De Heineken Ontvoering
Recensie

De Heineken Ontvoering (2011)

Deze hoogstaande polderthriller laat zien dat we ons prima met de Amerikanen kunnen meten. Hauer is fenomenaal en benut alle aspecten van zijn rol.

in Recensies
Leestijd: 4 min 18 sec
Regie: Maarten Treurniet | Cast: Rutger Hauer (Alfred/Freddie Heineken), Reinout Scholten van Aschat (Rem), Gijs Naber (Cor van Hout), Teun Kuilboer (Frans Meijer), Korneel Evers (Jan Boelaard), e.a.| Speelduur: 120 minuten | Jaar: 2011

De ploeg achter de verfilming van de drie weken durende ontvoering van Alfred Heineken kreeg voor een appel en een ei wat extra publiciteit voor hun misdaadthriller. Heinekenontvoerder Willem Holleeder spande een kort geding aan omdat hij vond dat er feiten verdraaid werden en hij te meedogenloos werd neergezet. Wat de makers betreft is de kwestie zonneklaar, getuige ook de mededeling voorafgaand aan de openingsscène: we gaan kijken naar historische gebeurtenissen die met (behoorlijk) wat fantasie zijn ingekleurd en aangevuld. Regisseur Maarten Treurniet gaf al in interviews aan dat zijn medescenarist, romanschrijver Kees van Beijnum, erg vrij met de figuur van Holleeder was omgesprongen door hem uit de duim gezogen eigenschappen toe te dichten. De artistieke oplossing en tevens het noodzakelijk kwaad werd het fictieve personage Rem. Willem Holleeder vond deze kanttekening echter niet voldoende. In de trailer en het script zag hij voldoende aanleiding om te concluderen dat 'De Neus' als een sadist en genadeloze bruut wordt afgeschilderd. De rechter stelde hem in het ongelijk.

Het is natuurlijk geen toeval dat acteur Reinout Scholten van Aschat als twee druppels water op Holleeder lijkt. Toch is zijn personage Rem een samensmelting van Holleeder en de in deze verfilming absente vijfde ontvoerder, Martin Erkamps. Rems vader heeft net als die van Holleeder decennialang bij de bierbrouwer op de loonlijst gestaan en er een alcoholverslaving aan overgehouden. Je kunt de ontelbare overeenkomsten en de evenzovele verschillen met de werkelijkheid tot in den treure gaan zitten uitpluizen, maar Treurniet verlegt al vlot het accent van de vraag wat wel en niet met de geschiedenisboekjes strookt naar een karakterstudie van een onzekere jongen die langzaam uitgroeit tot een genadeloze topcrimineel.

Rem is bij zijn introductie namelijk een onzeker mannetje dat graag bij de grote jongens wil horen. Hij woont nog bij zijn ouders, waar hij op zijn kamertje aan zijn slungelige voorkomen werkt. Wanneer hij van zijn vriendjes vagelijk iets opvangt over hun criminele plannetjes en door hen onder druk wordt gezet, doet hij het in zijn broek. Deze verbeelding lijkt wellicht op het pathetische af, maar is in context volstrekt geloofwaardig.

Met een aantal stevige compacte scènes schetst Treurniet het criminele kringetje waar Rem wordt ingezogen. Het voorwerk voor de ontvoering doet de jongen zelf. Knullig, door met een verrekijker in de bosjes te gaan liggen of zich als zwerver te vermommen. De uiteindelijke uitvoering verloopt niet vlekkeloos en wordt smeuïg in beeld gebracht. De bierbaas wordt met chauffeur Ab Doderer opgesloten in een onopvallende loods in het Amsterdamse havengebied. In drie weken tijd ontpopt Rem zich tot een ware treiterkop. Zo schakelt hij continu de ventilatiesystemen aan en uit en verblijdt hij zijn slachtoffers met Duitse kwaliteitsmuziek. Als de geboeide Heineken toenadering tot de vermomde Rem denkt te kunnen vinden, duwt deze hem met zijn hoofd in de toiletpot. Deze ontwikkeling heeft ook een positieve weerslag op Rems privéleven. Met alle zelfvertrouwen van de wereld stapt hij op een meisje af.

Van Beijnum en Treurniet vonden de aan- en afloop van de ontvoering terecht interessanter dan de misdaad zelf. Deze dient vooral om de verharding van Rem vorm te geven. De rol van Hauer blijft tot aan zijn bevrijding betrekkelijk ingetogen en zwijgzaam. Logisch, want veel directe interactie met zijn ontvoerders is er niet. De internationaal vermaarde acteur mag in de tweede helft van De Heineken Ontvoering revanche nemen en doet dit op onnavolgbare wijze. De gesloten, enigszins norse magnaat laat je na zijn traumatische ervaring schoorvoetend toe in zijn gevoels- en gezinsleven. Heineken gaat zich bovendien hoogstpersoonlijk tegen de zaak aanbemoeien. Dit gebeurt met felle theatrale bewoordingen en grootse gebaren. Het summum is Heinekens aangedikte klopjacht op Sint-Maarten, waarbij hij de halve eilandbevolking mobiliseert om twee van zijn ontvoerders het leven zo zuur te maken dat ze zich moegestreden laten uitleveren. Hauer blinkt uit in de twee contrasterende facetten van zijn rol, waarbij zijn vrijlating het omslagpunt vormt.

Door de rijkelijk ingevulde details en bijfiguren, de combinatie van actie en dialogen en de ijzersterke vertolkingen is De Heineken Ontvoering een onderhoudende zit. Op technisch vlak kan Treurniets psychologische misdaadthriller feilloos meekomen met Amerikaanse genregenoten. De strakke regie houdt de vaart er goed in, maar laat genoeg ruimte voor karakterontwikkelingen, zelfs aangevuld met wat gepaste humor. Door deze afgewogen benadering komt de filmmaker weg met incidentele ongeloofwaardigheden en de wat luie jarentachtigsetting die vooral bestaat uit oude auto’s, snorren en lukraak geplaatste telefooncellen. Het scenario van Van Beijnum is evenwichtig en doeltreffend, waardoor zijn fantasie naadloos past binnen de werkelijkheid. De acteurs die de vier criminelen neerzetten zijn goed op elkaar ingespeeld, al heeft Kuilboer soms moeite zijn personage in toom te houden.

De cast gaf tijdens promotiegesprekjes aan de boel niet te willen romantiseren. Daar kun je echter gerede twijfel over hebben, want De Heineken Ontvoering doet aan als een spannend jongensboek. Dit is allesbehalve een schande. Het doel heiligt hier de middelen. Of meneer Holleeder en zijn voormalige compagnons dit nu leuk vinden of niet.