Recensie

Broeders (2017)

Overgedramatiseerde roadmovie over oorlog en familie vernauwt de weg tot empathie.

in Recensies
Leestijd: 3 min 21 sec
Regie: Hanro Smitsman | Cast: Achmed Akkabi (Hassan), Walid Benmbarek (Mourad), Bilal Wahib (Yasin), e.a. | Speelduur: 93 minuten | Jaar: 2017

Laat in de avond valt een arrestatieteam een Nederlands woonhuis binnen. In alle mogelijke hoeken zoekt het team naar Yasin, een jonge kunststudent die onaangekondigd vertrok naar Jordanië om tekenles te geven in een vluchtelingenkamp in Azraq. Yasins familie weet weinig tot niets over zijn verblijf en Yasins broers besluiten om hem te zoeken. Mourad, een kille militair, en de jolige komiek Hassan gaan ondanks hun onenigheden tóch samen op pad en beginnen aan de gevaarlijke zoektocht naar hun jongere broer die zich in turbulente gebieden begeeft.

In de roadmovie Broeders staat het idee van mobiliteit centraal. Mourad en Hassan zijn onderweg met een missie en hun reis faciliteert de verschillende tonelen waarop zij zich voortbewegen. Deze plekken zijn emotioneel geladen: een vluchtelingenkamp, tot puin verwoeste huizen en verlaten grensgebieden omringd door prikkeldraad. Doet hun gekibbel er dan nog toe wanneer zij échte ellende zien? Wordt het dan niet gewoon tijd om de handen ineen te slaan en naast elkaars broers ook elkaars broeders te worden? Want alleen dan kunnen ze hun vermiste broertje terugvinden.

Op het eerste gezicht een hoopvol gegeven verpakt in een actueel jasje. Een roadmovie draait al gauw om reflectie, toevallige ontmoetingen en een gevoel van vrijheid (ongeacht de aard van de queeste). Op papier zijn al deze facetten inderdaad aanwezig: Mourad en Hassan steggelen over elkaars levensstijl, ze ontmoeten lokale bewoners in het oorlogsgebied en lijken zowaar hun thuissituatie meer te gaan waarderen wanneer ze het leven rondom de grens tussen Jordanië en Syrië met eigen ogen zien.

De film struikelt echter over zijn eigen script dat op vrijwel ieder vlak is dichtgetimmerd. Dat is ook niet gek, want er werkten wel vier scenaristen mee aan het scenario. Opvallend is de televisieachtergrond van het merendeel van hen. De roadmovie die vervlochten is met thema's als schuld, familie en oorlog daagt het schrijverscollectief uit tot precisie en een zekere mate van inlevingsvermogen. Diepgewortelde emotie kan en mag dus niet aan de oppervlakte blijven, maar moet op zijn minst de ziel van de kijker toucheren. Hier is moeite mee. Er is weinig bewegingsruimte voor de kijker die niets anders doet dan kijken en luisteren zonder mentaal wederhoor te geven. Het verhaal is in zulke mate duidend dat haast iedere handeling expliciet gemotiveerd wordt door de personages zelf. De film spreekt het scenario veel te nadrukkelijk uit waardoor het beeld tevergeefs achter het verhaal aanholt.

Regisseur Robert Altman zei ooit in een interview: "it's the visual stimulation that hits the audience. That's the reason for film. Otherwise, we might as well turn the light out and call it radio". Dat Broeders geen zuivere radio verkondigt, is gelukkig te danken aan onder andere het camerawerk dat met de nodige schokkerige rauwheid een glimp van realisme opwekt. Maar prominent zijn de staccato dialogen die niets anders doen dan uitleggen en aandikken wat we al zien. Er zit geen scène te veel in de dichtgemetselde film die ons altijd keurig de gewenste richting aanwijst: dáár moeten we huilen, dáár moeten we om lachen en op dát moment moeten we iets van spanning voelen. Echter blijven deze gestuurde emoties veelal uit.

Jammer, want de saillante scènes - die in het vluchtelingenkamp in Jordanië of de scènes in het door oorlog geteisterde Syrië - verliezen op deze manier hun betekenis. De gevoelige lading van deze plekken zwakt simpelweg af omdat de vlakke relatie tussen Mourad en Hassan, die schommelt tussen zouteloze grapjes en gedramatiseerde woordenwisselingen, de boventoon voert.

Dit vernauwt de weg tot empathie. Want roadmovies draaien vooral om gevoel. Om haar dat wappert in de wind, om zweetdruppels, om lege treincoupés, om wachten, om verkreukelde routekaarten. Om iets van detail. Detail dat op ambachtelijke manier een balans creëert tussen het belangrijke en het onbelangrijke. In Broeders is alleen oog voor het belangrijke: het prominente drama dat onbezield voortzet en langzamerhand Yasins lot in kaart brengt.