Good bye, Lenin!
Recensie

Good bye, Lenin! (2003)

Good bye, Lenin! is een film die afwisselend weemoedig, grappig en dramatisch is, met een sympathieke, naturel acterende cast.

in Recensies
Leestijd: 3 min 17 sec
‘Wat een gribusland was het toch’, denk je geamuseerd tijdens de eerste minuten van Good bye, Lenin!, Wolfgang Beckers film die zich in de DDR afspeelt, net vóór en net na de val van de Muur in 1989. Het zorgvuldig gereconstrueerde Oost-Berlijn in de film zorgt in eerste instantie voor een meewarig soort nostalgie, de ‘Ostalgie’ die nu in amusementshows op de Duitse televisie wordt geëtaleerd en zich voornamelijk richt op retro-sentiment. Maar wat vergeten wordt, wat na de Wende vergeten móest worden door de Ossi’s, is dat er in de DDR wel degelijk ook een humane vorm van socialisme in stand werd gehouden, door gewone mensen die werkelijk geloofden dat de heilstaat gegrond kon zijn in saamhorigheid en de inspanningen van een collectief.

Zo iemand is in Good bye, Lenin! Christiane (Katrin Sass), de moeder van hoofdpersoon Alex Kerner (Daniel Brühl). Nadat haar man in 1978 naar het Westen ging om nooit meer terug te komen, werd de DDR haar hele leven. Sindsdien zet Christiane zich in voor haar Genossen, door voor hen verzoekschriften te schrijven naar de autoriteiten, en op school hun kinderen stichtelijke liederen te leren. Net voor de val van de Muur ziet ze hoe Alex gearresteerd wordt tijdens een opstootje, en ze krijgt ter plekke een hartaanval. Acht maanden lang ligt ze in coma, acht maanden waarin de Muur valt, de verworvenheden van het kapitalisme triomfantelijk worden binnengehaald (mooi verbeeld door steeds grotere CocaCola-trucks die het land binnen komen rijden) en Alex’ zus bij de drive-in van Burger King gaat werken. Wanneer zijn moeder uiteindelijk wakker wordt en haar arts waarschuwt dat iedere vorm van opwinding haar dood kan betekenen, staat het grootste gevaar Alex duidelijk voor ogen. Als ze erachter komt dat ‘haar’ DDR is opgehouden te bestaan, kan ze zo weer een hartaanval krijgen en erin blijven. Dus moet de DDR voor haar kunstmatig in leven gehouden worden, met alle middelen die Alex, zijn zus en haar Westduitse vriendje (de Duitse dubbelganger van Hans Teeuwen!) ter beschikking staan.

Alex fabriceert een fantastisch ingewikkelde, hilarische manier om de Wende voor zijn aan het bed gekluisterde moeder verborgen te houden: de westerse augurken, koffie en honing die nu in de supermarkt staan, worden in oude potten van de DDR-varianten gegoten. Alex en zijn zus trekken hun eerder afgedankte Ossi-mode weer aan, en samen met een vriend (die de nieuwe Stanley Kubrick wil worden) knutselt hij gefingeerde DDR-journaals in elkaar, handig gebruik makend van oude nieuwsbeelden, zodat zijn moeder TV kan kijken. Briljant is een segment waarin Christiane per ongeluk ziet hoe een enorme Coca-Cola reclame wordt aangebracht op de flat tegenover haar kamer, en Alex en zijn vriend bliksemsnel een reportage fabriceren waarin duidelijk wordt dat Coca-Cola eindelijk heeft moeten toegeven dat het drankje in de DDR is uitgevonden, en dat het bedrijf nu Oostduits staatsbezit is: een klinkende overwinning voor het communisme!!
Intussen beleeft Alex een tedere romance met Lara, de Russische verpleegster van zijn moeder, en wordt gaandeweg duidelijk dat hij en de vrienden van Christiane (die haar verjaardag komen vieren en Alex’ spelletje meespelen) degenen zijn die de DDR niet los willen laten. De wereld die zij kennen wordt zó snel overboord gegooid, het revisionisme is zó rücksichtslos, dat ze zich in een reflex vastklampen aan het symbool van alles wat goed en vertrouwd was aan de DDR: Alex’ moeder. Maar ook zij blijkt uiteindelijk niet te vereenzelvigen met hun ideaalbeeld van de oude Heimat.

Good bye, Lenin! is een film die afwisselend weemoedig, grappig en dramatisch is, met een sympathieke, naturel acterende cast. Een subplot waarin Alex’ vader weer in beeld komt doet weliswaar een beetje irrelevant aan, maar deze film is een hartverwarmend saluut naar een wereld die niet meer bestaat en voor zoveel mensen een thuis vormde, ondanks de keerzijde. En er zit één prachtig beeld in: het afscheid tussen Christiane en Lenin waar de titel naar verwijst is een onvergetelijk, wonderlijk filmmoment. Aanrader!