Recensie

The Road to Guantanamo (2006)

The Road to Guantanamo Bay is een indringend docudrama waarin archiefbeelden, reconstructies en interviews met de betrokkenen op meesterlijke wijze worden verweven.

in Recensies
Leestijd: 3 min 9 sec
Regie: Michael Winterbottom | Cast: Shafiq Rasul, Ruhel Ahmed, Asif Iqbal, Riz Ahmed (Shafiq), Farhad Harun (Ruhel), Arfan Usman (Asif) e.a. | Speelduur: 95 minuten. | Jaar: 2006

September 2001. In het saaie, Engelse gehucht Tipton wonen vier doodnormale, vrij onschuldige jongens van rond de twintig. Ze hebben een Pakistaanse achtergrond en zijn moslim, hoewel ze hun geloof nauwelijks belijden. Voor één van hen wordt door de ouders gepoogd een bruid te regelen in Pakistan. Vooral vanuit nieuwsgierigheid en avontuurzucht reizen de vier jongeren af naar het land waar hun familiewortels liggen. Geen van de vier heeft er enig idee van, dat zij pas in maart 2004 en slechts met z’n drieën zullen terugkeren op Britse bodem met als bijnaam ‘The Tipton Three’. Maar waar ze vooral geen idee van hebben, is het vreselijke lot dat tussen vertrek en terugkomst op hen wacht.

In Pakistan is alles nog koek en ei. Ze hebben er een goede tijd. Totdat ze een moskee bezoeken waar gepreekt wordt over hoe de arme mensen in Afghanistan humanitaire hulp nodig hebben. De jongens worden geraakt en besluiten naar Afghanistan te gaan. Als ze daar na een lange reis aankomen, beginnen net de Amerikaanse bombardementen. Ze willen weer weg, maar kennen de taal niet en zijn voor het vervoer in het woestijnlandschap afhankelijk van anderen. Per ongeluk belanden ze juist dieper in het strijdgewoel. Terwijl de jongens wanhopig uit Afghanistan proberen te komen, raken ze Munir Ali kwijt en zijn ze nog maar met z’n drieën. Vervolgens worden ze zonder enige aanleiding gearresteerd door het Amerikaanse leger.

De Tipton Three worden afgevoerd naar militaire gevangenis Guantanamo Bay. Bij aankomst wordt verteld dat dit hun laatste bestemming is. Ruim twee jaar lang worden ze gemarteld, ondervraagd, nog eens gemarteld en nog eens ondervraagd. Zonder dat er enige aanklacht tegen hen wordt ingediend of dat ze in staat van beschuldiging worden gesteld. Een advocaat krijgen ze al helemaal niet. Ze moeten overleven in helse omstandigheden. Ze zitten de hele dag in kooien in de brandende zon en worden dag in dag uit getreiterd en gekleineerd door dienstdoende soldaten.

Pas als de Amerikanen met een videoband op de proppen komen, waarop de drie jongens zogenaamd naast Bin Laden tijdens een terroristenbijeenkomst te zien zouden zijn, gebeurt er iets. Het probleem met de band is echter dat op de dag van de bijeenkomst de jongens nog in Engeland waren. De Britse inlichtingendienst MI5 kan dit makkelijk aantonen en komt na ruim twee jaar eindelijk in actie. De drie worden snel zonder enige verklaring of excuses naar huis gestuurd.

Regisseur Michael Winterbottom heeft van het verhaal van deze drie jongemannen een indringend docudrama gemaakt, waarin archiefbeelden, reconstructies en interviews met de echte Tripton Three op meesterlijke wijze worden verweven. Zo worden beelden van Bush die de gevangenis verdedigt en over ‘slechte mensen’ en ‘slechteriken’ praat, gemonteerd met beelden van het trio dat rustig een balletje trapt in hun thuisdorp.

Winterbottom levert een schrijnend filmdocument af, dat zeker niet altijd even makkelijk is om naar te kijken Vooral de onmenselijke behandeling in Guantanamo Bay bevat een aantal ongemakkelijke momenten. The Road To Guantanamo is vijfennegentig minuten lang uitermate boeiend en vooral aangrijpend. Van begin tot eind pakt de film je bij je keel en laat zelfs naderhand niet meteen los. Degenen die niet zoveel weten over ’s werelds beruchtste gevangenis, of denken dat de situatie daar wel meevalt, zouden de schellen van de ogen moeten vallen. En degenen die zich afvragen of Winterbottom het verhaal niet gedramatiseerd heeft, mogen zich laten geruststellen door de The Tipton Three zelf; volgens hen was het in het echt nog allemaal een stuk erger. Bush & co. zijn al eerder ontmaskerd als leugenaars die de internationale mensenrechten aan hun laars lappen, maar het is zelden zo ontluisterend en treffend in beeld gebracht.