in Algemeen
Welkom bij alweer het vierde 'legendarische filmopeningen'-artikel, waarin de beste filmopeningen aller tijden onder de loep worden genomen. Deze keer is de opening van Jaws aan de beurt! Mocht je deze film nog niet gezien hebben, attentie! Spoilers aanwezig!
Jaws is een film van Steven Spielberg en stamt alweer uit 1975. Spielberg heeft heel wat pareltjes op zijn naam staan (nog niet zo heel lang geleden werd Saving Private Ryan onder de loep genomen) maar Jaws is toch zeker een van zijn bekendste werken.
Eerste blockbuster
De film had oorspronkelijk was oorspronkelijk gepland voor de Kerstmis van 1974, maar de opnames duurden heel wat langer dan verwacht. Jaws kwam echter uiteindelijk pas maanden later uit, in de zomer van 1975. Spielberg en co. zagen dit echter niet zo zitten. Destijds werden de minder populaire en goede films normaalgesproken in de zomer uitgebracht, aangezien de meeste Amerikanen dan liever buiten zouden bleven en de bioscoop liever niet zouden bezoeken.
Maar de film werd een gigantisch succes. Iedereen wilde hem zien. Niet zo heel gek dus, dat Jaws de best verdiende film was tot die tijd. Het was de eerste film die meer dan 100 miljoen dollar aan de box-office ophaalde. Jaws was en is nog steeds de eerste (zomer)blockbuster en maakte Spielberg in een klap wereldberoemd. Maar het had heel anders kunnen gaan.
Andere regisseur
Spielberg was namelijk niet de eerste keuze om de film te maken. Dit was Dick Richards (o.a. bekend van The Culpepper Cattle Co.). Het gerucht gaat dat hij de producten en de woordvoerders van de studio trof, maar het gesprek verliep niet al te best. Tijdens deze meeting zei hij dat zijn openingsscène spectaculair zou worden, met een camera die uit het water kwam en dan de walvis uit het water zou springen.
Juist, een walvis. De producenten van de film lieten echter weten dat ze niet van plan waren een Moby Dick film te maken. Ze wilden dan ook niet gaan voor iemand die kennelijk niet het verschil zag tussen een walvis en een haai.
Steven Spielberg nam het stokje over, al zag hij dit eigenlijk niet echt zitten. Hij wilde het namelijk wel graag doen, maar bedacht zich later omdat hij niet getypecast wilde worden als regisseur. Universal hield hem echter aan zijn contract en zei dat hij na Jaws elke film zou kunnen maken die hij maar wilde. Het bleek de juiste stap voor Spielberg, die zich met de film als grote naam vestigde. Hij maakt er vanaf de eerste minuut dan ook zeker meteen het meeste van.
Eerste slachtoffer
De eerste paar beelden van de film spelen zich onder water af, begeleid door de onheilspellende muziek van John Williams. Je weet eigenlijk al dat er iets staat te gebeuren. Een groepje jongeren houdt een feestje op het strand. De focus komt op actrice Susan Backlinie te liggen. Zij speelt Chrissie Watkins en flirt met een jongen. Samen verlaten ze de rest van de groep en rennen op het water af.
Chrissie duikt meteen naakt het water in, maar haar vriend heeft duidelijk iets te diep in het glaasje gekeken. Hij krijgt zijn kleren nauwelijk uitgetrokken en valt in het zand. Uitgeput besluit hij maar even zijn ogen te sluiten, terwijl Chrissie zich inmiddels al in het diepere water bevindt. In een keer trekt er iets aan haar been. Het laat haar niet meer los. Chrissie schreeuwt het uit van de angst en de pijn en roept op hulp, maar tevergeefs. Na bijna een minuut lang alle kanten opgetrokken te zijn verdwijnt Chrissie onder water en komt niet meer boven.
