Recensie

Ray & Liz (2018)

Intieme speelfilm van fotograaf Richard Billingham over zijn jeugd en zijn ouders.

in Recensies
Leestijd: 2 min 34 sec
Regie: Richard Billingham | Cast: Justin Salinger (Ray), Ella Smith (Liz), Patrick Romer (Older Ray), Tony Way (Lol), e.a. | Speelduur: 108 minuten | Jaar: 2018

In de jaren negentig werd Richard Billingham bekend met zijn fotoportretten van zijn jeugd waarin zijn ouders Ray en Liz een hoofdrol vertolkten. Meer dan twintig jaar later zijn deze ouders het onderwerp voor Billinghams eerste speelfilm. Het resultaat is een film met mooie cameravoering in duistere sociale huurflats in de buurt van Birmingham. Vader Ray is een eenzame alcoholist en moeder Liz een kettingroker met haar armen vol tattoos die steeds de verkeerde beslissingen voor haar en haar kinderen lijkt te nemen. Toch weten Billingham en vooral ook de acteurs deze vervelende personages soms met veel liefde tot leven te brengen.

Ray & Liz vertelt het verhaal van de familie Billingham in drie periodes. In de eerste slijt een wat oudere Ray zijn dagen in een troosteloze flat terwijl hij drie grote plastic flessen zelfgebrouwen alcohol per dag wegdrinkt. Het enige contact met de buitenwereld is Sid die elke dag de drank komt brengen. In het tweede tijdvak zijn Ray en Liz nog samen en de kinderen van het stel nog klein. Ze hebben een oppas nodig en oom Lol komt langs om op de kinderen te passen. Oom Lol is alleen niet bijster slim en blijkt ook een drankprobleem te hebben. Als Ray en Liz zeggen dat ze drank hebben verstopt in het huis dreigt het helemaal mis te gaan. In het derde gedeelte van de film zijn de kinderen tieners en lijkt er weinig veranderd te zijn in de levens van Ray en Liz. Ze wonen in een sociale huurwoning, ze slapen midden overdag en drinken en roken veel te veel. Jongste zoon Jason vindt deze thuissituatie niet meer prettig en besluit nachtenlang weg te blijven.

Dit zeer persoonlijke verhaal van Billingham wordt met erg veel liefde en aandacht tot leven gebracht. Het gebruik van 16mm-film geeft de film een geheel eigen esthetiek. De authentiek ogende en met veel detail uitgewerkte sets dragen hier zeker aan bij. Het is bijna alsof de foto's die Billingham maakte van zijn ouders tot leven komen. Het scherpe oog van Billingham zorgt voor veel poëtische shots van een verder troosteloze omgeving. Ray & Liz past in een lange Britse traditie van films over de problemen van de arbeidersklasse, maar legt minder nadruk op de maatschappij dan bijvoorbeeld Ken Loach zou doen. In plaats daarvan weet Billingham op een diep persoonlijk niveau het gedrag van zijn ouders te ontleden. Ondanks dat zijn ouders constant de verkeerde beslissingen lijken te nemen, weet hij toch empathie voor ze te creëren. Billingham geeft met deze film niet af op zijn verleden, maar lijkt juist vrede te willen krijgen met zijn jeugd.

Ray & Liz is shockerend, ontroerend, maar bij vlagen ook humoristisch. Zelden heeft een regisseur zijn jeugd op zo'n intieme en creatieve wijze weten te verbeelden. Hoewel de tijdsvakken enigszins verwarrend kunnen overkomen, toont Billingham zich een bekwaam filmmaker met veel oog voor detail. Zijn persoonlijke, uit stijlvolle 16mm-beelden opgetrokken sociaal-realistische portret van zijn ouders is zonder meer uniek.