Wie hoort niet in het volgende rijtje thuis: Anthony Hopkins, Jeff Bridges, John Travolta en Sean Penn? Het antwoord moet zijn Sean Penn. De eerste drie acteurs speelden een Amerikaanse president, de laatste wil er een vermoorden. Sean Penn speelt Samuel Bicke, een verkoper in een meubelzaak die gerund wordt door een eersteklas klootzak. Samuel is een principiële man. Hij zet liever zijn baan op het spel dan de slinkse verkooptrucjes toe te passen die zijn baas hem opdringt. Op zich zijn die principes lovenswaardig, maar Samuel voert ze zo ver door dat hij er door beperkt en beheerst wordt. De dramatische ironie is dat hij dat zelf niet doorheeft. In een illustrerende scène wordt Samuel een lening geweigerd voor het opzetten van een autobandenzaak. Samuel denkt dat de afwijzing een racistische inslag heeft omdat zijn partner (Don Cheadle) zwart is, maar veel waarschijnlijker is de verklaring dat hij de kredietverstrekker schrik heeft aangejaagd met zijn onrustige, opdringerige persoonlijkheid en zijn paranoïde betoog over eerlijk zakendoen.
Ook Samuels vrouw (Naomi Watts) ziet hem liever gaan dan komen. Ze leven gescheiden, maar ze moet haar best doen om hem uit de buurt te houden. Gek wordt ze van zijn bezoekjes, telefoontjes en lijmende praatjes en ze ergert zich aan het feit dat hij weigert te accepteren dat de wereld niet eerlijk in elkaar zit. Samuel speelt intussen niks klaar omdat hij door zijn obsessieve gedachtes in de greep wordt gehouden. Op een gegeven moment beginnen zijn principes pathologische trekjes te vertonen en glijdt hij langzaam af in een staat van waanzin, achterdocht en een ziekelijk verlangen naar erkenning. Gedreven door dit minderwaardigheidsgevoel en zijn minachting voor leugenachtige mensen, ziet Samuel maar één oplossing. Hij moet een daad stellen.
Wat is de overeenkomst tussen George W. Bush, Richard Nixon en Tony Blair? Juist: ten overstaan van de hele wereld logen ze over een oorlog, maar werden toch herkozen. De debuutfilm van Niels Mueller had wat dat betreft net zo goed The Assassination of Tony Blair of The Assassination of George W. Bush kunnen heten, want de geschiedenis is zich overduidelijk aan het herhalen. Een dergelijke titel zou er natuurlijk nooit zijn doorgekomen (in de dictatoriale filmwereld is censuur nog immer een groot goed), maar het is leuk om een parallel te trekken naar de onbetrouwbare machthebbers van deze tijd. De titel van de film brengt ons echter op een dwaalspoor, want de film draait niet zozeer om een aanslag op een president, als wel om de persoonlijke strijd van Samuel Bicke. Een strijd die hem verteert. Voor zon rol kom je al snel uit bij Sean Penn, de man die zich naakt voelt als zijn personages niet gebukt gaan onder psychische problemen. En ja hoor, ook in deze film kan hij weer een hele lading misnoegen, wrok en wanhoop met zich meezeulen. Hij bewijst maar weer eens dat typecasting eigenlijk een fantastische uitvinding is. Laat Hugh Grant zich vooral bij romantische komedies houden en laat Sean Penn zichzelf maar lekker serieus nemen, want dan is hij in zijn element. De denkbeelden die Bicke parten spelen zijn lastig zichtbaar te maken, maar Penn weet er met zijn bevlogenheid, agitatie en zelfmedelijden toch weer een interessante, oscarwaardige karakterstudie van te maken.
Toch is niet alles aan de film opwindend. De bijrollen zijn al snel vergeten, het script bewandelt een bekende weg en maatschappijkritiek gezien door de ogen van een simpele ziel is weinig inspirerend. De jarenzeventig aankleding is daarentegen weer erg fraai en geeft het verhaal een gepaste omlijsting: de film voelt aan als Dog Day Afternoon, All The Presidents Men en Taxi Driver. Maar de hoofdattractie is toch die duvelse Sean Penn. De begenadigde acteur trapt niet in de val door van Samuel Bick een kopie van Travis Bickle (uit Taxi Driver) te maken, ook al ligt de naamsverwijzing er nogal dik bovenop. Sean Penn is ijdel en talentvol genoeg om zelf zijn personages vorm te geven. Van opgekropte woede en uitzichtloosheid weet hij dit keer een onzekere man te kneden die zichzelf langzaam gek maakt. In een middelmatige film heeft Penn vol pathos zijn zoveelste glansrol neergezet.