Heel wat werk
De scène lijkt tamelijk makkelijk in elkaar gezet te zijn, maar er is heel wat tijd ingestoken. Het engste is dat we niet precies zien wat er nu gebeurt, maar dit was altijd al de bedoeling van Spielberg. Hij kon, vanwege mechanische problemen, niet vaak gebruik maken van zijn robot-haai genaamd Bruce (een naam die in veel haai-gerelateerde films wordt gebruikt, zoals bijvoorbeeld bij de haai in de film Finding Nemo uit 2003), maar het was sowieso altijd al het plan om de haai tijdens de eerste paar minuten van de film niet te onthullen.
Zo zei Spielberg zelf: ''Het is echt eng wanneer je de haai niet ziet. Je ziet alleen het water. Dat is iets dat we allemaal hebben meegemaakt. Maar weinig onder ons hebben daadwerkelijk haaien gezien of zelfs met ze gezwommen. Chrissie is alleen aan het zwemmen, iets waar de kijker zich in kan verplaatsen. Het had er natuurlijk spectaculair uit kunnen zien als de haai met open bek opdook en haar opslokte, maar dat was in mijn ogen niet 'oers' genoeg. Het zou gewoon een ander monster moment zijn geworden en daar zijn er al genoeg van. Ik wilde de kijker in het water plaatsen, net zoals Chrissie, hulpeloos''.
Techniek
De techniek de Spielberg hiervoor gebruikte was ook speciaal. Backlinie is voornamelijk een stuntvrouw en werd dan ook voor deze scene gevraagd omdat het eigenlijk een grote stunt is. Onder haar shorts (die nooit in beeld komen) zat namelijk een soort van harnas met drie lijnen, een aan de voorkant en een aan iedere zijkant. Deze touwen kwamen tot aan het strand, waaraan getrokken werd om Chrissie bepaalde kanten op te trekken.
Het gerucht gaat ook dat Backlinie zo overtuigend overkomt in de scene omdat ze echt pijn heeft, aangezien er te hard aan de touwen getrokken wordt. De actrice ontkende dit echter zelf. Ook liet ze weten dat ze beschikte over een kabel waar ze ieder moment aan kon trekken om zich van het harnas te ontdoen als er iets mis zou gaan, maar dit was gelukkig niet nodig.
Bekijk de afbeelding
Opnames
De scène werd op twee verschillende plekken opgenomen. Het feest en de tracking shot waarin Chrissie en haar vriend richting het water rennen werd gefilmd op Martha's Vineyard, een eiland in Massachusetts, terwijl de onderwater opnames, gefilmd vanuit de optiek van de haai, werden opgenomen in de heldere zee in Catalina, Zuid-Californie.
De geluidsopnames werden pas later toegevoegd. Susan Backlinie lijkt namelijk te verdrinken, maar om dit geluid te creëren moest de actrice met haar hoofd naar achter liggen met een microfoon naast haar mond, haar mond open doen en water in haar keel geschonken krijgen. Dit voegde het uiterst geloofwaardige effect toe van iemand die onder water wordt getrokken en verdrinkt.
Succes
Jaws werd een groot succes. Tegenover een budget van zo'n 'schamele' 8 miljoen dollar bracht de film in totaal maar liefst 470 miljoen dollar op. Ook werd de film sterk onthaald en won drie Oscars. Niet geheel verbazingwekkend waren deze voor de Beste filmmontage, Beste muziek en Beste geluid.
De muziek van John William wordt dan ook gezien als een van de bepalende succesfactoren van de film. Volgens Spielberg is de muziek voor 50% bepalend voor de film, hoewel hij er in het begin zelf sceptisch over was. Het leidmotief is tegenwoordig synoniem voor naderend gevaar.
Vervolgen en gevolgen
Gezien het grote succes dat Jaws kende is het niet zo heel vreemd dat er de nodige sequels kwamen. Er waren drie opvolgers: Jaws 2 (1978), Jaws 3-D (1983) en Jaws: The Revenge (1987). In 1995 werd ook de beruchte knock-off uitgebracht: Cruel Jaws. Hoewel deze film geen binding heeft met de officiële Jaws-films, wordt hij door sommigen wel als Jaws 5 bestempeld en ook wel als zodanig verkocht.
