Sketches of Siberia
Recensie

Sketches of Siberia (2015)

In potentie interessante documentaire spiegelt heden en verleden van Siberië aan elkaar.

in Recensies
Leestijd: 2 min 6 sec
Regie: Ben van Lieshout | Speelduur: 75 minuten | Jaar: 2015

Begin vorige eeuw nam poolreiziger Fridtjof Nansen deel aan een expeditie door de poolzee om een handelsroute vanuit Noorwegen naar het binnenland van Siberië op te zetten. Ruim honderd jaar laten volgt de Nederlandse filmmaker Ben van Lieshout het kielzog van de Noorse ontdekkingsreiziger. Aan de hand van Nansens dagboek gaat Van Lieshout op zoek naar de verschillen en overeenkomsten tussen het Siberië van toen en nu.

Wat meteen uit Van Lieshouts beelden op te maken valt, is dat er in de afgelopen honderd jaar veel veranderd, maar ook nog veel hetzelfde is. De hedendaagse transportmogelijkheden mogen dan een stuk efficiënter zijn, de bewoners van Siberië leven niet minder afgelegen van de bewoonde wereld. Nansens boottocht landinwaarts is een autorit geworden, maar wel één over een onverharde weg van driehonderd kilometer lang. Het is een rit die bestaat uit het glijden door de modder, waar zelfs vrachtwagens met dikke banden met moeite doorheen ploeteren. Ook de bevolking, tegenwoordig een stuk homogener, leeft nog van wat de natuur hen te bieden heeft. Alleen de handel in dierenhuiden heeft plaatsgemaakt voor het winnen van diverse grondstoffen.

Tijdens zijn reis wisselt Van Lieshout zijn eigen beelden af met passages en foto’s uit Nansens dagboek. Het geeft een persoonlijke en soms zelfs grappige blik op het gebied voordat de bannelingen en veroordeelden, aan wie de regio zijn beruchte naam dankt, zich er vestigden. Een dergelijk persoonlijk perspectief ontbreekt echter bij de beelden van het hedendaagse Siberië. Ook al zijn de paralellen met het verleden duidelijk, in tegenstelling tot Nansen voegt Van Lieshout daar geen verdere observaties aan toe. In diverse montages toont hij de plaatselijke bevolking bij hun dagelijkse werkzaamheden op grote baggerplatformen, maar buiten de vergelijkingen met het verleden zeggen deze beelden verder niets.

Ondanks thema’s als bodemexploitatie en demografie die Van Lieshout aan de hand van Nansens dagboek aanhaalt, heeft zijn documentaire maar weinig inhoud. Sketches of Siberia is voornamelijk een visuele verkenning van het gebied. De opnamen van Siberië zijn dan ook treffend. De uitgestrekte natuur en oude, vaak aftandse stadjes zijn afstandelijk en stil. Een nieuwbouwwijk te midden daarvan is een opmerkelijk gezicht. Het enige dat de overheersende stilte doorbreekt, zijn de geluiden van de zwoegende lokale industrie. Het zijn veelzeggende beelden en het is zonde dat Van Lieshout zich tot het visuele beperkt. Hij toont aan dat Siberië net zo rijk is aan verhalen als aan grondstoffen en het is jammer dat hij niet de tijd neemt die verder uit te werken.