

"No more happy endings", liet Lars von Trier weten. Nou, dat is duidelijk in Melancholia. Een cinematografisch sterke film over de aftakeling van één persoon. Dat wordt ook nog eens gespiegeld aan de complete destructie van de aarde. Met de blote borsten van Kirsten Dunst in het maanlicht.

9. Tinker Tailor Soldier Spy

Wat een trage film maakte Tomas Alfredson met Tinker Tailor Soldier Spy. Maar zo verschrikkelijk sfeervol! Wie heeft er tempo nodig als je kunt verdrinken in deze grauwe retrosetting? Een spionagefilm zonder actie, maar met Gary Oldman in één van zijn beste rollen ooit. Ingetogen.

10. Restless

Een film over de dood, kalverliefde, zonderlinge figuren en eenzaamheid. Gus van Sant maakte een ontroerende feelgoodfilm met Mia Wasikowska en Henry Hopper in de hoofdrollen. Feelgood inderdaad, ook al is één van beide hoofdpersonen terminaal ziek. Knappe prestatie, Van Sant!

NieuwsFilm

meest populair