Het festival onderschreef zijn standpunt door verschillende films te programmeren die inzichten geven in het leven in bezette gebieden, zoals de documentaire With Hasan in Gaza. Buiten de filmzalen verliep het allemaal rustig - Gent is immers geen Cannes of Venetië - maar je kon hier en daar wel een Palestijnse vlag of keffiyeh waarnemen. Ook het conflict in Oekraïne kreeg aandacht. Zo onderzoekt Two Prosecutors de repressie in de Sovjet-Unie van 1937, wat bijna negentig jaar later weer een zeer actueel onderwerp is.
Debutantenbal
Dat het een editie was van regiedebuten bleek uit zowel de openingsfilm als de slotfilm. Cato Kusters mocht het spits afbijten met Julian, over twee vrouwen die besluiten te trouwen in elk land waar dit legaal is. De film is gebaseerd op het autobiografische boek van Fleur Pierets, die net als Kusters en hoofdrolspeelsters Nina Meurisse en Laurence Roothooft aanwezig was om de film te introduceren. Het resultaat is "een ode aan liefde als daad van verzet in een tijd waarin lhbtqia+-rechten wereldwijd onder druk staan", aldus programmadirecteur Wim De Witte bij aanvang van het festival.
Met haar zesentwintig jaar was Kusters de jongste regisseur die ooit die het festival opende. En alsof dat nog niet genoeg was, mocht ze ook de Jo Röpcke Award in ontvangst nemen. Onthoud haar naam, want we zullen zeker nog over Kusters horen. "We hebben geprobeerd om een gezicht te plakken op een problematiek die anders heel abstract blijft", zei ze over haar debuutfilm. "Het vertrekt vanuit liefde; het activisme dat daaruit voortkomt is evident." Die laatste zin bleef het hele festival lang resoneren.
Er werd afgesloten met Urchin, het regiedebuut van acteur Harris Dickinson, die samen met hoofdrolspeler Frank Dillane bij de première aanwezig was. Ook deze film sloot nauw aan bij het maatschappelijke elan van deze editie. Dickinson richt in zijn sociaal-realistische regiedebuut de camera op het leven van een jonge dakloze man in centrum Londen, waarmee hij de Britse samenleving scherp ter verantwoording roept. Een goede film om mee te starten als jonge regisseur.
Nieuwkomers en oude bekenden
Een ander die de overgang van acteren naar regisseren maakte, was Kristen Stewart. Haar regiedebuut The Chronology of Water (gebaseerd op het gelijknamige boek van Lidia Yuknavitch) is het type film dat je óf goed óf slecht vindt. Die onvermijdelijke verdeeldheid komt vooral door het gebruik van gewelddadig en seksueel materiaal. Vaak houden regisseurs hun debuut wat braafjes, maar bij Stewart is dat absoluut niet het geval. Van een miskraam tot seksueel misbruik; geen taboe is haar te veel.
Een andere debutante was Maja Ajmia Yde Zellama, die naar Gent kwam voor de Belgische première van Têtes Brûlées. Deze coming-of-age-film draait om de twaalfjarige Eya, die worstelt met het overlijden van haar broer en steun vindt bij haar familie, de vrienden van haar broer en haar eigen creativiteit. Door middel van rap, dans en die eerdergenoemde vrienden probeert Eya haar verlies te verwerken en haar eigen identiteit te ontdekken. Het is een persoonlijke film voor Zellama, die Têtes Brûlées schreef als een manier om traumatische herinneringen te vervangen door beelden die ze zelf kon controleren en voorstellen.
Naast de debuten waren er ook films van oude bekenden, zoals Bugonia van Yorgos Lanthimos. Twee jaar geleden vertoonde het festival de Lanthimos-film Poor Things en in 2021 was er een speciale focus op Griekse cinema, waarin Lanthimos' werk centraal stond. Zijn samenwerking met scenarioschrijver Efthymis Filippou werd benadrukt, aangezien zij samen de zogenaamde Greek Weird Wave hebben vormgegeven. In Bugonia wordt het personage van Emma Stone ervan verdacht een buitenaards wezen te zijn dat de aarde wil vernietigen. Geheel in lijn met Lanthimos' typische stijl van rare films dus.
Tegenpolen
Niet alleen films kregen aandacht in Gent; ook twee series hadden een première. Voor het tweede seizoen van de Belgische serie Roomies was zelfs een volledige marathonsessie geprogrammeerd. Cast en crew waren aanwezig, onder wie hoofdrolspeelsters Laura De Geest en Ahlaam Teghadouini, die onlangs nog een Gouden Kalf won voor haar rol in de wraakserie Sihame.
