in Recensies
Update:
Maria Montessori is een geslaagde biopic over het leven van de vrouw die de grondlegger werd van het Montessori-onderwijs en de huidige Montessori-scholen. Maria Montessori ontwikkelde een nieuwe onderwijsstroming waarin autonomie de hoofdrol kreeg en kinderen uit het keurslijf van het reguliere onderwijs werden bevrijd door zelf hun dagbesteding in te vullen.
Het knappe aan Maria Montessori is dat de makers niet bang waren voor de gevreesde lange aanloop. Ze trekken je mee het avontuur in zonder Maria Montessori meteen te introduceren. De film begint in Parijs bij de geslaagde en beroemde muzikante Lily d'Alengy, een geslepen diva die zich graag wentelt in weelde en luxe en rondreist met haar succesvolle theatergezelschap. Totdat haar broer haar verstandelijk gehandicapte dochter Tina bij haar op de stoep zet. Hij wil niet langer voor het meisje zorgen.
Tina wordt snel met een sluier over haar hoofd naar binnen gebracht. Ze is duidelijk een geheim van de beroemde Lily. Ze vlucht met haar gezelschap en dochter naar Rome om haar reputatie te beschermen. Maria Montessori is tot dan toe nog maar in één shot te zien geweest, als een weduwe gehuld in een zwarte sluier, terwijl ze een brief aan haar zoon schrijft.
De getormenteerde Lily brengt haar dochter naar een dagverblijf voor verstandelijk gehandicapte kinderen onder het voorwendsel dat Tina haar nichtje is. Ze lijkt het kind daar het liefst ter plekke voorgoed te willen dumpen. De verstandhouding met de arts die de boel runt, gaat enigszins koeltjes van start. Die arts is Maria Montessori en ze is haar tijd ver vooruit.
Als één van de weinig hoogopgeleide vrouwen heeft Maria het tot arts geschopt. Ze legt haar ziel en zaligheid in het begeleiden van de kinderen. Zo ontwikkelt ze nieuwe en verschillende methoden om hun ontwikkeling te stimuleren. Ze is vastbesloten om ze niet te laten vallen en trekt zich niets aan van het patriarchaat van de onderwijsraadsleden die de kinderen geamuseerd bestempelen tot haar circusaapjes. De mannen lachen haar nog net niet vierkant in het gezicht uit. De mannen vinden het verspilde moeite om contact te maken met de kinderen die cognitief beperkt zijn. Deze meewarigheid doet niks af aan Maria's begeestering. Haar blikken blijven loeistrak. Wanneer Lily piano komt spelen voor de kinderen, reageren ze enthousiast op de muziek. Maria krijgt steun uit onverwachte hoek.
Het sterke aan dit verhaal is dat het vooral draait om de vriendschap tussen twee vrouwen, die zich op verschillende manieren staande hebben geleerd te houden in een door mannen gedomineerde maatschappij. De man van Maria Montessori heeft uiteindelijk maar een bijrol. De levenshouding van beide vrouwen, die totaal verschillende types zijn, zorgt voor een constant spanningsveld. Twee compleet verschillende werelden komen samen. Als Maria aan Lily vertelt dat alleen haar man een salaris ontvangt voor hun werk, en dat zijzelf vooral uit gedrevenheid begeleiding aan de kinderen geeft, reageert de doorgewinterde diva dat ze niet goed bij haar hoofd is. De trotse Lily blijkt ook een zakenvrouw te zijn.
De vriendschap tussen de vrouwen ontstaat niet vanzelf. Ze moeten hun weg naar elkaar toe vinden en over hun eigen drempels stappen. De hele film kan het dus twee kanten op en dat maakt Maria Montessori zo spannend. Lily en Maria kunnen niets veranderen zonder het voortouw of risico's te nemen, maar neem die maar eens als vrouw in een snoeihard patriarchaat, waarin de stem van een vrouw er nog niet toedoet. Ze leven aan het begin van de twintigste eeuw, waarin nog niemand gelooft in de ontwikkeling van kinderen met een verstandelijke beperking. Lily toont steeds meer genegenheid voor haar dochter en merkt dat ze dankzij Maria's begeleiding vooruitgaat. Dat proces is hartverwarmend om te zien. De hele film wil je niets liever dan naar haar roepen om haar dochter te accepteren zoals ze is.
De dilemma's die het moederschap met zich meebrengt, zijn kernachtig door het verhaal verweven. De twee moeders hebben elk hun eigen innerlijke worsteling omdat de buitenwereld ze voor het blok zet. Het levert een vlijmscherp spanningsveld op tussen het moederschap en het verwezenlijken van je dromen, tussen het vervreemd raken van je kind en je eigen ambities, en tussen de situatie die je het liefst voor je kind had gezien en de weerbarstige werkelijkheid.
De beelden zijn schitterend en de kostuums zijn prachtig. Lily is gek op felle en warme kleuren en begeeft zich in sprankelende ruimtes met weelderige jurken die losjes zijn gedrapeerd. Maria treffen we juist vooral ingesnoerd met hoge kragen en een bijpassende strakke knot aan. Waar Maria mooie hoeden met veertjes draagt, blijft de glamour bij Maria beperkt tot een parelketting. Ze beginnen zich dankzij elkaar de goede kant op te ontwikkelen. Zo is er een geweldig moment waarin Maria aan de universiteit doceert en een dikke sigaar opsteekt.
De vastbesloten veerkracht van Maria Montessori is zeker bevrijdend en inspirerend om te zien. Eigenlijk is haar onderliggende filosofie nog steeds interessant, ook in onze huidige tijd, waarin de nadruk nog steeds ligt op geslaagd zijn. Waarom is er de onderliggende druk om allemaal dezelfde prestaties te leveren? Waarom zouden we niet gewoon iedereen zijn eigen ontwikkeling, zijn eigen methodiek en zijn eigen tijd gunnen? Dat is een vraag die de film over deze onderwijshervormer oproept. Een film over het onderwijs loopt het risico om een pedagogische ondertoon te krijgen die de boel een beetje braaf maakt, maar Maria Montessori is gebaseerd op haar veelbewogen levensverhaal en blijft van begin tot eind meeslepend.
