Recensie

De Ontsnapping (2015)

Deze Heleen van Royen-verfilming is slechts een korte ontsnapping uit de werkelijkheid. De tweede helft heeft beduidend meer kwaliteit en inhoud dan de lege eerste.

in Recensies
Leestijd: 3 min 28 sec
Regie: Ineke Houtman | Cast: Isa Hoes (Julia), Edwin Jonker (‘Romeo’), Abbey Hoes (Jonge Julia), Matthijs van de Sande Bakhuyzen (Jimmy), Kees Boot (Paul), Rik Mayall (Eddie), Diana Dobbelman (Julia’s Moeder), e.a. | Speelduur: 100 minuten | Jaar: 2015

Het gezinsleven is voor velen een machine met een strakke planning die behoorlijk wat organisatievermogen vergt. Kroost dat van huis naar school en van school naar huis moet worden getaxied, tennisclub, hockeytraining, balletles, blokfluitles, vriendjes die komen spelen, verjaarspartijtjes en dan ook nog een echtgenoot die tevreden gehouden moet worden en een huwelijk dat geconsumeerd moet worden. De ongelukkige huisvrouw Julia uit Heleen van Royens De Ontsnapping is er kennelijk klaar mee, als we dat althans uit de vluchtige proloog kunnen opmaken. Ze werkt oxazepammetjes naar binnen alsof het Smarties zijn en is naarstig op zoek naar rust en een beter leven. Julia denkt dat het gras groener is in Portugal en pakt haar bolide naar het land waar ze – net als haar broer toen die nog leefde – goede herinneringen aan bewaart.

Er is iets merkwaardigs aan de hand met deze Van Royen-verfilming: de tweede helft is beduidend beter dan de rommelige en vluchtige eerste helft. Twijfelachtig is of daar een bewuste strategische keuze van regisseur Ineke Houtman aan ten grondslag lag. Moest de nadruk in de opening bewust op de leegheid van het bestaan liggen? En zo ja, waarom gaat dit dan eveneens gepaard met een zeer oppervlakkige regie en magere, lege dialogen? Julia geniet onder de Portugese zon van haar anonimiteit. Tegenover de nieuwe contacten die ze opdoet houdt ze vol dat ze een succesvol actrice is. Zonder al te veel moeite weet ze een riant appartement te scoren bij een belachelijk rijke Brit (de laatste rol van Rik Mayall). De Vlaamse buurvrouw doet er nog een schepje bovenop door te stellen dat alles in het leven draait om zon, gebruinde lijven, neptieten, feestjes, drank en seks. Julia laat het zich welgevallen en flikkert net op tijd (voor haar eigen bestwil en dat van het publiek dat zich er rot aan ergert) haar immer ratelende mobieltje in het chloor. Weg met al die zorgen.

Terwijl Julia het er lekker van neemt wordt duidelijk dat ze haar thuisfront en vooral zichzelf niet kan ontvluchten. Een beter zelfbeeld door een nieuwe siliconen voorgevel houdt slechts even aan. Een contact met een exotische gigolo die zichzelf Romeo noemt – inderdaad Romeo en Julia – wint aan intensiteit. Achter elke uiterlijke schijn gaat innerlijke pijn schuil. Dat is ook het moment waarop de terugblikken naar Julia's overleden broer betekenis krijgen. De vraag is of Houtman niet te laat is met het omlijnen van Julia's intrinsieke drang om te ontsnappen uit de sleur en de waan van de dag. Haar moeder zeurde haar in het koude Nederland de oren van de kop over haar overleden zoon en juist als alles aan de Algarve op zijn plek begint te vallen is de interesse bij Houtmans publiek naar een minimum gezakt. Het bronmateriaal kent behoorlijk wat missers en uitschieters. Tragisch kolderiek dieptepunt is het moment waarop Julia in een bar een tweetal lilliputters oppikt die vervolgens door haar Engelse huisbaas moeten worden verjaagd.

De indruk die uit deze romanverfilming overblijft is ook het tegenstrijdige beeld dat Van Royen in de media als zowel serieus schrijfster en publiek persoon op probeert te roepen. De Ontsnapping is quasiliterair met een onnodig ordinair randje. Gelukkig blijft het hoofdpersonage, dat een overdaad aan facetten kent en met veel overgave door hoofdrolspeelster Isa Hoes wordt vertolkt, verschoond van ranzigheden als gebruikte tampons en naakte plaatjes waar niemand op zit te wachten. De boodschap die Van Royen in haar oorspronkelijke verhaal weet te leggen komt uiteindelijk wel over, maar dreigt voortdurend te worden overschreeuwd door wilde uitspattingen en platte randverschijnselen. Zonder er nu een bloedernstige zaak van te maken, had Van Royen veel eerder en vooral krachtiger een punt kunnen maken. De historie met het dode broertje brengt duidelijkheid, maar het ligt er wel behoorlijk dik bovenop. Als personage groeit Julia enkel in spurten. Haar kennelijke tragiek laat te lang op zich wachten. De zon kan namelijk leiden tot verbranding, de zee tot verdrinking en na elk goed feestje volgt een kater.