Het tweede seizoen van Roomies liet drie jaar op zich wachten, maar blijkt het wachten waard. Opnieuw volgen we Ama en Bibi, die nu afgestudeerd zijn, maar nog altijd met diverse problemen worstelen. Ze werken allebei en wonen nog steeds samen, maar daar kan verandering in komen. Dit tweede seizoen toont nog meer hoe twee tegenpolen toch een connectie kunnen hebben. Intussen is het volledige seizoen in België te zien, dus mensen die de marathonsessie in Gent hebben gemist, kunnen er nu thuis een doen.
De andere serie was This Is Not a Murder Mystery. In deze ambitieuze en visueel opvallende productie uit België met een internationale insteek raakt de jonge kunstenaar René Magritte verwikkeld in een moordmysterie. De makers van de serie hebben bewust gekozen voor relatief onbekende acteurs om afleiding door bekende gezichten te vermijden. De eerste twee afleveringen die werden vertoond zijn veelbelovend.
Persoonlijke verhalen
De tweeënvijftigste editie van Film Fest Gent was er met veel volle zalen, maar de films bleven gemiddeld, zonder echte uitschieters. Echter, de films die in de prijzen vielen, verdienden dat zeker. Bij de prijswinnaars klonk de roep om het menselijke zeer luid. Zoals bij Grand Prix-winnaar The Voice of Hind Rajab van Kaouther Ben Hania, dat de laatste momenten van een zesjarig Palestijns meisje reconstrueert. De compromisloze confrontatie met systemisch en internationaal falen maakt van deze film een morele oproep om te blijven kijken en empathie ook daadwerkelijk om te zetten in actie.
Ook andere laureaten vertrekken vanuit maatschappelijk engagement. Barrio Triste van Stillz, bekroond met de Georges Delerue Award voor beste muziek, dompelt de kijker onder in het rauwe straatleven van Medellín. Er was een eervolle vermelding van de internationale jury voor The Love That Remains van Hlynur Pálmason. Juryvoorzitter Theresa Russell (die zelf de Joseph Plateau Honorary Award ontving) sprak van "een hoogst originele en poëtische film die zowel emotioneel als artistiek resoneert, met een speelse mix van humor en menselijkheid."
De Explore Award, toegekend door een jury bestaande uit zes jonge critici, ging naar Blue Heron, het speelfilmdebuut van Sophy Romvari. In dit diep persoonlijke coming-of-ageverhaal over de achtjarige Sasha, wier familie van Hongarije naar Canada migreert, vervaagt Romvari de grenzen tussen fictie en herinnering om een tedere reflectie te brengen over familie, verlies en verbondenheid.
Problemen vergeten
Je kunt er niet omheen dat wat in de wereld gebeurt een grote impact heeft op de filmindustrie. Dat was opnieuw zeer duidelijk in Gent. Maar om al die wereldproblemen even te vergeten, was het leuk om een film als Roofman te zien. Channing Tatum speelt hierin overvaller Jeffrey Manchester, die zich na een gevangenisontsnapping schuilhield in een speelgoedwinkel, en krijgt bijval van een geweldige Kirsten Dunst. Na uiterst serieuze films als The Voice of Hind Rajab en Blue Heron was Roofman een aangenaam tussendoortje.
Ook familiefilms, zoals de animatiefilm Arco, waren perfect om even alles te vergeten. Festivalbezoekers konden elke ochtend schoolkinderen zien lopen die naar de film gingen. Al jaren maken kinderen in Gent kennis met het visuele medium door met school een bezoekje te brengen aan het filmfestival. Een mooi initiatief om kinderen op jonge leeftijd naar het filmtheater te krijgen.
Een persoonlijke favoriet was The Mastermind, Kelly Reichardts overvalfilm die niet echt een overvalfilm is. Er is weliswaar een overval in een museum, maar vooral wat daarna gebeurt is de moeite waard. Het is een typische Reichardt: minimalistisch, traag en met een hoofdpersonage in een kleine, landelijke gemeenschap. Net dat minimalisme maakt de film goed. En hoewel die hoofdpersoon (gespeeld door een uitstekende Josh O'Connor) het meesterbrein van de overval wordt genoemd, is hij lang niet zo slim als hij denkt.