Regie: Deborah van Dam | Cast: Johanna ter Steege (voice-over) | Speelduur: 85 minuten | Jaar: 2012
De Tweede Wereldoorlog staat diep in ons collectieve geheugen gegrift. Over afzienbare tijd zal er echter niemand meer zijn die over dit zwarte hoofdstuk van onze geschiedenis uit eerste hand kan vertellen. De late oorlogsbabys zijn nu al eind zestig. Toch duiken er nog steeds nieuwe invalshoeken en ontdekkingen op over de oorlogstijd. Documentairemaakster Deborah van Dam stuitte in een Haags bejaardentehuis op het verhaal van Cora de Jong. De vrouw was al in de negentig toen ze de baby op het spoor kwam die ze in 1942 naar een pleeggezin in Voorburg had gebracht. Vijfenzestig jaar na dato kon De Jong eindelijk haar Anneke in de armen sluiten.
En dan was er nog die inmiddels beroemde foto. Anneke zit als peuter op de schoot van een meisje dat opvallende gelijkenissen met de beroemde Anne Frank vertoont. Van Dam besloot het hele verhaal uit te pluizen. Anneke en haar ouders verbleven inderdaad enkele maanden bij Anne Frank, voor de familie naar het bekende achterhuis aan de Amsterdamse Prinsengracht verhuisde. Anneke is twee als ze door De Jong van haar ouders naar het welgestelde pleeggezin wordt gebracht. Op vijfjarige leeftijd, vlak na de bevrijding, vertrekt ze met haar oom naar New York. Van haar verleden in Nederland heeft Anneke geen enkele herinnering meer behalve een traumatische ervaring waarbij ze op het toilet zat. Haar pleegbroer Fred is naar Anneke op zoek en kan haar meer vertellen over haar tijd in Voorburg. Haar pleegouders krijgen een hoge onderscheiding van het Israëlische Holocaustinstituut Yad Vashem. Maar heeft de voormalige onderduikbaby wel het volledige verhaal te horen gekregen en wil ze de waarheid wel weten?
De documentaire De Baby gaat aanvankelijk heel schematisch te werk, zonder de emotionele aspecten van de reconstructie uit het oog te verliezen. We maken al vroeg kennis met de hedendaagse Anneke die op het punt staat om naar Nederland te vertrekken om haar pleegbroer Fred en koerierster De Jong te ontmoeten en de uitreiking van de onderscheiding bij te wonen. Terwijl de vrouw zich opmaakt voor haar bezoek vertelt Van Dam ons haar roerige geschiedenis. Over Otto Frank die zelf nog Anneke in New York heeft bezocht. Over het drukke Voorburgse gezin dat de baby liefdevol opving, maar om onverklaarbare reden ook weer afstond aan een pleeghuis.
Als alle puzzelstukjes langzaam op hun plek vallen wordt de toon van dit indringende document grimmiger. Voor de uitwerking hiervan kiest Van Dam voor een wat technische uitleg met veel officiële documenten die wat uit de toon valt met de gevoelige herinneringen van de geïnterviewden. Het is echter een hoofdstuk in Annekes geschiedenis dat moeilijk onbesproken kan blijven. Zo is de hereniging met Fred niet helemaal wat Anneke er van gehoopt had. Maar nog belangrijker is de waarheid die Anneke over haar voormalig pleeggezin en zichzelf te weten komt en de fatale beslissing die haar vader nam toen zijn dochter amper twee jaar oud was.
Als je geen weet hebt van je verleden zou je de verhalen die erover bekend zijn het liefst voor waar aannemen. Anneke heeft zich nooit echt op haar gemak gevoeld, omdat ze nooit echt wist wie ze was. Met het uitpluizen van haar geschiedenis hoopt ze dat zaken op hun plek vallen. Geen moment heeft ze erbij stilgestaan dat de waarheid ook best wrang kan zijn. Filmmaakster Van Dam maakte al eerder documentaires waarbij de menselijke identiteit in al haar facetten centraal staat. De Baby, dat onlangs veel lof oogstte op het IDFA, past dus helemaal in haar straatje, maar voegt hier nog een extra dimensie aan toe. Van Dam is van mening dat de verhalen uit welke oorlog dan ook altijd moeten worden verteld. Het maatschappelijk belang en het historisch besef hiervan zijn evident. Maar het individu is in sommige gevallen beter af met een sprookje. De Baby is een knappe reconstructie van een onvoorstelbaar verhaal, dat ondanks de vele antwoorden die Anneke krijgt een bittere nasmaak oplevert.
