HHhH is de afkorting voor Himmlers Hersenen Heten Heydrich, de veelgeprezen debuutroman van Laurent Binet uit 2010. De Franse auteur deed hiervoor jarenlang onderzoek naar de geschiedenis rondom de spraakmakende Operatie Anthropoid. In 1942 pleegden de twee jonge Tsjecho-Slowaakse soldaten Kubis en Gabcik een aanslag op SS-leider Reinhard Heydrich, wat de eerste succesvolle moord van verzetsleden op een nazi-kopstuk markeerde. Na een fascinerende documentairereeks van Roel van Broekhoven die eerder dit jaar op de VPRO te zien was, verschijnt nu dan ook een verfilming van de roman in de bioscopen. Helaas blijkt dat laatste nou net het minst interessante medium te zijn om deze geschiedenis uit de doeken te doen.
Macht heeft een man in de schaduw nodig, zo stelt een van de personages in deze film. Voor Duitsland ten tijde van de Tweede Wereldoorlog was deze man Reinhard Heydrich. Een naam die bij minder mensen een belletje zal doen rinkelen dan een Himmler of een Goebbels, maar door velen gezien wordt als het grote brein achter de Holocaust. Zijn verantwoordelijkheid voor de dood van ontelbare Joden leverde hem de bijnaam van de man met het ijzeren hart op. Zelfs Hitler omschreef Heydrich als een van de gevaarlijkste mannen op aarde. Juist het feit dat het grote publiek lange tijd niet al teveel bekend was met dit weerzinwekkende figuur, maakte Heydrich uit literair oogpunt een interessant personage voor schrijver Binet. Daar waar de Kubis en Gabcik als helden van het boek eigenlijk de spil van het verhaal hadden moeten zijn, ging hun doelwit er uiteindelijk met de helft van het boek vandoor.
Ook deze verfilming maakt een zelfde tweedeling tussen doelwit en aanslagplegers. Zo focust de eerste helft van de film zich op Heydrichs klim naar de nazitop: van zijn oneervolle ontslag bij de mariniers tot de uiteindelijke aanstelling als staatsman van de door de Duitsers bezette provincies Bohemen en Moravië in voormalig Tsjecho-Slowakije. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor zijn vrouw Lina, die hem voor zijn opmars in het Derde Rijk in aanraking bracht met Hitlers ideologie. Hoewel het even wennen is dat voor geen enkele grote rol in deze helft een Duits sprekend acteur is gecast, zijn de centrale vertolkingen prima in orde. Jason Clarke heeft de kille, emotieloze afgemetenheid van de nazi-bevelhebber aardig onder de knie, maar weet tegelijkertijd ook de intimiderende fysieke aanwezigheid van Heydrich bij te dragen. Ook Rosamund Pike is goed in vorm in de rol van zijn wederhelft: iemand met dezelfde verwerpelijke denkbeelden die haar invloeden uitoefent achter de schermen, maar stukje bij beetje de grip op haar man verliest.
De complexe dynamiek tussen deze twee personages is veruit het intrigerendste aspect dat de film van regisseur Cédric Jimenez te bieden heeft. Het maakt de plotselinge overgang naar de verhaallijn van Jan Kubis en Jozef Gabcik er niet soepeler op. Deze helft kent wat meer het verloop van een typische Hollywoodfilm, met twee sympathieke helden, actie, spanning en een vleugje romantiek. Hoewel er op de uitvoering en de vertolkingen niet al te veel aan te merken valt - met name de overdonderende, haast Interstellar-achtige orgelmuziek in aanloop naar de aanslag grijpt je bij de lurven - is dit verhaal helaas al vaker verteld. Sterker nog, de meest recente film rondom het duo Kubis en Gabcik (Anthropoid) is amper een jaar oud, en naar verluidt zelfs de reden waarom HHhH: The Man With the Iron Heart naar een latere datum verschoven werd.
Daarmee arriveren we toch wel een beetje op het grootste mankement van deze film. Na de roman van Binet, de recente zevendelige documentairereeks, en een rits aan eerdere films over dit onderwerp, heeft Jimenez' film weinig nieuws toe te voegen. Buiten die interessante verhouding tussen Clarke en Pike die halverwege vrij abrupt wordt afgekapt, blijft Jimenez namelijk dicht bij de feiten van de materie. Een werkwijze die zeker te prijzen is, maar de meeste historische details zijn inmiddels al wel bekend. Het is misschien wat oneerlijk om Jimenez' verfilming al te streng af te rekenen op al het materiaal dat al eerder is verschenen, maar omdat hij nu eenmaal dezelfde titel draagt als Binets roman die de hype rondom deze geschiedenis opnieuw aanwakkerde, valt die kritiek nu eenmaal niet te vermijden. Slecht gemaakt is deze verfilming misschien niet, overbodig wel degelijk.
