De Nobelprijswinnaar
Recensie

De Nobelprijswinnaar (2010)

Tragikomische zwart-witfilm die nostalgie van ouderwetse Nederlandse film weet te vangen.

in Recensies
Leestijd: 3 min 7 sec
Regie: Timo Veltkamp | Cast: Marc van Uchelen (Joachim West), Harry van Rijthoven (Fabian Remarque), Carly Wijs (Lea), Chloé Leenheer (Annabel Bakker), Rifka Lodeizen (Ilse), Martijn Fischer (Bert de Brauw), Ruben Brinkman (Detective), e.a. | Speelduur: 93 minuten | Jaar: 2010

Schrijver Joachim West zou je kunnen omschrijven als ‘stille trots’. Een man die niet is opgewassen tegen het leven en dat ook weet van zichzelf. Door zijn nogal slinkse uitgeefster Lea wordt hij cynisch hun ‘huis-Dostojevski’ genoemd. De grote man van de uitgeverij is Fabian Remarque. Wanneer deze met een writer’s block kampt geeft Lea een manuscript van Joachim uit onder Fabians naam. Terwijl Joachim steeds verder de anonimiteit opzoekt vanwege zijn schulden, kan Fabian niet leven met de gedachte dat er iemand is die beter schrijft dan hij. Naast de miskende en de flamboyante schrijver zijn er ook nog enquêteur Bert, zwangere tiener Annabel en de in elkaar geslagen stripteasedanseres Ilse. En zoals Remarque het graag zou zien, grijpen al deze verhaallijnen uiteindelijk in elkaar.

De Nobelprijswinnaar , het regiedebuut van Timo Veltkamp, is voor weinig geld gemaakt. Maar het is juist deze sierlijke eenvoud die blij verrast. De keuze voor zwart-wit, de typische Hollandse nuchterheid in de teksten en oer-Hollandse personages hebben gezamenlijk de nostalgie van de ouderwetse Nederlandse film weten te vangen. Juist deze Hollandse nuchterheid zorgt voor het zwart humoristische randje dat niet zelden ontbrak in de films van bijvoorbeeld Paul Verhoeven. Zo beantwoordt een zuster in de abortuskliniek de vraag wat er dan met het embryo gebeurt met: "ze verwerken 't tot frikadellen".

De humor, die dus ruimschoots aanwezig is, versterkt de tragiek van het verhaal. Vooral omdat de personages soms zelf niet lijken door te hebben hoe sneu ze eigenlijk zijn. Behalve Joachim, maar die heeft ondanks dat geen zelfmedelijden. Nadat hij tot huis-Dostojevski wordt bestempeld, heeft hij eigenlijk geen doel meer. Deze antiheld gaat niet mee in de stroom van het leven maar laat zich erdoor overspoelen. Het tragikomische hoofd dat Van Uchelen opzet past uitstekend bij zijn overspoelde personage. Bestsellerauteur Fabian Remarque is precies het tegenovergestelde. Hij is groots maar legt daardoor te veel druk op zichzelf en heeft juist weer veel te veel zelfmedelijden zonder echt te vinden dat hij zielig is.

De in elkaar geslagen stripteasedanseres Ilse is wat minder goed te duiden. Haar verhaallijn is onderbelicht. Wat er met Ilse gebeurt, is en blijft een tijdlang mysterieus verborgen voor zowel kijker als de andere personages. Het maakt dit personage boeiend maar tegelijk is het ook onbevredigend dat juist haar verhaal lang verborgen blijft en er uiteindelijk alleen in een korte spannende scène een tipje van de sluier wordt opgelicht.

Het personage waarmee Veltkamp de plank misslaat, is de detective, die alleen maar irritatie opwekt. Hij is niet grappig en lijkt een lijmmiddel te zijn om de ogenschijnlijk losse verhalen aan elkaar te plakken. De film wordt naar het einde toe wat langdradig omdat het eigenlijk al een tijdje duidelijk is waar de verhaallijnen samenkomen terwijl er toch geprobeerd wordt de spanningsboog nog even te verlengen. Veltkamp lijkt de kijker soms te onderschatten. Aangezien hij al jarenlang scenario’s schrijft, kan dit niet als beginnersfout worden afgedaan. Zelf geeft Veltkamp in een interview met De Filmkrant aan dat hij tijdens het schrijven van het script geen idee had waar het heenging en dat is zo nu en dan duidelijk merkbaar.

De Nobelprijswinnaar is ondanks een paar schoonheidsfoutjes een vermakelijk regiedebuut, maar de hoeveelheid bioscopen waar de film gaat draaien zegt wel iets over de toegankelijkheid ervan. Het is dan ook niet te verwachten dat deze af en toe absurdistische film gretig aftrek zal vinden bij het grote publiek. Wie de typische humor en de echte Nederlandse film echter weet te waarderen zal ook hierom kunnen glimlachen.