in Recensies
Update:
In Iran is een totalitair, islamitisch regime aan de macht dat de bevolking systematisch onderdrukt. Het bewind maakt gebruik van verdwijningen, martelpraktijken, schijnexecuties, echte executies en grenzeloos geweld om elk verzet te breken. Ook Vahid, het hoofdpersonage uit It Was Just an Accident, heeft dit aan den lijve ondervonden. Als arbeider kwam hij op voor zijn rechten, maar moest dat bekopen met blijvend letsel en persoonlijk verlies.
Vahids beul in de staatsgevangenis, Eghbal genaamd, had een beenprothese die bij elk stap een karakteristiek tikkend geluid maakte. Vahid zag nooit zijn gezicht, maar hoort dat dreigende geluid jaren later bij toeval opnieuw. Hij denkt Eghbal te hebben gevonden en ontvoert de man, vastbesloten hem te executeren. Op het beslissende moment slaat de twijfel echter toe. Met de mogelijke 'Mankepoot' (Eghbals bijnaam in de gevangenis) vastgebonden in zijn busje, begint Vahid aan een zoektocht naar getuigen die de identiteit van de man kunnen bevestigen of ontkrachten.
It Was Just an Accident is een onderhoudende thriller die draait om één centrale vraag. Niet zozeer: hoe stel je met zekerheid de identiteit van de gevangene vast? Maar vooral: wat doe je als het écht de beul is die jouw leven verwoestte? De passagiers die Vahid onderweg oppikt, moeten voor zichzelf én met elkaar uitmaken waar wraak ophoudt en vergeving begint. Welk perspectief kies je om tot een besluit te komen? Is verlossing van zo'n wreed verleden überhaupt mogelijk en speelt empathie daarin nog een rol? Empathie met de slachtoffers, maar ook met de daders en hun naasten.
In Vahids busje discussieert het verzamelde vijftal er lustig op los. De gesprekken zijn beladen en intens, maar soms ook verrassend geestig, wat niet meteen voor de hand ligt. Geen Little Miss Sunshine, maar deze roadmovie weet de spanning regelmatig op het juiste moment te doorbreken, om haar vervolgens vol in het gezicht van de kijker te laten exploderen. Vooral grappig en triest tegelijk zijn de steeds terugkerende verzoeken om een 'cadeautje' (lees: smeergeld) van mensen die ze onderweg tegenkomen. Corruptie en vriendelijkheid liggen dicht tegen elkaar aan.
Schrijver-regisseur Jafar Panahi geeft zijn acteurs alle ruimte om hun personages en hun reacties tegen elkaar uit te spelen. De lange takes vol woordenwisselingen en fysieke interacties verschuiven rustig de focus van de een naar de ander, waardoor elk personage zijn moment krijgt. Slechts af en toe voelt het alsof iemand staat te wachten om het (strijd)toneel te betreden, een euvel dat zelfs de grootste parels van de lange shots (Boiling Point, Adolescense niet vreemd is.
It Was Just an Accident is gezegend met een goede cast, die nu op de zwarte lijst van het Iraanse regime staat door hun medewerking te verlenen aan deze grotendeels in het geheim opgenomen film. Ook Panahi heeft het al jaren aan de stok met de autoriteiten, die weinig ophebben met maatschappijkritische films die internationale bekendheid genieten. De Gouden Palm die It Was Just an Accident afgelopen jaar in Cannes won, was dan ook een flinke klap in hun gezicht en leidde zelfs tot een diplomatieke rel met Frankrijk.
Hoewel het acteerwerk overtuigt en de dialogen scherp blijven, begint het morele debat tegen het einde wat in herhaling te vallen. Wraak, vergeving, mededogen en verlossing kunnen verschillende vormen aannemen, maar op den duur ken je de standpunten wel en is het tijd voor de finale. De climax is helaas niet helemaal geloofwaardig en werpt een schaduw over eerdere wendingen. Het psychologische steekspel voelt achteraf wat geforceerd. It Was Just an Accident is een onderhoudende en relevante film, maar geen verplichte kost.
