Look What You Made Me Do
Recensie

Look What You Made Me Do (2022)

Docu over huiselijk geweld, verziekte relaties en de uiterste uitweg, schuwt geen enkele vorm van controverse.

in Recensies
Leestijd: 3 min 20 sec
Regie: Coco Schrijber | Speelduur: 84 minuten | Jaar: 2022

In de liefde dromen we allemaal van een sprookjeseinde: "En ze leefden nog lang en gelukkig". Helaas is dit einde niet voor iedereen weggelegd. Voor sommigen wordt 'de ware' een ware nachtmerrie, drijft degene die ze onvoorwaardelijk steunen ze tot absolute wanhoop. Look What You Made Me Do laat juist hen aan het woord, ook wanneer ze daarin over de grens gingen, ver over de grens. In Look What You Made Me Do spreken vrouwen die uit pure wanhoop hun man vermoordden. Coco Schrijber hoort ze uit en geeft ze gelijk.

Voor de film zijn drie Europese vrouwen gevonden die een aantal dingen gemeen hebben. Allereerst en bovenal hebben ze alle drie het leven van hun man of vriend beëindigd. Alle drie zijn ze daarvoor opgepakt, berecht en veroordeeld. Van noodweer is geen sprake, juridisch althans niet. De drie weduwen - Fins, Italiaans en Nederlands - zijn er alle drie van overtuigd dat ze geen andere keus meer hadden, toen en nu. De tand des tijds heeft niet tot bezinning geleid; de daders beschrijven de moorden uitgebreid en gedetailleerd.

Dit zorgt in beginsel voor surrealistische en absurde scènes in de documentaire. Zo doet de hoogzwangere Finse bij haar nieuwe liefde voor hoe zijn voorganger aan zijn einde kwam. Een keukenmes is snel gevonden, de gang van hun appartement is het decor. De Italiaanse vergiftigde destijds het eten van haar man, ze draaide slaappillen door de gehaktballen. Ze vertelt het terwijl ze een verse portie gehakt in de pan aanbraadt. De Nederlandse stopt halverwege haar verhaal met de pistoolschoten als ze haar dochter in de deuropening ziet meeluisteren.

Het blijft echter niet bij het discutabel laten navertellen van het ombrengen van hun man. De drie vrouwen vertellen ook vooral wat ze tot die daad dreef. Of beter gezegd: wie ze tot die daad dreef. Ze schetsen een beeld van relaties die iemand tot op het bot ongelukkig maken, onveilig en onmenselijk. Zij vinden alle drie, ook nu, jaren later, dat hun situatie het doden rechtvaardigt. Een kritische noot blijft uit. Ook de vraag of het verdedigbaar is deze vrouwen op deze manier hun verhaal te laten doen blijft uit. Zo expliciet zwijgen wordt impliciet oorverdovend instemmen.

De film heeft echter nog een tweede stem, minder impliciet. Coco Schrijber benoemt een aan deze vrouwen gelieerd thema dat nog veel meer controverse oproept, als het niet de controverse al voorbij is. Het drietal vrouwen kwam in opstand, maar jaarlijks worden wereldwijd dertigduizend vrouwen door hun partner omgebracht. Het wordt verteld aan de kijker en aan nietsvermoedende Italiaanse voorbijgangers. Het wordt ook getoond. Beelden van bewakingscamera's tonen een ruzie tussen een man en een vrouw, die eindigt met het door een appartementencomplex slepen van het levenloze lijf van de vrouw. Terugvechten kon ze nooit meer.

Deze thema's hebben onmiskenbaar veel met elkaar gemeen. De Finse krijgt het van een oudere vrouw te horen: "waar twee kijven hebben twee schuld". Van hoor en wederhoor is geen sprake in Look What You Made Me Do. De vrouwen aan het woord laten en hun verhaal laten doen is moreel verdedigbaar, hoe luguber de verhalen en hoe erg je het ook eens of oneens kunt zijn met hun meningen en handelingen. Schrijber gaat echter voor een impliciete boodschap die van deze vrouwen helden maakt, martelaars. Veroordeelde strijders in een oorlog tussen twee partijen in onveilige relaties.

Look What You Made Me Do maakt daarmee niet alleen van deze drie moorden een ethisch dilemma. Het dwingt de kijker ook na te denken over de situatie van een vierde vrouw, onherkenbaar in beeld gebracht en in een relatie die haar tot het randje duwt. Wat als ze over dat randje geduwd wordt? Is dat verdedigbaar? Schrijber lijkt te vinden van wel, in een film over geweld tegen vrouwen laat ze vooral vrouwen aan het woord die hun man daardoor of daarom vermoord hebben. Of ze daarmee binnen de grenzen van controverse en betamelijkheid blijft, is een minstens even zwaarwegend vraagstuk.