'The Mother of All Lies': indringende blik op een pijnlijke zwarte bladzijde uit de Marokkaanse geschiedenis
Recensie

'The Mother of All Lies': indringende blik op een pijnlijke zwarte bladzijde uit de Marokkaanse geschiedenis (2023)

Aanschouw de trauma's van de Casablanca-broodrellen door de ogen van een nieuwe generatie.

in Recensies
Leestijd: 2 min 33 sec
Regie: Asmae ElMoudir | Scenario: Asmae ElMoudir | Cast: Mohamed El Moudir, Asmae ElMoudir, Zahra Jeddaoui | Speelduur: 96 minuten | Jaar: 2023

Intergenerationele trauma's zijn complexe onderwerpen. Afstammelingen van Holocaust-overlevenden bijvoorbeeld ontdekken nog steeds nieuwe dingen over de ervaringen van hun (groot)ouders, simpelweg omdat het te pijnlijk is om erover te praten. Dat is niet anders voor Asmae ElMoudir; haar ouders en oma hebben de Casablanca-broodrellen in 1981 meegemaakt. Ieders ervaringen worden echter verzwegen, naar de wens van oma.

Het probleem met intergenerationele trauma's is dat het voor kinderen en kleinkinderen vaak nooit helemaal duidelijk is waar die pijn bij hun (groot)ouders precies vandaan komt. Meestal spreken zij niet over wat hen is overkomen. Het trauma schemert echter wel door in hun omgang met anderen, waardoor het ook de volgende generatie er deels mee belast.

Toen Asmae twaalf was ontdekte ze dat er geen kinderfoto's van haar waren. Als ze haar moeder vroeg om kinderfoto's kreeg ze slechts een foto van een ander meisje. Op latere leeftijd hoort ze dat haar oma absoluut geen foto's van mensen toestond om religieuze redenen. De daadwerkelijke reden blijkt echter veel complexer te liggen, en heeft te maken met de broodrellen, een zwarte pagina in de Marokkaanse geschiedenis die in de doofpot is gestopt.

Officieel zijn er 'maar' zestig mensen bij de protesten omgekomen, maar het daadwerkelijke dodenaantal wordt geschat op zeshonderd tot zelfs meer dan duizend doden. Om wijzer te worden over deze bloedige, vergeten geschiedenis heeft Asmae haar familie bijeen gebracht om een miniatuurcreatie van hun wijk te maken, en zo meer te leren over hun ervaringen. Dat roept veel op: alleen oma reageert volstrekt niet op de miniatuur.

De opzet van de documentaire is niet alleen creatief, maar ook noodzakelijk. Omdat er geen tot weinig beelden beschikbaar zijn, zijn we volledig afhankelijk van reconstructies. De miniatuur ziet er prachtig uit en met behulp van slim gebruikte montagetechnieken komt de nagemaakte wijk echt tot leven. De complete apathie van de oma jegens de reconstructie is zowel frustrerend als intrigerend.

ElMoudir maakt meerdere malen duidelijk dat ze haar oma haat. De verbitterde vrouw wordt dan ook niet in een positief daglicht gezet; ze is nors, grof en toont geen enkel respect naar haar familie. Toch is duidelijk dat dit een soort bescherming is tegen te pijnlijke emoties. Gaandeweg wordt steeds meer bekend over wat zich precies heeft afgespeeld op 20 juni 1981. Die onthullingen zijn krachtig en pijnlijk tegelijkertijd.

The Mother of All Lies trapt echter wel in dezelfde valkuilen als veel andere documentaires, namelijk zodanig veel focus leggen op een kunstzinnige presentatie dat de inhoud soms verdrongen raakt. De locatie voelt erg kunstmatig aan, wat afdoet aan de spontaniteit van de verhalen en emoties.

Een echte doorbraak met oma blijft uit, maar door de heftige verhalen van familie ontstaat bij ElModuir wel meer begrip. Haar doel is niet bereikt, maar ze is wel een stap dichter bij de waarheid gekomen. Ook al is het einde enigszins onbevredigend, een stuk vergeten geschiedenis heeft zich geopenbaard. De familie heeft misschien geen foto's om hun verleden te herdenken, maar wel deze documentaire.