Luca Guadagnino is een van de meest veelzijdige regisseurs van deze tijd. In slechts één jaar ging hij van Call Me By Your Name, een zoete, ontroerende coming-of-agefilm, naar Suspiria, een alternatieve, bloederige horrorremake van cultlegende Dario Argento. Met de combinatie van Challengers en Queer flikt hij het weer om binnen een jaar twee compleet tegengestelde films uit te brengen.
Waar Challengers een rap, dynamisch en zeer vermakelijk sportdrama was, is Queer een traag, spiritueel en ontoegankelijk filmhuisdrama. Dat kan verkeerde verwachtingen scheppen en het verkeerde publiek aantrekken. Dat wil niet zeggen dat Queer de mindere van de twee is; ze zijn simpelweg niet met elkaar te vergelijken.
In veel opzichten is Queer een spirituele opvolger van Guadagnino's doorbraak Call Me By Your Name. De film volgt William Lee, een homoseksuele Amerikaan gespeeld door Daniel Craig, die zich heeft gesetteld in Mexico-Stad in de jaren vijftig. Zijn dagelijkse bezigheden bestaan uit het hangen met zijn (minstens net zo homoseksuele) vrienden, met wie hij voornamelijk drinkt, rookt en andere mannen versiert.
Veel komen we niet te weten over William, maar uit zijn trekjes en levensstijl is veel af te leiden. Zijn nonchalante houding en chique kledingstijl impliceren dat hij uit een rijke familie komt. Craig voegt een ongelofelijke hoeveelheid diepte toe aan zijn personage door de manier waarop hij praat, beweegt en reageert. Aan deze subtiele hints is af te lezen waar William slechte ervaringen mee heeft en waar zijn uitbundige levensstijl vandaan komt.
Normaal gesproken slaagt William erin om met zijn natuurlijke charme de meeste mannen te versieren, maar een jongere man genaamd Eugene Allerton lijkt daar niet gevoelig voor. William en zijn vrienden vermoeden dat Allerton queer is, maar zeker weten doen ze dat niet. William, de charmeerbeer die hij is, laat het er niet bij zitten en begint een obsessieve versieringsjacht op de jongeman.
De 'slice of life'-atmosfeer uit Call Me By Your Name is ook hier te vinden. De wijk in Mexico-Stad is prachtig vormgegeven en heeft echt een eigen karakter. Dat komt vooral door de mooie, natuurlijke dynamieken tussen de mensen in de buurt.
Toch is het moeilijk om inzicht te krijgen in Williams belevingswereld. Hij is excentriek, maar zijn beweegredenen voor wat hij doet, blijven grotendeels onduidelijk. Is hij gewoon extreem geil, probeert hij een trauma te verwerken, is hij een adrenalinejunkie of is er een groter, complexer motief? Het antwoord is waarschijnlijk een combinatie van deze factoren, maar de film geeft daar geen duidelijk antwoord op.
Om dit beter te begrijpen, is het belangrijk om de semantiek van het woord 'queer' te verkennen. Tegenwoordig is het een parapluterm voor (bijna) alle mensen die bij de LHBTQIA+-gemeenschap horen, maar van oudsher betekent het 'vreemd' of 'apart'. Dat is precies hoe veel mensen die queer zijn, zich lange tijd, en vaak nog steeds, voelen. Alsof ze nergens bij horen, en altijd buitenstaanders blijven.
Door de kijker compleet te vervreemden van Williams belevingswereld wordt die queerervaring overgebracht. Waar William vroeger, waarschijnlijk nog steeds, voelde alsof hij nergens bij hoort, zo voelt de kijker zich bij William. We zijn gewend om te sympathiseren met, of diep begrip te hebben voor protagonisten in films, zelfs als we het niet eens zijn met hun moreel (zoals in Joker of Der Untergang).
Omdat we geen duidelijk inzicht krijgen in Williams moraal, normen, waarden en ervaringen, is het moeilijk om grondig begrip of diepe sympathie voor hem te hebben. Het verhaal gaat doodleuk door zonder dat je daar écht onderdeel van bent. Als observant sta je erbuiten. Je wordt slechts indirect in Williams belevingswereld geplaatst; je hoort er niet bij.
Dit gevoel wordt vertienvoudigd wanneer de film een ommezwaai maakt en ontaardt in een spiritueel, bijna experimenteel verhaal. William heeft een fascinatie voor een plant die wordt gebruikt voor een middel dat hem telepathische gaven zou geven. Daarvoor moet hij naar de Zuid-Amerikaanse jungle, en vanaf dat punt wordt Queer een psychedelische trip.
Guadagnino's nieuwste film verrast op ieder front. Hij zoekt de grenzen op met wat hij in zijn film kan stoppen. De kwaliteit wordt er niet minder op. De Italiaanse regisseur blijft vernieuwen zonder pretentieus te worden. Ook verrassend is dat de film is geschreven door Justin Kuritzkes, die ook Challengers schreef (en faam verwierf met de 'Potion Seller'-meme).
Dat Queer net zo succesvol en geliefd zal zijn als Guadagnino's andere films is onwaarschijnlijk, maar het is zeker een van de meest unieke. Daniel Craig levert de beste prestatie van zijn carrière, zonder de andere aspecten van de film te overschaduwen. De film kent geen hoge pieken, maar zweeft op een uitzonderlijk hoog constant niveau. Een spiritueel avontuur zoals dit is zeldzaam, maar meer dan welkom.