Jagten
Recensie

Jagten (2012)

Thomas Vinterberg is back on track met dit wrange drama over een man voor wie het leven een hel wordt als hij ten onrechte van kindermisbruik wordt beschuldigd.

in Recensies
Leestijd: 3 min 33 sec
Regie: Thomas Vinterberg | Cast: Mads Mikkelsen (Lucas), Thomas Bo Larsen (Theo), Annika Wedderkopp (Klara), Lasse Fogelstrøm (Marcus), Susse Wold (Grethe), Anne Louise Hassing (Agnes), Lars Ranthe (Bruun), Alexandra Rapaport (Nadja), e.a. | Speelduur: 111 minuten | Jaar: 2012

Vrolijk zijn de films van regisseur Thomas Vinterberg zelden. Ook Jagten getuigt van een niet al te blijmoedig wereldbeeld. Zijn hit Festen markeerde in 1995, samen met The Idiots (1998) van wapenbroeder Lars von Trier, het begin en tevens hoogtepunt van de Dogme95-beweging. Dit verbond schrijft voor dat regisseurs zich aan strikte regels moeten houden om film weer zijn puurheid terug te geven. Inmiddels zijn beide Denen ver verwijderd van het manifest waarvoor zij bijna twintig jaar terug pleitbezorger waren. Grootverbruikers van de thema’s geweld, gekte en het kwade in de mens zijn ze echter nog steeds.

Anderen maken voor Lucas uit dat hij verdrietig en verloren is. Welke kerel van tweeënveertig werkt op een kleuterschool? De goedzak heeft al wat klappen te incasseren gehad met een echtscheiding, een onredelijke ex die papadag het liefst uit haar vocabulaire zou schrappen en een gedwongen ontslag. Zodoende heeft hij zijn werkveld verplaatst naar de plaatselijke kleuterschool. Lucas put veel kracht uit de blije gezichtjes die elke ochtend staan te springen hun favoriete leraar te zien en hij leeft op tijdens de jachtuitjes met zijn maten uit het dorp, weekenden vol bier en bravoure. Als het geluk hem eindelijk weer eens toelacht – zijn puberzoon besluit liever bij zijn vader te wonen en die leuke nieuwe collega begint schaamteloos met hem te flirten – wordt hij door de directrice van de kleuterschool op het matje geroepen. De kleine Klara vertelde een verschrikkelijk verhaal, waarin de begrippen ‘nare meester Lucas’ en ‘penis’ een hoofdrol speelden. Het duurt niet lang of de jacht op de vermeende pedoseksueel wordt geopend. En masse wordt hij veroordeeld, geweigerd, bedreigd en in elkaar gerost. Het eens zo hechte dorp verandert in een niet te temmen beest en het leven van de onschuldige Lucas in een hel.

Waar in het thematisch verwante Doubt, met glansrollen voor Meryl Streep en Philip Seymour Hoffman, de kwestie speelde of de van misbruik verdachte volwassene zich ook daadwerkelijk aan het jeugdige slachtoffer vergrepen heeft, stelt Jagten die hamvraag niet. Lucas is onschuldig en zelf het grootste slachtoffer in de klopjacht die op de leugen volgt.

Vinterberg en scenarist Tobias Lindholm (eerder maakten zij samen Submarino) durven veel weg te laten. Wat over het algemeen tot een van de sleutelscènes wordt gerekend in een dergelijk verhaal - het moment waarop de verdachte door de politie wordt verhoord - voltrekt zich buiten het oog van de camera. Het is moedig om zulke momenten niet te tonen en te kiezen voor andere accenten. Het perspectief ligt niet altijd bij het hoofdpersonage. Zo is er ook een scène waarin zijn zoon zich geconfronteerd ziet met het kleine meisje, een van de beste scènes uit de film. In het kielzog van zoon Marcus ervaart de kijker dezelfde tweestrijd als die hij moet voelen: het jonge kind heeft geen benul van wat het heeft aangericht. De wankelende sympathie voor Klara is ook zeker toe te schrijven aan de goede acteerprestaties van de kleine actrice (minstens zo goed als die van de andere acteurs, met Mads Mikkelsen die in Cannes de prijs voor beste acteur won, voorop). Lastiger meeleven is het met de onbedwingbare hysterici uit het dorp die de kleuterleider als de belichaming van het kwaad zien en zelf vanuit het goede denken te handelen. Hun innerlijke worsteling is nu vrijwel afwezig. Jagten had wellicht wat gelaagder kunnen zijn.

Vinterberg is er meer op uit de verschrikkingen te laten zien van een onschuldige die de meest verwerpelijke misdaad in de schoenen krijgt geschoven. Zonder mogelijkheid zich te kunnen verdedigen en zijn waardigheid te behouden, wordt het leven in een kleine dorpsgemeenschap hem onmogelijk gemaakt. De Deense cineast kiest voor een portret in plaats van psychologie, voor drama in plaats van ontwrichting. Maar teveel verschrikking kan verlammend werken en de kijker is al snel murw geslagen. De opeenstapeling van onrecht vindt zijn weerslag bij het publiek in diens opeenstapeling van frustratie. Niettemin heeft Scandinavië opnieuw een sterke film afgeleverd. De combinatie Mikkelsen en Vinterberg staat garant voor Deense cinema op z’n best: duister en ongenadig.