[rating 4]
De Tweede Wereldoorlog staat diep in ons collectieve geheugen gegrift. Over afzienbare tijd zal er echter niemand meer zijn die over dit zwarte hoofdstuk van onze geschiedenis uit eerste hand kan vertellen. De late oorlogsbabys zijn nu al eind zestig. Toch duiken er nog steeds nieuwe invalshoeken en ontdekkingen op over de oorlogstijd. Documentairemaakster Deborah van Dam stuitte in een Haags bejaardentehuis op het verhaal van Cora de Jong. De vrouw was al in de negentig toen ze de baby op het spoor kwam die ze in 1942 naar een pleeggezin in Voorburg had gebracht. Vijfenzestig jaar na dato kon De Jong eindelijk haar Anneke in de armen sluiten.
En dan was er nog die inmiddels beroemde foto. Anneke zit als peuter op de schoot van een meisje dat opvallende gelijkenissen met de beroemde Anne Frank vertoont. Van Dam besloot het hele verhaal uit te pluizen. Anneke en haar ouders verbleven inderdaad enkele maanden bij Anne Frank, voor de familie naar het bekende achterhuis aan de Amsterdamse Prinsengracht verhuisde. Anneke is twee als ze door De Jong van haar ouders naar het welgestelde pleeggezin wordt gebracht. Op vijfjarige leeftijd, vlak na de bevrijding, vertrekt ze met haar oom naar New York. Van haar verleden in Nederland heeft Anneke geen enkele herinnering meer behalve een traumatische ervaring waarbij ze op het toilet zat. Haar pleegbroer Fred is naar Anneke op zoek en kan haar meer vertellen over haar tijd in Voorburg. Haar pleegouders krijgen een hoge onderscheiding van het Israëlische Holocaustinstituut Yad Vashem. Maar heeft de voormalige onderduikbaby wel het volledige verhaal te horen gekregen en wil ze de waarheid wel weten?
De documentaire De Baby gaat aanvankelijk heel schematisch te werk, zonder de emotionele aspecten van de reconstructie uit het oog te verliezen. We maken al vroeg kennis met de hedendaagse Anneke die op het punt staat om naar Nederland te vertrekken om haar pleegbroer Fred en koerierster De Jong te ontmoeten en de uitreiking van de onderscheiding bij te wonen. Terwijl de vrouw zich opmaakt voor haar bezoek vertelt Van Dam ons haar roerige geschiedenis. Over Otto Frank die zelf nog Anneke in New York heeft bezocht. Over het drukke Voorburgse gezin dat de baby liefdevol opving, maar om onverklaarbare reden ook weer afstond aan een pleeghuis.
Als alle puzzelstukjes langzaam op hun plek vallen wordt de toon van dit indringende document grimmiger. Voor de uitwerking hiervan kiest Van Dam voor een wat technische uitleg met veel officiële documenten die wat uit de toon valt met de gevoelige herinneringen van de geïnterviewden. Het is echter een hoofdstuk in Annekes geschiedenis dat moeilijk onbesproken kan blijven. Zo is de hereniging met Fred niet helemaal wat Anneke er van gehoopt had. Maar nog belangrijker is de waarheid die Anneke over haar voormalig pleeggezin en zichzelf te weten komt en de fatale beslissing die haar vader nam toen zijn dochter amper twee jaar oud was.
Als je geen weet hebt van je verleden zou je de verhalen die erover bekend zijn het liefst voor waar aannemen. Anneke heeft zich nooit echt op haar gemak gevoeld, omdat ze nooit echt wist wie ze was. Met het uitpluizen van haar geschiedenis hoopt ze dat zaken op hun plek vallen. Geen moment heeft ze erbij stilgestaan dat de waarheid ook best wrang kan zijn. Filmmaakster Van Dam maakte al eerder documentaires waarbij de menselijke identiteit in al haar facetten centraal staat. De Baby, dat onlangs veel lof oogstte op het IDFA, past dus helemaal in haar straatje, maar voegt hier nog een extra dimensie aan toe. Van Dam is van mening dat de verhalen uit welke oorlog dan ook altijd moeten worden verteld. Het maatschappelijk belang en het historisch besef hiervan zijn evident. Maar het individu is in sommige gevallen beter af met een sprookje. De Baby is een knappe reconstructie van een onvoorstelbaar verhaal, dat ondanks de vele antwoorden die Anneke krijgt een bittere nasmaak oplevert.
[rating 4]