De film zorgde er echter ook voor dat mensen doodsbang werden van haaien. Jaws wordt dan ook verantwoordelijk gehouden voor de vele angstige stereotypen over haaien. Peter Benchley, de auteur van Jaws, liet weten dat hij nooit het originele boek zou hebben geschreven als hij geweten had hoe haaien in het echt waren.
Na Jaws ontstond er een soort van hysterie onder het Amerikaanse volk. Meerdere incidenten vonden in het hele land net na de film plaats. Zo werd bijvoorbeeld een heel strand in Zuid Californië ontruimd nadat strandwachters dachten haaien gespot te hebben, maar dit bleken dolfijnen te zijn. In Florida ging het nog verder. Hier sloegen enkele mensen een jonge potvis dood, aangezien ze dachten dat dit een haai was.
Haaienaanvallen
Vandaag de dag zijn veel mensen nog steeds doodsbang voor haaien, terwijl ze eigenlijk helemaal niet zo gevaarlijk zijn. Volgens veel haaienexperts is de angst voor deze dieren zwaar overtrokken en is er van de ruim 300 haaiensoorten maar een handjevol dat een mens dodelijk kan verwonden.
Haaienaanvallen zijn dan ook een relatief zeldzaam fenomeen. De mens is namelijk geen natuurlijke prooi voor de haai en men neemt aan dat haaien alleen mensen aanvallen wanneer zij zich bedreigd voelen of indien zij de mens abusievelijk aanzien voor een zeehond. De kans dat een mens het leven laat door een haai is zeer klein, maar toch is de angst om door haaien aangevallen te worden bij veel mensen sterk aanwezig als gevolg van de film Jaws.
Heb je de vorige drie legendarische filmopeningen-artikelen gemist? Deze zijn hieronder als nog terug te vinden!
Legendarische filmopeningen: Saving Private Ryan
Legendarische filmopeningen: The Dark Knight
Legendarische filmopeningen: Inglourious Basterds
Jaws is een film van Steven Spielberg en stamt alweer uit 1975. Spielberg heeft heel wat pareltjes op zijn naam staan (nog niet zo heel lang geleden werd Saving Private Ryan onder de loep genomen) maar Jaws is toch zeker een van zijn bekendste werken.
Eerste blockbuster
De film had oorspronkelijk was oorspronkelijk gepland voor de Kerstmis van 1974, maar de opnames duurden heel wat langer dan verwacht. Jaws kwam echter uiteindelijk pas maanden later uit, in de zomer van 1975. Spielberg en co. zagen dit echter niet zo zitten. Destijds werden de minder populaire en goede films normaalgesproken in de zomer uitgebracht, aangezien de meeste Amerikanen dan liever buiten zouden bleven en de bioscoop liever niet zouden bezoeken.
Maar de film werd een gigantisch succes. Iedereen wilde hem zien. Niet zo heel gek dus, dat Jaws de best verdiende film was tot die tijd. Het was de eerste film die meer dan 100 miljoen dollar aan de box-office ophaalde. Jaws was en is nog steeds de eerste (zomer)blockbuster en maakte Spielberg in een klap wereldberoemd. Maar het had heel anders kunnen gaan.
Andere regisseur
Spielberg was namelijk niet de eerste keuze om de film te maken. Dit was Dick Richards (o.a. bekend van The Culpepper Cattle Co.). Het gerucht gaat dat hij de producten en de woordvoerders van de studio trof, maar het gesprek verliep niet al te best. Tijdens deze meeting zei hij dat zijn openingsscène spectaculair zou worden, met een camera die uit het water kwam en dan de walvis uit het water zou springen.
Juist, een walvis. De producenten van de film lieten echter weten dat ze niet van plan waren een Moby Dick film te maken. Ze wilden dan ook niet gaan voor iemand die kennelijk niet het verschil zag tussen een walvis en een haai.
