Twee van de beste voorbeelden daarvan zijn zijn rollen in Stanley Kubricks thriller The Shining (1980) en Milos Formans drama One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975). In die laatste voegde Nicholson een geheime plotwending toe die niet in de roman van Ken Kesey te vinden is.
Een van beste films ooit
One Flew Over the Cuckoo's Nest werd lovend ontvangen door critici en wordt beschouwd als een van de beste films ooit gemaakt. Het is de tweede van drie films die de vijf belangrijkste Oscars wist te winnen (Beste Film, Beste Acteur, Beste Actrice, Beste Regisseur en Beste Scenario).
De film is uitgegroeid tot een van de meest geliefde ooit, niet dankzij een groot budget of spectaculaire actiescènes, maar vanwege de menselijke verbondenheid die in het hart van het verhaal ligt. One Flew Over the Cuckoo's Nest is uiteindelijk een verkenning van de menselijkheid die we allemaal delen, iets wat Nicholson perfect belichaamt in zijn rol.
Kille tegenpool
In de rol Randle Patrick "RP" McMurphy speelt Nicholson een sympathieke gevangene die zich een lichtere straf probeert aan te meten door waanzin te veinzen. In de psychiatrische inrichting waar hij terechtkomt, ontpopt hij zich al snel tot de grappenmaker van de groep en spoort hij de andere patiënten aan hun angsten te overwinnen.
Maar de kwaadaardige zuster Ratched, gespeeld door Louise Fletcher, is allerminst gecharmeerd van zijn aanstekelijke rebellie. Fletchers personage biedt een kille tegenpool aan McMurphy, met haar draconische orde en verontrustende therapieën.
Verborgen dynamiek
Hoewel Kesey dat niet bedoelde of suggereerde, besloot Nicholson zelf een extra laag aan zijn rol toe te voegen: een verborgen dynamiek tussen McMurphy en Ratched. Nicholson stond erom bekend altijd meer lagen in zijn personages te willen leggen en gebruikte Ratched voor een geheim motief.
Als je ooit enige seksuele spanning tussen McMurphy en Nurse Ratched hebt opgemerkt, heb je een scherp oog, want precies dat had Nicholson in gedachten. De acteur, beroemd om zijn improviserende stijl, onthulde deze "geheime plotwending" in een interview met The New York Times in 1986.
Charmeur
"Goed", begon hij. "Het geheim van Cuckoo's Nest, en het staat niet in het boek; mijn verborgen interpretatie was dat deze kerel een charmeur is die weet dat hij onweerstaanbaar is voor vrouwen, en in feite verwacht hij dat zuster Ratched door hem verleid zal worden. Dat is zijn tragische fout."
Voor Nicholson was dit echter geen klein detail, maar een essentieel onderdeel van het verhaal. "Dat is waarom hij uiteindelijk faalt", legde hij uit. "Ik heb dit met Louise Fletcher besproken. Alleen met haar. Dat is wat ik voelde dat er werkelijk gebeurde met dat personage; het was één lange, mislukte verleiding, waar hij ziekelijk zeker van was dat die zou slagen."
Menselijk maken
Michael Douglas, die de film produceerde nadat hij de rechten via zijn vader Kirk had weten te verkrijgen, sprak in 2017 in The Guardian over de uitdaging om Fletchers personage menselijk te maken.
"Het was geen kleine opgave om van Ratched een mens te maken", herinnerde hij zich. "Je weet niets over haar achtergrond, in tegenstelling tot McMurphy. Ik wilde geen monster van haar maken; ik wilde haar geloofwaardig maken als een echt persoon in die omstandigheden. Ik liet me inspireren door machtsmisbruik, iets dat destijds zeer actueel was na het aftreden van Nixon. Ik zag duidelijk hoe mensen kunnen geloven dat ze het goede doen, en dat zij het beter weten dan anderen."
Kijken?
Wil je One Flew Over the Cuckoo's Nest zien? Je kunt de film huren en kopen op Pathé Thuis.