Recensie

Helium (2014)

Afstandelijk en abstract misdaaddrama over een topcrimineel die wordt geconfronteerd met zijn eigen beperkingen. Een weergaloze Hans Dagelet had een meer omlijnde rol verdiend.

in Recensies
Leestijd: 2 min 36 sec
Regie: Eché Janga | Cast: Hans Dagelet (Frans Weeling), Manou Kersting (Elias), Paol Cairo (John), e.a. | Speelduur: 79 minuten | Jaar: 2014

De Amsterdamse topcrimineel Frans Weeling is op de vlucht. Voor een Nigeriaanse bende waarmee hij het aan de stok heeft. Wat hem betreft gaat het over niets; een paar ton slechts. Om uit handen van de Afrikanen te blijven zoekt Frans met vrienden en partners in crime Elias en John zijn toevlucht in een vakantiewoning op Texel. Het wachten tot de storm is overgewaaid duurt lang. Het eiland is deprimerend in het najaar. De mannen hangen wat rond in de woning, het plaatselijke zwemparadijs waar ook geen kip te bekennen is en trekken er uit pure verveling dan maar op uit om de plaatselijke vuurtoren te bekijken. Maar Frans is niet alleen op de vlucht voor zijn criminele vijanden, hij is met name op de vlucht voor zichzelf.

Niet alleen de hoofdpersoon, maar zelfs de premisse van de eerste lange speelfilm van Eché Janga is in nevelen gehuld. Van de gesprekken tussen de mannen worden we ook niet echt veel wijzer. Ze gaan over triviale zaken en verwikkelingen in de onderwereld waar je als kijker buiten wordt gehouden. De zwijgzaamheid overheerst voornamelijk in de eerste helft van dit introverte drama, als Frans en zijn handlangers op het eiland verblijven. Janga hanteert een sombere en klinische regie, die vorm krijgt door middel van een statische camera. De filmmaker regisseert, maar houdt zijn publiek op afstand. Frans is niet bepaald een open boek, maar het is hard werken om nog enige aansluiting te vinden bij zijn belevingswereld.

Het meest concrete probleem waarmee de crimineel worstelt is de muizenplaag in zijn nieuwe huis dat hij halsoverkop moest verlaten om naar Texel te gaan. Pas na een uur krijgt het personage meer vorm, nota bene doordat Janga iets van Frans' gezinsachtergronden onthult. Ondertussen wordt eveneens duidelijk dat de zaakjes waarmee de crimineel zich inlaat wel eens heel ernstige consequenties zouden kunnen krijgen. Meer en meer wordt de man op zichzelf teruggeworpen en dringt eveneens bij Frans het besef door dat zijn leven bitter weinig voorstelt. Hij heeft niet een grote sociale kring om op terug te vallen, ook al worden hem wel helpende handen toegestoken.

Janga wilde verbeelden hoe een man binnen het universum als een zandkorrel in een woestijn is. dDe titel duidt op het gevoel van verlichting die de crimineel moet voelen als hij zijn eigen nietigheid erkent. Het begrip stil spel krijgt in de krachtige doch afstandelijke vertolking van Hans Dagelet een nieuwe dimensie. Wat er in het hoofd van Frans omgaat wordt aan de verbeelding overgelaten. Janga heeft niets willen voorkauwen en doet een beroep op het inlevingsvermogen en de intelligentie van zijn publiek. Dat krijgt echter carte blanche en het gebrek aan duiding en context slaat op de regisseur terug. Het is de sterke beeldtaal en de serene aanwezigheid van Dagelet, die dit project niet helemaal kansloos maken. Wat betreft thematiek en emotionele impact is het echter vleesch noch visch. Zelfs na twee keer kijken valt hier niet echt uit te destilleren wat Janga, volgens zijn eigen toelichting, voorgestaan heeft.