Grizzly Man
Recensie

Grizzly Man (2005)

Zeer knappe documentaire, die draait om het verschil tussen mens en natuur.

in Recensies
Leestijd: 3 min 47 sec
Regie: Werner Herzog | Met: Timothy Treadwell, Werner Herzog, Amie Huguenard, e.a. | Speelduur: 103 minuten

Timothy Treadwell trok dertien jaar lang in de zomer naar de wildernis van Alaska om tussen een groep wilde grizzlyberen zijn tentje op te zetten. De laatste vijf jaar bracht hij een camera mee, om het gedrag van de dieren, en dat van zichzelf, te registreren. Timothy wou de beren beschermen, de wereld laten zien wat een prachtige dieren het zijn en werd in oktober 2003 in de maag van zo’n beer teruggevonden. Samen met zijn eveneens verorberde vriendinnetje Amie vulde hij vier vuilniszakken met menselijke resten. Honderden uren beeldmateriaal had hij geschoten, waaronder het moment van zijn dood. Al dit materiaal werd opgepikt door legendarisch filmmaker Werner Herzog, en nu is er Grizzly Man.

Timothy filmde om uiteindelijk een Crocodile Hunter-achtige film te kunnen maken waarin hij dieren als hun gelijke observeerde en beschermde. Hij voelde zich thuis tussen de beren, en gaf ze koosnaampjes als Mr. Chocolate, Aunt Melissa en The Grinch. “No Mr. Chocolate! Go back! Go back! Yes, that’s very sweet of you. Thank you, Mr. Chocolate”, kirt hij als er weer eens een beer dreigend op hem afloopt, om vervolgens in de camera te vertellen hoe belangrijk het is een goede band met de beren te onderhouden.
Slechts af en toe lijkt Timothy zich bewust van het gevaar dat hij loopt. Hij heeft het over hoe hij met huid en haar verorberd zal worden bij één verkeerde beweging, maar het is de vraag of hij het meent. Continu denkt hij aan zijn image, het beeld dat hij van zichzelf wil overbrengen. Een eenvoudig shot waarin hij van een heuveltje afloopt doet hij ruim tien keer over. Een keer zonder hoed, een keer met, een keer met de blauwe bandana, een keer met de rode, en dan moet iedere afzonderlijke versie nog talloze malen over. Af en toe nam hij een vriendinnetje mee, maar zij bleven altijd buiten beeld, om het beeld van de lone ranger niet aan te tasten. Zo lijkt Timothy verscheurd te worden tussen beschaving en natuur. Aan de ene kant wil hij een held zijn, een dappere strijder voor de natuur die van iedereen respect geniet, aan de andere kant verafschuwt hij de menselijke wereld en beeldt hij zich in één van de beren te zijn.

Over twee weken gaat de docu March of the Penguins in de Nederlandse bioscopen draaien, waarin de gevolgde penguins haast menselijk zijn. Ze voelen liefde, verbondenheid en rouw. Timothy zag diezelfde emoties ook bij zijn beren. Herzog niet. De natuur is volgens hem niets anders dan een harmonische massamoord, en uit de ogen van de beren spreekt in zijn visie niets meer dan onverschilligheid, en honger. Hoewel Herzog nauwelijks twijfelt aan Timothy’s oprechte bedoelingen is hij het fundamenteel oneens met diens idee van de natuur. Het zorgt ervoor dat Grizzly Man niet alleen draait om Timothy, of de prachtige natuurbeelden die hij heeft geschoten, maar vooral ook om het verschil tussen mens en natuur.

Je wordt als kijker niet gedwongen één van de twee opvattingen aan te nemen, hoewel Timothy’s dood het gelijk van Herzog lijkt te bewijzen. Toch, voor hij de koude jungle van Alaska in trok was Timothy aan de drugs, depressief en wist hij niet wat hij met zijn leven aanmoest. Dankzij de beren vond de New Yorker zichzelf opnieuw uit als Australische natuurbeschermer. Ze gaven hem een nieuw leven en namen het vervolgens ook weer af.

Timothy’s camera stond aan terwijl hij werd aangevallen. De lensdop zat op de camera, en dus is er alleen geluid te horen. Hoe Amie gilt als ze ziet dat de beer Timothy’s hoofd in zijn bek heeft, hoe ze met een koekenpan de beer slaat en hoe Timothy haar smeekt weg te rennen, wat ze niet deed. Als kijker krijg je de geluidsband niet te horen, maar er is wel een scène waarin Herzog zelf de band beluistert in het gezelschap van Jewel, een ex van Timothy. Halverwege vraagt hij haar de band stop te zetten omdat hij het niet meer aankan. "You must never listen to this. You should not keep it. You should destroy it because it will be like the white elephant in your room all your life," zegt hij haar. De persmap vertelt dat de twee al jaren geleden gestopt waren met roken, maar vervolgens samen buiten een sigaret deelden om weer enigszins tot rust te komen. Eenzelfde effect heeft Grizzly Man, één van de beste films van dit jaar.