The Photograph
Recensie

The Photograph (2021)

Melancholische, jazzy documentaire over de teloorgang van Harlem.

in Recensies
Leestijd: 2 min 8 sec
Regie: | Sherman De Jesus | Scenario: Sherman De Jesus | Cast: Michael Henry Adams, Sherman De Jesus, Jamel Shabazz, Anthony Barboza, C. Daniel Dawson | e.a. | Speelduur: 95 minuten | Jaar: 2021

Ergens in de jaren twintig van de vorige eeuw loopt een jonge, Curaçaose matroos op goed geluk een fotozaak binnen in Harlem, New York. Met trotse blik laat hij zich vereeuwigen, aristocratisch bijna. Een ongewoon waardig portret van een arme zwarte man uit die tijd, maar hij liet zich dan ook niet door de eerste de beste fotograferen.

Anno 2020 is de foto in handen van kleinzoon Sherman de Jesus, de Nederlands-Curaçaose filmmaker. De Jesus weet vrijwel niks over zijn opa, behalve dat hij als matroos de zeven zeeën bevoer, dus de foto heeft altijd enorm tot zijn verbeelding gesproken. Op de achterkant van de foto staat een adres, dat bij nadere inspectie het adres blijkt te zijn van James van der Zee, de beroemde Afro-Amerikaanse fotograaf.

Met de foto in de hand tuigt De Jesus naar Harlem, om daar tijdgenoten, historici en familieleden van Van der Zee te spreken. Van der Zees fotostudio was een belangrijke plek in het Harlem van de jaren twintig, waar zwarte Amerikanen, beroemd of onbekend, zich graag lieten fotograferen. De New Yorkse wijk was in die jaren een broedplaats van Afro-Amerikaanse cultuur, een baken van vrijheid in het scherp gesegregeerde Amerika. Niet voor niets is die periode later de geschiedenisboeken ingegaan als de Harlem Renaissance.

Aan de hand van de foto waar de titel aan refereert, wordt een portret van een wijk geschetst en niet een familiegeschiedenis. De Jesus zet de kijker daarmee enigszins op het verkeerde been. Hij beperkt zich ook niet alleen tot Van der Zees fotografie en de Harlem Renaissance, maar laat ook zien hoezeer de wijk veranderd is in de afgelopen decennia. Want zoals zoveel stadswijken die ooit een sterke identiteit hadden, is ook Harlem ten prooi gevallen aan gentrificatie. Uitgerekend de zwarte Amerikanen die ooit naar Harlem trokken omdat ze daar konden zijn wie ze wilden, kunnen het zich niet langer veroorloven er te wonen.

De lome, jazzy soundtrack past mooi bij zo'n melancholiek stadsportret, maar zorgt er ook af en toe voor dat een geeuw niet onderdrukt kan worden. Wat niet helpt, is dat de documentaire net wat te veel kanten uitwaaiert, focus mist. De foto waar het allemaal om te doen is, de foto die een meeslepend leven suggereert, is uiteindelijk vooral een aanleiding om het over iets heel anders te hebben, waardoor je toch een beetje met het gevoel achterblijft dat een belofte niet is ingelost.