Recensie

IFFR 2004: Anatomie de l'enfer (2004)

Een film die in alle ernst de aard van het vrouwelijk geslachtsdeel wil ontleden, is afwisselend lachwekkend en ergerlijk belerend.

in Recensies
Leestijd: 3 min 33 sec

Regie: Catherine Breillat | Cast: Rocco Siffredi (de man), Amira Casar (de vrouw) e.a.




Anatomie de l’enfer is gebaseerd op Breillats eigen roman ‘Pornocratie’, en wil een demonstratie zijn van het onontwarbare web van angst, walging en heerszucht dat de mannelijke psyche om de vagina heeft geweven. Breillat staat erom bekend dat ze daarbij het gebruik van expliciete beelden niet schuwt: Rocco Siffredi’s ervaring in de porno-industrie komt hier goed van pas. Zijn belangrijkste werktuig is veelvuldig in beeld; voor Casar is in geval van intiemere shots een body-double ingezet.
Al het bloot en de seks zijn effectief van hun erotiserende werking ontdaan, en dat is ook de bedoeling. De vrouw kiest een homoseksuele man omdat hij naar haar kan kijken zonder het in zijn bol te krijgen.

Haar vagina doet hem nog het meeste denken aan het kuikentje dat hij als jongetje voorzichtig uit een nest haalde, om het even later van schrik te vertrappen toen hij bemerkte dat het was doodgedrukt in zijn borstzak. De vrouw wijst hem op de angst van de man voor de oerkracht van het vrouwelijk geslachtsdeel, die hij wil beteugelen door haar te onderdrukken. Mannen zijn bang voor de aard van de vrouw, “en dus leggen jullie ons jullie bekrompen moraal op”.
Ziehier, in een notedop, Breillats teleurstellend eenzijdige en afgezaagde boodschap. Dat seks en dood(sangst), Eros en Thanatos, onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, is al sinds mensenheugnis een gegeven. Dat mannen, in tegenstelling tot vrouwen, gevangenen zijn van hun primitieve angsten en als gevolg daarvan een ellendige wereld hebben geschapen voor de vrouw, is een simplistische conclusie die al het quasi-diepzinnige geleuter in de film logenstraft.

Breillat scoort nog wel een puntje door het blootleggen van één van de laatste onvervalste taboes. De bizarre scène waarin Rocco, kennelijk in het nauw gedrongen door zijn emoties, geconcentreerd de steel van een schoffel in de kut van een slapende Casar schuift, kan misschien op nog meer ongewenst gegniffel rekenen bij de mannelijke kijkers. Maar dan wordt hij geconfonteerd met haar menstruatie, stopt zijn hand in haar en likt het menstruatiebloed van zijn vingers. Zij laat hem haar tampon uit haar vagina trekken, doopt het ding in een glas water, roert het aangekoekte bloed los en nodigt hem uit om het glas samen leeg te drinken. Ineens hoor je het mannelijke deel van het publiek, dat niet meer zou opkijken van de bloederigste martelscène, geschokt protesteren. De vrouwen blijven onaangedaan; dit is nou eenmaal hoe het werkt, en het bloed is niet eens het gevolg van een wond!
Maar zelfs (of juist?) de zo verlichte westerse man hoort diep in zijn onderbewustzijn de echo van het woord ‘onrein’. Daar heeft Breillat ons mannen blijkbaar goed bij de ballen.
Helaas is Anatomie de l'enfer verder - om maar eens een voor de hand liggende kwalificatie te gebruiken - een echte kutfilm.

(De voorstellingen van Anatomie de l'enfer op het International Film Festival Rotterdam zijn inmiddels uitverkocht. De film zal waarschijnlijk dit voorjaar in de Nederlandse bioscopen gaan draaien.)