in Recensies
Update:
Tot een paar jaar geleden produceerde MTV het programma Cribs, waarin beroemdheden de kijkers rondleidden in hun miljoenenvilla's. Mensen die zich voor dit soort televisie lenen, hebben in de regel één ding gemeen: het zijn onvervalste narcisten. Dat etiket is ook zeker van toepassing op Nelma Kodama, een Braziliaanse tandarts die een imperium van witwaspraktijken opzette, tegen de lamp liep en via Netflix op curieuze wijze alsnog haar gelijk lijkt te halen. Nelma toont trots het Italiaanse meubilair in haar luxe appartement en vertelt ons over dollars, politici en operatie 'Carwash', maar vooral natuurlijk: over haar eigen persoontje.
Nelma ziet zichzelf als een kunstenaar, een dirigent. Als ze in onberispelijke outfit en make-up vertelt over haar criminele verleden, brengt ze het met de bombast van een toneelspeler die het publiek een onvergetelijke avond moet bezorgen. Voor zover haar verhaal al niet de kenmerken van een Hollywoodsaga heeft, voegt die ze zelf wel toe. Nelma vindt zichzelf duidelijk een fantastisch mens en wijdt genietend uit over haar eigen vindingrijkheid en zakelijk instinct. De documentaire ondersteunt een en ander met romantiserende, nagespeelde scènes, vaak in slow-motion.
Naast Nelma zelf komen vrienden, journalisten, advocaten en voormalig medewerkers aan het woord, zowel voor- als tegenstanders van de witwasser. Een van de geïnterviewden noemt haar gekscherend 'Satan in een rok', maar niemand nagelt haar echt genadeloos aan de schandpaal. Iedereen lijkt toch bevangen door de charme van de expressieve Braziliaanse; het is de beste truc van de duivel. Het team jonge advocaten dat nog steeds vecht voor nietigverklaring van Nelma's vonnis in de Carwash-zaak adoreert haar zelfs op het ziekelijke af.
Maar we hebben het hier wel over een vrouw die kinderen inzette als geldsmokkelaars en middels haar 'beroep' criminele activiteiten faciliteerde die échte slachtoffers maken. Een van die slachtoffers is het Braziliaanse regenwoud, waar achtennegentig procent van de houtkap illegaal plaatsvindt, wat alleen mogelijk is door witwaspraktijken als die van Nelma. Doleira: A História de Nelma Kodama voert enkele sprekers ten tonele die haarfijn uitleggen dat witteboordencriminaliteit absoluut niet schoon is, maar daar heeft Nelma geen boodschap aan. Zij ziet zichzelf als een taxichauffeur, die gewoon verkopers naar klanten bracht. Daarbij rekende ze trouwens fijntjes dubbele percentages voor zichzelf.
De documentaire eindigt met een aantal aanklachten tegen grote financiële systemen en de inrichting van de wereldeconomie die voor een aanzienlijk deel op corruptie en zwart geld berust. Een signalering en waarschuwing, ook voor Westerse mogendheden. Verder is het verhaal van de glamoureuze schurk, die met haar enkelband om naar talkshows en fotoshoots ging, een zaak waar de Nederlandse kijker zich niet snel aan zal relateren. Wij hebben dan weer Sywert van Lienden.
Nelma is in de uitgestrekte zee van financiële misdaad een middelgrote vis zonder eer en geweten, al denkt ze daar zelf heel anders over. Netflix geeft haar carte-blanche op het televisiepodium, wat haar sociale media geen windeieren zal leggen. Kan ze weer mooi wat Italiaans antiek van kopen. De documentaire drukt het gaspedaal half in tegen de romantisering van de misdaad, maar lijkt vooral een speelbal van deze onvervalste narcist. Is het haar toch nog gelukt.
Doleira: A História de Nelma Kodama is te zien bij Netflix.
