Leave No Traces
Recensie

Leave No Traces (2021)

Vechten tegen een veelkoppig monster in beklemmend Pools drama over corruptie van de overheid.

in Recensies
Leestijd: 2 min 28 sec
Regie: Jan P. Matuszynski | Scenario: Kaja Krawczyk-Wnuk | Cast: Thomasz Zietek (Jurek Popiel), Sandra Korzeniak (Barbara Sadowska), Jacek Braciak (Tadeusz Popiel), Agnieszka Grochowska (Grazyna Popiel), Thomasz Kot (Kowalczyk), e.a. | Speelduur: 160 minuten | Jaar: 2021

Leave No Traces grijpt de kijker al snel bij de keel. Dit aanhoudend deprimerende drama legt de machinaties bloot van een tot op het bot corrupt systeem. Het doet dat in ruim tweeënhalf uur, zodat je net als de personages te maken hebt met een uitputtingsslag. Met een overduidelijke moord door de politie blijkt het in het Polen van de jaren tachtig alsnog onmogelijk om de waarheid te spreken en het recht te laten zegevieren.

Jurek en zijn maat Grzegorz worden opgepakt tijdens een identiteitscontrole. Het is op dat moment niet meer verplicht in Polen om altijd papieren op zak te hebben, maar dat maakt deze agenten niets uit. Op het bureau blijft Grzegorz tegenwerken en wordt hij dusdanig in elkaar geslagen dat hij niet veel later overlijdt. De scène van de mishandeling is expliciet en misselijkmakend, maar niet sensatiezuchtig. Hij plaatst de kijker in de schoenen van Jurek. Wanneer Jurek niet meer kan zien wat er gebeurt, verplaatst de camera zich naar zijn gezicht terwijl hij in een houdgreep gehouden wordt.

Daarna volgt de slepende strijd om gerechtigheid. Jurek wil niet zwijgen en ook Grzegorzs moeder wil dat haar zoons dood niet onopgemerkt voorbijgaat. De overheid wil echter niet dat uitlekt hoe deze mishandeling plaatsvond. Dit zou te grote imagoschade opleveren. Daarom worden de meest vergezochte scenario's uit de kast getrokken en trekken de machthebbers aan de touwtjes om mensen op het onderzoek te zetten die vooral handelen naar wat de leiders influisteren.

De lengte van de film kan doorwegen, maar juist de trage optelsom van alle middelen die ingezet worden om de waarheid te verhullen, zorgt dat de film veel indruk maakt. Korter had gekund, maar juist de precieze vastlegging en brede blik op alle spelletjes die gespeeld worden, maken er een overtuigend schouwspel van. De kijker ziet de personages tevergeefs vechten tegen een systeem dat hen altijd te slim af zal zijn.

De visuele aanpak van de film is ingetogen en muziek wordt schaars ingezet. Alles ondersteunt de beklemming. De muziek bestaat uit donkere tonen. Daarnaast is de film geschoten in sobere kleuren. Beigetinten, blauw en grijs overheersen in de kleding van de personages. In combinatie met het korrelige beeld voelt het verhaal documentair historisch aan.

De stijl past ook bij de focus op het systeem. Hoewel het onmogelijk is om je niet de last van Jurek voor te stellen, is het geen karakterschets, maar een portret van een corrupte overheid. Imago en principes staan op het spel en een goed einde lijkt op geen enkele manier binnen handbereik. Buiten deze schandalige historie valt er kritiek in te lezen op het huidige Polen. Het is onvermijdelijk een parallel te zien met het schenden van mensenrechten en het falen van het hedendaagse rechtssysteem. Dat maakt de film nog extra schrijnend.