Son of Saul
Recensie

Son of Saul (2015)

Opmerkelijke debuutfilm over de Holocaust waarin de gruwelijkheden op brute wijze worden getoond. De verdiende winnaar van de prestigieuze Grand Prix in Cannes.

in Recensies
Leestijd: 2 min 32 sec
Regie: László Nemes | Cast: Géza Röhrig (Saul), Levente Molnár (Abraham), Urs Rechn (Oberkapo Biederman) e.a. | Speelduur: 107 minuten | Jaar: 2015

Voor zijn eerste speelfilm besloot de Hongaarse filmmaker László Nemes een onderwerp uit te diepen, dat in de filmgeschiedenis niet vaak belicht is, namelijk de Sonderkommando's in de concentratiekampen. Deze bestonden uit groepen van gevangenen, die in vernietigingskampen onder dwang moesten meehelpen met het moord- en vernietigingsproces tijdens de Holocaust. Dat dit onderwerp niet bepaald populair was voor een film, blijkt uit het lange proces dat Nemes moest afleggen om de fondsen bij elkaar te krijgen. Maar liefst vijf jaar spendeerde hij hieraan, maar dat bleek de tijd dubbel en dwars waard toen de film in Cannes de Grand Prix in de wacht sleepte.

In Son of Saul volgen we twee dagen uit het leven van Saul Auslander, een Hongaarse jood en gevangene in het vernietigingskamp Auschwitz. Hij maakt deel uit van het Sonderkommando en werkt in een van de crematoria. De nazi's waren dan wel de baas in Auschwitz, de nare klussen rond de gaskamers en het verbranden van de lijken lieten ze over aan de Sonderkommando. Auslanders leven bestaat uit het zien van het ondenkbare en het uitvoeren van taken, die werkelijk onmenselijk zijn. Hij lijkt zijn emotie om alles dat hij meemaakt te hebben uitgeschakeld tot hij het lijk ziet van een jongen, van wie hij denkt dat het zijn zoon is. Hij zet alles op alles om de jongen een Joodse begrafenis te geven in plaats van verbrand te worden met de andere lijken.

Nemes koos ervoor om in alles dat we op het scherm zien, Auslander (geweldig ingetogen vertolkt door de debuterende Géza Röhrig) centraal in beeld te plaatsen. De camera zit dicht op zijn huid, waardoor je het allemaal echt door zijn ogen en beleving ervaart. Het beperkte kader zorgt ervoor dat alles nog meer claustrofobisch aanvoelt. Auslander loopt soms verdoofd door het kamp terwijl je wazig om hem heen ziet wat voor vreselijke dingen gebeuren, waar hij niet eens meer van opkijkt. Nemes koos ervoor om de camera juist niet op deze dingen te richten, maar ze alleen in de achtergrond te tonen zodat je altijd bij Auslander blijft en begrijpt dat deze verdoving nodig is om geestelijk te kunnen blijven functioneren in deze hel. De geluiden hoor je wel duidelijk en zorgen ervoor dat je alles dat zich om hem heen afspeelt als kijker zelf invult. Deze kracht van de suggestie en focus op het geluid, maken de film des te sterker.

Son of Saul is een indringende filmervaring, die je letterlijk de adem beneemt. Waar zoveel Holocaustfilms gaan over het overleven, toont deze het ware uitzichtloze bestaan in het kamp. Toch bevat de film ook hoop, want Saul vindt een zinvolle bezigheid om hem door de barbaarse omstandigheden heen te slepen. Van de opening tot het einde blijft het een moeilijke maar tegelijkertijd ook unieke filmervaring, waardoor Son of Saul zonder twijfel een van de films is, die je dit jaar gezien moet hebben.