In de Franse gevangenis voltrekt zich een wonder. De voor moord veroordeelde Djibril doet een handoplegging, bidt tot God en geneest daarmee een medegevangene. Zijn geloof in het hogere manifesteert zich in cicaden; grote krekelachtige insecten, waarmee hij ook communiceert. Ze vertellen hem dat er een straf van God aankomt, en de enige die zijn medebewoners van de banlieues van Marseille kan redden is zijn dochter Ali. En dan komt Djibril vrij, klaar om zijn missie te volbrengen.
Salem ging in première op het Filmfestival van Cannes, maar wel dat van 2023. Dit arthousedrama lag ruim een jaar op de plank en mag nu halfslachtig proberen de Franse en Nederlandse filmtheaters te veroveren. Het is flauw om een behoorlijk ambitieuze film daarop af te rekenen, maar het geeft ook niet heel veel vertrouwen vooraf. Op het eerste gezicht lijkt dat onterecht.
De vertelling springt vernuftig op en neer tussen een hedendaagse, volwassen Djibril die contact probeert te leggen met zijn tienerdochter, en zijn veertienjarige zelf die een Romeo-en-Julia-achtige relatie heeft met een meisje uit een rivaliserende wijk. Zij is Roma, hij heeft Afrikaanse roots en wordt samen met zijn beste maat Shakur langzaam het bendeleven in getrokken door lokale baas Zwarte Kat. Zo moeten zij een neef van zijn liefje Camilla vertellen dat Zwarte Kat hem wil spreken. En die neef vindt uiteraard de dood.
Het hele verhaal voltrekt zich met name door de ogen van Djibril zelf. Vooral de volwassen scènes lijken daarin een zeker potentieel onbenut te laten: zijn subjectieve blikveld had een laag ambiguïteit kunnen aanbrengen. Ziet hij zijn visioenen echt of heeft het geweld van zijn jeugd hem tot waanzin gedreven? Maar daar lijkt Salem als film weinig interesse in te hebben. De wonderen zijn te concreet om te kunnen denken dat het eigenlijk om toeval gaat. Dus wat doet de film wel?
De film lijkt vooral te verkennen wat er gebeurt als deze hemelse gaven zich echt in aardse omstandigheden manifesteren? Om mee te gaan in dit ietwat naïeve, maar welgemeend onderzoek naar spiritualiteit, zul je je eventuele ongeloof in concrete wonderen overboord moeten gooien. Aan effectbejag wordt niet eens gedaan. De helende gebeden zijn vrij sec en klein gehouden, droogjes zelfs. Dat voelt in ieder geval een stuk oprechter dan wanneer er flink wordt gegild en kracht ingestraald, zoals een charlatan zou doen.
Maar uiteindelijk lijkt Salem zelf niet te weten wat het wil zeggen over de akelige situatie in de buitenwijken van Franse steden of de menselijke behoefte om ergens in te geloven. Het is er allemaal, het leidt tot spannende situaties, en uiteindelijk worden op ingenieuze wijze wat uiteindjes aan elkaar geknoopt. Maar de boel verzandt vooral in zwaarmoedigheid en dat alleen geeft een verhaal geen betekenis.
Hoeveel ambitie de film ook laat zien, het ontbreekt aan de zeggingskracht die hij wel pretendeert. Dat heeft wat wrangs in een film die over zingeving lijkt te gaan. Tenzij je 'banlieues, ja lastig...' een verhelderende boodschap vindt.
