Moebius
Recensie

Moebius (2013)

Verplicht voer voor mensen met een obsessie voor freudiaanse thematiek, stevige afrader voor gevoelige kijkers.

in Recensies
Leestijd: 2 min 42 sec
Regie: Ki-duk Kim | Cast: Jae-hyeon Jo (vader), Eun-woo Lee (moeder), Young-ju Seo (zoon) | Speelduur: 88 minuten | Jaar: 2013

Hoewel de Zuid-Koreaanse filmmaker Ki-duk Kim internationaal vooral bekendheid heeft verworven met het redelijk familievriendelijke Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring, behandelen veel van zijn overige films (en dat zijn er nogal wat aangezien de man praktisch ieder jaar een nieuwe film uitbrengt) duistere thema’s als verkrachting, marteling, incest en kannibalisme. Zijn nieuwste film Moebius wordt door sommigen gezien als een optelsom van zijn eerdere werk, de zogenaamde culminatie van zijn oeuvre. Er gaan hierin dan ook zelden vijf minuten voorbij zonder dat er iemand wordt geschopt, geslagen, verkracht of verminkt. Het moge duidelijk zijn: niet geschikt voor tere zieltjes.

Het is niet ondenkbaar dat vooral mannelijke kijkers het moeilijk zullen hebben met Moebius. Als we de bekende psycholoog Sigmund Freud mogen geloven hebben alle mannen een (onbewuste) angst voor castratie en laat dat nu juist hetgene zijn waarmee de film opent. Deze ingreep wordt door een vrouw uitgevoerd als wraak voor het overspel van haar echtgenoot, zij het niet op hem maar op hun tienerzoon. De vrouw verorbert de penis en verlaat het huis, daarbij haar man en zoon (en de kijker) onthutst achterlatend. Dit is de eerste van een reeks krankzinnige gebeurtenissen. Terwijl de vader vol schuldgevoel obsessief zoekt naar een oplossing voor de situatie waarin hij zijn zoon heeft gestort, belandt die door een samenloop van omstandigheden eerst in de gevangenis en vervolgens in een verknipte relatie met de voormalige maîtresse van zijn vader. En dan duikt zijn moeder ineens weer op…

Alsof het verhaal nog niet genoeg onaangenaam terrein opzoekt, maakt regisseur-scenarist-producent-cameraman-editor Kim het zijn publiek nog een stukje ongemakkelijker door zijn personages namen noch dialogen te geven. Alles gebeurt dus non-verbaal. Dat werkt op sommige momenten verrassend goed (Kim weet een hoop zaken visueel te communiceren), maar doet andere keren juist ontzettend gekunsteld aan. De acteurs kreunen en huilen namelijk wel als de situatie erom vraagt, maar het vormen van woorden behoort blijkbaar niet tot de mogelijkheden. Kims krampachtigheid reikt zelfs zo ver dat de enige keer wanneer twee mensen zichtbaar verbaal met elkaar communiceren, zij zich achter glas bevinden zodat ze niet hoorbaar zijn voor de kijker. Ter contrast: in het recente All Is Lost zien we anderhalf uur lang iemand in zijn eentje op zee ronddobberen, maar als de situatie erom vraagt blijkt de stilte prima te kunnen worden doorbroken zonder afbreuk te doen aan de visuele focus.

Neemt niet weg dat Kims beelden en de suggesties die hij hiermee wekt je niet in de koude kleren gaan zitten. Kim gaat nietsontziend te werk en lijkt net zo weinig empathie te hebben voor zijn personages als voor zijn publiek. Dat maakt van Moebius een film die voor velen totaal niet geschikt zal zijn, maar van echte martelporno is gelukkig geen sprake. Daarvoor weet Kim zijn film namelijk net iets te lekker te kruiden met een vleugje zwarte humor en een flinke schep freudiaanse thematiek. Subtiel is het allemaal niet (de dubbelrol van moeder en maîtresse is een inkoppertje), maar Kim gaat geen enkel taboe uit de weg en weet het allemaal redelijk interessant te houden. Saai wordt het met Kim in ieder geval nooit.