Poor Things
Recensie

Poor Things (2023)

Deze fabelachtige film van Yorgos Lanthimos is een waarachtige 'fuck het patriarchaat'!

in Recensies
Leestijd: 3 min 4 sec
Regie: Yorgos Lanthimos | Scenario: Tony McNamara, Alasdair Grey | Cast: Emma Stone (Bella Baxter), Willem Dafoe (Dr. Godwin Baxter), Ramy Youssef (Max McCandles), Mark Ruffalo (Duncan Wedderburn), Kathryn Hunter (Swiney), Jerrod Carmichael (Harry Astley), Vicki Pepperdine (Mrs. Prim), e.a. | Speelduur: 141 minuten | Jaar: 2024

Aanvankelijk is het even wennen aan de intense cinematografie. De Victoriaanse wereld waarin de monsterlijke dr. Godwin Baxter wetenschappelijke experimenten uitvoert en luchtbellen ophoest is fabelachtig weergegeven. Er lopen allerlei vreemde diersoorten rond die hij zelf in elkaar heeft geknutseld. Zijn nieuwste creatie is de tot leven gewekte Bella die driftig door het huis stampt en als een peuter met van alles loopt te smijten. "Net als in Lanthimos' vorige films, waaronder The Lobster, is alles pijnlijk scherp en benauwend in beeld gebracht. De geluiden zijn sterk, de zwart-witbeelden zijn hard, de lijnen in de gezichten uitvergroot. De film begint met snoeiharde contrasten, om aan te geven dat het Frankensteiniaanse huis waarin Bella Baxter opgroeit beklemmend is.

Poor Things is in alle opzichten zo dik aangezet Freudiaans - de ontwikkeling van een klein meisje naar een volwassen vrouw in een zeer kort tijdsbestek - dat het ontzettend op je lachspieren werkt. Bella wil vooral veel lichamelijk plezier en genot (ze noemt seks "ferocious jumping"), snapt helemaal niets van sociale conventies en heeft absurde dansmoves omdat ze haar verfijnde motoriek nog niet onder de knie heeft. Een kleuter in het lichaam van een volwassen vrouw is beangstigend en ontwrichtend om te zien, maar Emma Stone maakt haar tegelijkertijd compleet ontwapenend in haar stomverbaasde blikken als ze iets niet mag doen of zeggen.

Dit duistere en gewaagde verhaal heeft mooie elementen; je denkt dat het nooit goed met Bella kan aflopen in de buitenwereld, maar de (eigenzinnige) creatie treedt in de voetsporen van haar vader. Ze begint steeds meer van de wereld te begrijpen, ze wordt steeds taliger, ze raakt begeesterd. Ze leert om haar emoties te reguleren. Het gaat allemaal niet zonder slag of stoot, maar Bella gaat het avontuur van het leven aan. Ze is vindingrijk en heeft andersoortige oplossingen voor mannen die voorstellen om haar te vermoorden. Emma Stone houdt je compleet geboeid. Ze beheerst de kunst van Bella's bildung in beeld brengen tot in de kleinste details. Ze weet alles in haar mimiek en motoriek te leggen. Deze versnelde psychologische ontwikkeling, die voor de gemiddelde mens van vlees en bloed zo'n dertig jaar in beslag neemt, vormt een heerlijke lachspiegel.

Geweldige rollen zijn weggelegd voor Mark Ruffalo die zichzelf als de schunnige advocaat Duncan Wedderburn op een Shakesperiaanse manier in het drama gooit (en dreigt om Bella te vermoorden) en voor Christopher Abbott als de sadistische engerd Alfie Blessington (die eveneens dreigt om Bella te vermoorden). Ze maken een pathetische pastiche van het patriarchaat. En dáár ging de gelijknamige roman van Alasdair Grey (deels) over. Deze absurdistische film illustreert via Bella onze vastgeroeste ideeën over mannen en vrouwen. De eeuwenoude en haast (dwang)neurotische neiging van mannen om vrouwen te overheersen en te controleren, wordt genadeloos voor schut gezet.

Een punt van kritiek is dat de film redelijk wat walging oproept die de aandacht wegtrekt van het verhaal. Bordeelbazin Swiney wordt wel erg grotesk en wanstaltig neergezet. Het is kenmerkend voor Lanthimos en geheel zijn stijl, maar het is soms een beetje veel van het goede. Het naakte, het lelijke, het walgelijke. Dat hoort zeker bij het Victoriaanse tijdperk met zijn morbide experimenten, maar die Wonderland-achtige wereld met alle ranzige details zijn soms wat veel voor een maag. Bella stemt absoluut optimistisch, maar voor de fijngevoeligen onder ons kan deze donkere satire een lange zit zijn. Dat neemt niet weg dat Poor Things ongetwijfeld een nieuwe klassieker wordt.