Steven Spielberg nam het stokje over, al zag hij dit eigenlijk niet echt zitten. Hij wilde het namelijk wel graag doen, maar bedacht zich later omdat hij niet getypecast wilde worden als regisseur. Universal hield hem echter aan zijn contract en zei dat hij na Jaws elke film zou kunnen maken die hij maar wilde. Het bleek de juiste stap voor Spielberg, die zich met de film als grote naam vestigde. Hij maakt er vanaf de eerste minuut dan ook zeker meteen het meeste van.
Eerste slachtoffer
De eerste paar beelden van de film spelen zich onder water af, begeleid door de onheilspellende muziek van John Williams. Je weet eigenlijk al dat er iets staat te gebeuren. Een groepje jongeren houdt een feestje op het strand. De focus komt op actrice Susan Backlinie te liggen. Zij speelt Chrissie Watkins en flirt met een jongen. Samen verlaten ze de rest van de groep en rennen op het water af.
Chrissie duikt meteen naakt het water in, maar haar vriend heeft duidelijk iets te diep in het glaasje gekeken. Hij krijgt zijn kleren nauwelijk uitgetrokken en valt in het zand. Uitgeput besluit hij maar even zijn ogen te sluiten, terwijl Chrissie zich inmiddels al in het diepere water bevindt. In een keer trekt er iets aan haar been. Het laat haar niet meer los. Chrissie schreeuwt het uit van de angst en de pijn en roept op hulp, maar tevergeefs. Na bijna een minuut lang alle kanten opgetrokken te zijn verdwijnt Chrissie onder water en komt niet meer boven.
Heel wat werk
De scène lijkt tamelijk makkelijk in elkaar gezet te zijn, maar er is heel wat tijd ingestoken. Het engste is dat we niet precies zien wat er nu gebeurt, maar dit was altijd al de bedoeling van Spielberg. Hij kon, vanwege mechanische problemen, niet vaak gebruik maken van zijn robot-haai genaamd Bruce (een naam die in veel haai-gerelateerde films wordt gebruikt, zoals bijvoorbeeld bij de haai in de film Finding Nemo uit 2003), maar het was sowieso altijd al het plan om de haai tijdens de eerste paar minuten van de film niet te onthullen.
Zo zei Spielberg zelf: ''Het is echt eng wanneer je de haai niet ziet. Je ziet alleen het water. Dat is iets dat we allemaal hebben meegemaakt. Maar weinig onder ons hebben daadwerkelijk haaien gezien of zelfs met ze gezwommen. Chrissie is alleen aan het zwemmen, iets waar de kijker zich in kan verplaatsen. Het had er natuurlijk spectaculair uit kunnen zien als de haai met open bek opdook en haar opslokte, maar dat was in mijn ogen niet 'oers' genoeg. Het zou gewoon een ander monster moment zijn geworden en daar zijn er al genoeg van. Ik wilde de kijker in het water plaatsen, net zoals Chrissie, hulpeloos''.
Techniek
De techniek de Spielberg hiervoor gebruikte was ook speciaal. Backlinie is voornamelijk een stuntvrouw en werd dan ook voor deze scene gevraagd omdat het eigenlijk een grote stunt is. Onder haar shorts (die nooit in beeld komen) zat namelijk een soort van harnas met drie lijnen, een aan de voorkant en een aan iedere zijkant. Deze touwen kwamen tot aan het strand, waaraan getrokken werd om Chrissie bepaalde kanten op te trekken.
Het gerucht gaat ook dat Backlinie zo overtuigend overkomt in de scene omdat ze echt pijn heeft, aangezien er te hard aan de touwen getrokken wordt. De actrice ontkende dit echter zelf. Ook liet ze weten dat ze beschikte over een kabel waar ze ieder moment aan kon trekken om zich van het harnas te ontdoen als er iets mis zou gaan, maar dit was gelukkig niet nodig.
