Regie: Sacha Jenkins | Speelduur: 106 minuten | Jaar: 2022

Louis Armstrong was een van de belangrijkste en grootste muzikanten van de twintigste eeuw. Louis Armstrong's Black & Blues gaat niet alleen over zijn muziek, maar ook vooral over Armstrong als cultureel icoon en zijn relatie tot de Amerikaanse Burgerrechtenbeweging. Daarbij wordt ruim gebruik gemaakt van zijn eigen opnames.

Niet zozeer filmbeelden, maar geluidsopnames. Armstrong had op latere leeftijd namelijk de hobby om gesprekken in zijn huis op band vast te leggen en dan later nog eens terug te luisteren als hij alleen was. Het archief aan banden dat daardoor ontstond, onthult een iets andere Armstrong dan degene die we kennen.

Zijn typische vrolijke lach is veel te horen, maar ook een hoop scheldwoorden die veel mensen niet zullen associëren met zijn brede glimlach, kenmerkende zang en trompetspel. In zijn privéleven waren de 'motherfuckers', 'cocksuckers' en het n-woord niet van de lucht. Zijn reputatie als goedlachse man die alle racistische vernederingen van wit Amerika onderdanig over zich heen laat komen blijkt niet te kloppen.

Niet alleen wordt dat beeld ontkracht door zijn privé-opnames, maar ook door getuigenissen van onder anderen Ossie Davis, de acteur die een grote rol speelde in de Burgerrechtenbeweging in de jaren zestig. En door Armstrongs actie jegens president Eisenhower in 1953 rondom het moment dat zwarte leerlingen voor het eerst op een voorheen gesegregeerde school moesten worden toegelaten in het zuiden van de Verenigde Staten, na de gerechtelijke uitspraak dat schoolsegregatie tegen de Amerikaanse grondwet inging.

Zijn bewering in een interview dat hij er met zijn brief aan Eisenhower verantwoordelijk voor was dat die de Nationale Garde inzette om de leerlingen te beschermen tegen het gewelddadige protest van witte mensen, is allicht wat overdreven. Zulke interviews op televisie, uit de latere fase van zijn leven, zijn naast zijn eigen opnames ook een belangrijke bron van geluidsmateriaal, aan de hand waarvan zijn levensverhaal wordt verteld.

Naast Armstrong zelf komen ook nog wat andere mensen aan het woord, vooral in het begin, al dan niet via oude interviews, zoals zijn vierde (en laatste) vrouw Lucille Armstrong, filmregisseur Orson Welles en trompettist en jazzkenner Wynton Marsalis. Zijn vrouw vertelt vooral over hun persoonlijke leven, de bekende mensen (inclusief nog een aantal andere jazzmuzikanten) vooral over zijn muzikale genie.

Het is een bekend gegeven in documentaires over inmiddels overleden artiesten: een aantal kenners die vertellen dat hij of zij geniaal, baanbrekend en invloedrijk was. Soms vertellen ze zelfs waarom. In dit geval was Armstrong misschien wel de eerste solist in populaire muziek, die daarmee het hele jazzgenre innoveerde en het fundament legde voor heel wat muzikale ontwikkelingen van de twintigste eeuw.

Bijna lijkt het alsof er daadwerkelijk aan de hand van zijn muziek uitgelegd gaat worden wat zijn muziek nou zo bijzonder maakte, maar het blijft helaas bij algemene statements en een bewering dat hij de eerste was die Amerikaanse en Afrikaanse muziek combineerde. Dat is toch te veel eer voor Armstrong. Is een lesje musicologie te veel gevraagd van een biografische documentaire die minder dan twee uur duurt?

Misschien, maar het zou toch leuk zijn om eens een poging te zien die verder gaat dan dansen over architectuur. En omdat Armstrong in de jaren twintig en dertig het fundament voor alle jazzimprovisatie na hem legde, is dat nog geen hogere wiskunde. Meer dan een paar minuten was waarschijnlijk niet nodig geweest.

Dit alles wordt uiteraard gevisualiseerd met veel archiefbeelden, televisie-interviews en filmbeelden uit Armstrongs acteercarrière. Daarnaast lieten de filmmakers zich ook inspireren door zijn hobby om de muren van zijn huis te bedekken met een collage van krantenknipsels. De woorden die hij uitsprak worden regelmatig uitgebeeld met een soortgelijke geanimeerde collage, een leuke visuele vondst.

Louis Armstrong's Black & Blues maakt de belofte van de marketing niet helemaal waar dat dit zijn verhaal in zijn eigen woorden is. Dat zijn brieven daarbij voorgelezen worden door de héél anders klinkende rapper Nas vormt daarbij een extra groot contrast met zijn eigen stem. Daarnaast vallen de filmmakers in een paar valkuilen van de biografische documentaire. Desalniettemin presenteert de documentaire deels wel een nieuw beeld van de innovatieve muzikant en plaatst hem met behulp van de niet eerder openbaar gemaakte privéopnames in een historische context die anders is dan het gebruikelijke beeld van Armstrong.

Louis Armstrong's Black & Blues is te zien bij Apple TV+.