in Recensies
Update:
Regisseur Joshua Oppenheimer maakte tot nu toe hoofdzakelijk documentaires. Tijdens zijn onderzoek voor een nieuw project stuitte hij op een oligarch die een bunker had laten bouwen om met zijn gezin het einde der tijden te overleven. Het vormde de basis voor het script van The End, een musical over een familie die zich in een exorbitante bunker niet alleen verschuilt voor de wereld, maar ook voor zichzelf.
Na een gigantische milieuramp die de wereld letterlijk in brand zette, betrok een familie met ondersteunend personeel een ondergronds appartement dat van alle gemakken is voorzien. De gigantische bunker is smaakvol ingericht en hangt vol wereldberoemde kunstwerken die de familie van de ondergang heeft weten te redden. Hoewel ze er al vijfentwintig jaar wonen, wordt nog regelmatig en met chirurgische precisie een nieuw meesterwerk aan de muur gespijkerd.
Son, de zoon van de familie en - net als de andere personages - vernoemd naar zijn rol in het gezin, groeide op in de bunker. Zijn wereldbeeld en zijn idee over hoe die wereld ten einde kwam, zijn overwegend bepaald door wat zijn ouders hem hebben verteld. Totdat de komst van Girl hun zorgvuldig geconstrueerde gezinsleven bruut verstoort. Eerst willen ze haar terugsturen, want ze kunnen niet iedereen redden. Mede dankzij de barmhartige inborst van Son besluiten ze de nieuwkomer toch in de familie op te nemen.
Girl zet de verhoudingen op scherp. Haar beeld van hoe de wereld ten onder ging wijkt af van de versie die Father en Mother hebben verteld. Dat de komst van een vreemdeling barstjes veroorzaakt in de façades van de personages, is weinig verrassend. The End moet het dan ook vooral hebben van de stilistische keuzes die Oppenheimer maakt.
Het kleurenschema is uitgedacht met de aandacht voor detail die doet denken aan de werelden van Wes Anderson, maar dan een depressievere versie. Blauw- en grijstinten voeren de boventoon en zelfs de kleuren die af en toe het monotone palet doorbreken zijn van echte warmte en diepte verstoken. De opvallendste stilistische keuze van Oppenheimer is uiteraard dat hij deze dystopie in een musicalvorm giet.
In een interview met Variety noemt de filmmaker de musical het ultieme genre van valse hoop. Vanuit die gedachte is de keuze passend. Deze familie houdt zichzelf tegen beter weten in op de been met een eigen waarheid over hun keuzes en de gevolgen daarvan voor hun naasten en de rest van de mensheid. Maar zodra zij hun emoties en twijfels bezingen, blijkt de grens tussen raak absurdisme en kolderieke kitsch dun en wordt die jammer genoeg net iets te vaak overschreden.
Toch weten de personages in deze bizarre realiteit te raken. Soms maken ze woedend: hoe kunnen ze zo wegkijken van ellende waarin ze nota bene zelf een aandeel hadden? Op andere momenten overheerst medelijden, omdat de naïeve wereld waarin ze leven ook vreselijk eenzaam is. Er is nauwelijks ruimte voor oprechte warmte en liefde.
Vooral Tilda Swinton maakt van Mother een vrouw die ondanks haar totale staat van ontkenning ook een hart heeft. Ze blijkt niet over de prettigste zangstem te beschikken, maar maakt dit ruimschoots goed met haar oprechte acteerwerk. Met minutieuze uitdrukkingen brengt ze kleine barstjes aan in haar masker, waardoor de diepe emoties en geheimen achter de tiptop verzorgde buitenkant zichtbaar worden.
The End is een film over geheimen, over wie de geschiedenis vertelt en wat dat doet met de perceptie van waarheid. Het is ook een film over klimaatproblematiek en moederliefde. Kortom: een film die speelt met relevante thema's. De keuze om dit in een grotesk jasje te steken is origineel en vaak vermakelijk, maar tegelijkertijd raakt de film door de veelheid aan gedachten zelden de juiste snaar.
