Toen Eugene Jarecki zijn plannen voor een nieuwe documentaire kenbaar maakte, kreeg hij van zijn familieleden het verwijt dat hij in een midlifecrisis zou zijn beland. Je kunt ze nauwelijks ongelijk geven. Bestaat er een groter cliché dan een man van middelbare leeftijd die in een oldtimer door de Verenigde Staten wil rondreizen? Toch zou het zonde zijn om The King daarom gelijk af te schrijven. Deze documentaire is naast een muzikale roadtrip ook een creatieve ontmanteling van de Amerikaanse samenleving.
Aan ambitie heeft Jarecki geen gebrek, want hij probeert met zijn documentaire twee zaken aan elkaar te koppelen die om enorm veel research vragen. Hij gebruikt het leven van megaster Elvis Presley als een metafoor voor de bloei en ondergang van de Verenigde Staten. Met een Rolls Royce uit 1963 - de échte bolide van Presley - trekt de documentairemaker door het immense land om te zien wat er is overgebleven van de 'American dream'. Op de achterbank van de auto nemen om beurten muzikanten, acteurs, politici en gewone Amerikaanse staatsburgers plaats, die hun mening geven over 'The King' en de status quo van hun land.
Ruim veertig jaar na de dood van Elvis Presley voert de tocht langs de steden die op een of andere manier bepalend zijn geweest in het leven van de iconische rocker. The King heeft een interessante kick-off, want Presley blijkt al vroeg in zijn carrière een heuse splijtzwam: de blanke arbeiders hieven hem op het schild als representant van de 'American dream', maar sommige mensen uit de zwarte gemeenschap waren minder blij met zijn populariteitsgroei. Presley zou 'zwarte muziek' hebben gestolen om er zijn eigen draai aan te geven en zich bovendien te weinig bekommeren om de sociaal-maatschappelijke status van sommige landgenoten.
Die kritische blik op een van de grootste Amerikaanse iconen aller tijden maakt deze documentaire zeer de moeite waard. The King laat op onthutsende wijze zien hoe een kapitalistisch systeem een belangrijk grondrecht uit de Onafhankelijkheidsverklaring - namelijk het recht op levensgeluk - kapot dreigt te drukken. Presley was mogelijk de meest gedreven gelukszoeker van iedereen, maar hij faalde jammer genoeg op zijn queeste. Slechts één keer liet hij doorschemeren wat er in zijn moeë hoofd omgaat, wanneer hij een vertrouweling vertelt dat hij mogelijk een destructieve kant heeft.
Opvallend is dat The King (net zoals Fahrenheit 11/9 van Michael Moore) een waaier aan onderwerpen opent, maar niet met een beschuldigende vinger naar de hoogste pief in het Witte Huis wijst. Gevaarlijker dan een volksmenner is het systeem dat hem in zo'n invloedrijke positie weet te plaatsen. Het was een bewuste keuze om Donald Trump grotendeels buiten beschouwing te laten, omdat de focus op de levensloop van Elvis Presley moest blijven liggen. Desondanks - of misschien juist daardóór - voelt deze documentaire fris en actueel aan, terwijl hij dat sec genomen niet helemaal is; de filmopnames vonden plaats voorafgaand aan de Amerikaanse presidentsverkiezing in 2016.
The King is niet altijd even gestroomlijnd, maar het voordeel van zo'n vrije beeldenstroom is dat de kijker zelf allemaal dwarsverbanden kan leggen. Liefhebbers van Elvis Presley kunnen zich bovendien opmaken voor een schitterende partij aan archiefbeelden en geluidsopnames, die 'The King' zowel in zijn gloriedagen als in zijn neergang tonen. Het laatste nummer dat Presley zingt, laat mede door de effectieve montage niet onberoerd.
