Capharnaüm
Recensie

Capharnaüm (2018)

Hartbrekend overlevingsverhaal van een Libanees straatkind dat zijn ouders verantwoordelijk stelt voor zijn armoedige bestaan.

in Recensies
Leestijd: 2 min 54 sec
Regie: Nadine Labaki | Cast: Zain Al Rafeea (Zain), Yordanos Shiferaw (Rahil), Boluwatife Treasure Bankole (Yonas), Kawsar Al Haddad (Souad), Fadi Yousef (Selim) e.a. | Speelduur: 126 minuten | Jaar: 2018

"Waarom wil je je ouders aanklagen?" vraagt de rechter aan de twaalfjarige Zain. "Omdat ze me op de wereld hebben gezet", luidt het antwoord van het jochie. Het is een behoorlijk bizar begin van Capharnaüm, winnaar van de Grand Jury Prize van het filmfestival van Cannes. De film laat zich kenmerken als een bizar, maar opvallend en bij vlagen intens drama over de keiharde samenleving waarin sommige mensen leven.

De twaalfjarige Zain is bepaald niet in de makkelijkste omstandigheden opgegroeid. Hij leeft samen met zijn grote gezin in een paar slecht onderhouden en smerige kamers bij een oudere man. Als zijn ouders besluiten zijn elfjarige zusje aan die man uit te huwelijken, is de maat voor Zain vol. Hij is het leven beu, loopt weg van huis en zoekt naar een minder moeilijk leven. Uiteindelijk vindt hij dat bij de Ethiopische immigrant Rahil. Maar echt veel makkelijker is het niet. Rahil heeft haar eenjarige zoon Yonas om voor te zorgen en spaart geld om een nieuwe ID-kaart te kunnen kopen. Maar op een dag komt Rahil niet thuis van haar werk en staat Zain er weer alleen voor. Ditmaal met een babybroertje voor wie hij moet proberen te zorgen. Daarmee is het leven eigenlijk nog moeilijker dan eerst en moet Zain nieuwe manieren vinden om te kunnen overleven.

Uiteindelijk gaat Zain te ver en steekt hij iemand neer. Daarvoor veroordeelt een rechter hem tot vijf jaar cel. Voor Zain is dat een kans om zijn ouders aan te klagen, wat hij dan ook doet. Zij moeten maar eens uitleggen waarom ze hem leven gegeven hebben, terwijl ze geen geld voor hem hadden. Ze waren zo arm dat ze niet eens naar het gemeentehuis konden gaan om hem te registreren, waardoor de knul geen kans kreeg om naar school te gaan.

Het uitgangspunt van Capharnaüm, dat zich laat vertalen als 'chaos', is indrukwekkend. Het verhaal doet enigszins denken aan Slumdog Millionaire, waarin het zware leven dat kinderen in armoede moeten doorstaan ook aan de kaak werd gesteld. Het doet weinig af aan deze film, die veel nadruk legt op het leven van Zain op straat. Hij laat duidelijk zien hoe naar het voor deze kinderen is, in een wereld die door volwassenen geregeerd wordt en waar ze zelf geen invloed op hebben. Het zijn slachtoffers, en dat is het uitgangspunt van Capharnaüm.

Je zou verwachten dat Capharnaüm een dramatische en ontzettend tragische film is, maar dat valt uiteindelijk wel mee. Regisseur Labaki weet zo nu en dan wat humor in te brengen. De kleine sprankeltjes hoop die je proeft als het even goed lijkt te gaan met Zain voorkomen dat het een moedeloze en vervelende zit wordt. Capharnaüm oordeelt zonder te veroordelen.

Extra indrukwekkend aan Capharnaüm is het acteerwerk. Labaki trok voornamelijk onervaren acteurs en actrices aan die dicht bij hun rollen in de film staan. Zo is de jonge Zain Al Rafeea, die een grofgebekte twaalfjarige speelt, van de straten geplukt waar hij pakketjes leverde. Het maakt het spel extra oprecht, want iedereen weet precies wat hij of zij moet verbeelden. Aangevuld met het prachtige camerawerk dat vrijwel altijd op het niveau van Zain blijft (waardoor de volwassenen extra groot overkomen) en de muziek die nooit de overhand heeft, is Capharnaüm een sterke (doch iets te lange) film.