Bekijk de afbeelding
Opnames
De scène werd op twee verschillende plekken opgenomen. Het feest en de tracking shot waarin Chrissie en haar vriend richting het water rennen werd gefilmd op Martha's Vineyard, een eiland in Massachusetts, terwijl de onderwater opnames, gefilmd vanuit de optiek van de haai, werden opgenomen in de heldere zee in Catalina, Zuid-Californie.
De geluidsopnames werden pas later toegevoegd. Susan Backlinie lijkt namelijk te verdrinken, maar om dit geluid te creëren moest de actrice met haar hoofd naar achter liggen met een microfoon naast haar mond, haar mond open doen en water in haar keel geschonken krijgen. Dit voegde het uiterst geloofwaardige effect toe van iemand die onder water wordt getrokken en verdrinkt.
Succes
Jaws werd een groot succes. Tegenover een budget van zo'n 'schamele' 8 miljoen dollar bracht de film in totaal maar liefst 470 miljoen dollar op. Ook werd de film sterk onthaald en won drie Oscars. Niet geheel verbazingwekkend waren deze voor de Beste filmmontage, Beste muziek en Beste geluid.
De muziek van John William wordt dan ook gezien als een van de bepalende succesfactoren van de film. Volgens Spielberg is de muziek voor 50% bepalend voor de film, hoewel hij er in het begin zelf sceptisch over was. Het leidmotief is tegenwoordig synoniem voor naderend gevaar.
Vervolgen en gevolgen
Gezien het grote succes dat Jaws kende is het niet zo heel vreemd dat er de nodige sequels kwamen. Er waren drie opvolgers: Jaws 2 (1978), Jaws 3-D (1983) en Jaws: The Revenge (1987). In 1995 werd ook de beruchte knock-off uitgebracht: Cruel Jaws. Hoewel deze film geen binding heeft met de officiële Jaws-films, wordt hij door sommigen wel als Jaws 5 bestempeld en ook wel als zodanig verkocht.
De film zorgde er echter ook voor dat mensen doodsbang werden van haaien. Jaws wordt dan ook verantwoordelijk gehouden voor de vele angstige stereotypen over haaien. Peter Benchley, de auteur van Jaws, liet weten dat hij nooit het originele boek zou hebben geschreven als hij geweten had hoe haaien in het echt waren.
Na Jaws ontstond er een soort van hysterie onder het Amerikaanse volk. Meerdere incidenten vonden in het hele land net na de film plaats. Zo werd bijvoorbeeld een heel strand in Zuid Californië ontruimd nadat strandwachters dachten haaien gespot te hebben, maar dit bleken dolfijnen te zijn. In Florida ging het nog verder. Hier sloegen enkele mensen een jonge potvis dood, aangezien ze dachten dat dit een haai was.
Haaienaanvallen
Vandaag de dag zijn veel mensen nog steeds doodsbang voor haaien, terwijl ze eigenlijk helemaal niet zo gevaarlijk zijn. Volgens veel haaienexperts is de angst voor deze dieren zwaar overtrokken en is er van de ruim 300 haaiensoorten maar een handjevol dat een mens dodelijk kan verwonden.
Haaienaanvallen zijn dan ook een relatief zeldzaam fenomeen. De mens is namelijk geen natuurlijke prooi voor de haai en men neemt aan dat haaien alleen mensen aanvallen wanneer zij zich bedreigd voelen of indien zij de mens abusievelijk aanzien voor een zeehond. De kans dat een mens het leven laat door een haai is zeer klein, maar toch is de angst om door haaien aangevallen te worden bij veel mensen sterk aanwezig als gevolg van de film Jaws.
Heb je de vorige drie legendarische filmopeningen-artikelen gemist? Deze zijn hieronder als nog terug te vinden!
Legendarische filmopeningen: Saving Private Ryan
Legendarische filmopeningen: The Dark Knight
Legendarische filmopeningen: Inglourious Basterds
