Pieta
Recensie

Pieta (2012)

Wraak en compassie verpakt in een duister melodramatisch jasje.

in Recensies
Leestijd: 3 min 2 sec
Regie: Kim Ki-duk | Cast: Cho Min-soo (Mi-Sun), Lee Jung-jin (Kang-do), e.a. | Speelduur: 103 minuten | Jaar: 2012

Kang-do is een gevoelloze zak, die in opdracht mensen verminkt om vervolgens het verzekeringsgeld op te kunnen eisen. De zeer arme arbeiders zijn namelijk een belachelijk hoog bedrag aan rente verschuldigd, nadat ze bij de opdrachtgever van Kang-do een wurglening hebben afgesloten. Wanneer Kang-do ineens gestalkt wordt door Mi-sun, die beweert zijn moeder te zijn, staat zijn wereld plots op zijn kop. Langzaam leert Kang-do wat liefde is en voelt hij meer compassie voor de rest van de wereld.

De sfeer van Pieta is vooral grillig en grauw. Zowel door de vervuilde grijze, benauwende stadsbeelden als door de erbarmelijke omstandigheden waarin de personages leven. Maar Kim Ki-duk weet dit op zo’n manier in beeld te brengen dat de lelijkheid van de armoede en het vuilnisbeltachtige labyrint waarin de personages ronddwalen bijna kunst op zich worden.

Pieta betekent compassie en verwijst naar de rooms-katholieke afbeelding van Jezus met Maria. De moeder-zoonrelatie is hoofdonderwerp van het verhaal en dankzij Mi-sun krijgt Kang-do meer compassie voor de wereld om hem heen. Maar ook Mi-sun toont continu compassie voor Kang-do. Tegenover de compassie staat de wraak. Wraak van de slachtoffers en hun familieleden. Toch lijkt de film hier niet werkelijk over te gaan, aangezien er op dit gebied nooit echt een punt wordt gemaakt. Temeer gaat Pieta over geld en de vaak oneerlijke machtsstrijd die dit met zich meebrengt.

Naast de thema’s wraak en compassie, raakt Kim Ki-duk met deze film ook de thema’s incest en kannibalisme. Twee thema’s waarop zware taboes rusten. Dit doet hij aan de hand van de verontrustende relatie tussen Kang-do en Mi-sun. Kang-do lijkt zo onmenselijk te zijn geworden dat hij zijn eigen moeder een stuk vlees van zichzelf laat eten. Hij dreigt haar ook een aantal keer te vermoorden. Daarnaast verkracht hij Mi-sun op een wel zeer agressieve manier. Niet de gebruikelijke manier dus van reageren tegenover de vrouw die vertelt je moeder te zijn. Later in het verhaal trekt Mi-sun Kang-do dan weer vrijwillig af. Allemaal bijna letterlijk misselijkmakende taferelen, juist omdat er zo’n taboe op rust.

Ondanks het duistere en soms misselijkmakende jasje van de film, toont deze weinig van de verminkingen door Kang-do. Niet op het moment dat Kang-do de arbeiders verminkt, maar ook later wanneer hij slachtoffers terug ziet niet. Dat wil zeggen dat ze nooit het verminkte lichaamsdeel ontbloot tonen. Dit gaat altijd schuil achter kleding. De makers brengen ook nooit het verminkende proces dusdanig bloederig in beeld. Dat gebeurt meer suggestief met het geschreeuw van het slachtoffer en de camera op iets anders gericht dan het lichaamsdeel dat verminkt wordt.

Het personage Kang-do is totaal niet overtuigend als gemene gangster. Hij mag dan wel een gevoelloze zak zijn, echt imponerend komt hij niet over. De arbeiders die Kang-do moeten verminken, krimpen ineen bij zijn aanblik. Maar geen moment is het geloofwaardig dat ze niet eens proberen terug te vechten. Daarnaast slaat Kang-do zijn slachtoffers met de vlakke hand. Misschien is dit in Azië wel de ultieme manier van vernedering, voor ons westerlingen lijken deze klapjes vooral heel knullig.

Dankzij zijn onmenselijke karaktertrekken en slechte gangsteract, is het lastig om je te identificeren met Kang-do. Hierdoor word je niet echt meegenomen in het verhaal. Maar dit weerhoudt je er niet van om met een blik van afgrijzen en gefronste wenkbrauwen de duisternis en misselijkmakende taferelen gade te slaan, zij het dus van een afstandje. Pieta laat in elk geval zien dat in lelijkheid soms juist schoonheid te vinden is. De afkeer die dat oproept is door de makers eigenlijk heel knap overgebracht.