in Recensies
Update:
Tussen 2016 en 2018 werd de Israëlische premier Benjamin Netanyahu - Bibi voor vrienden - onderworpen aan politieverhoren wegens corruptie. De opnames van deze ondervragingen en die van Netanyahu's vrouw Sara en zoon Yair kwamen via berichtenservice Signal in handen van meesterdocumentairemaker Alex Gibney (Enron: The Smartest Guys in the Room), die met collega Alexis Bloom (We Steal Secrets: The Story of WikiLeaks) de handen ineensloeg voor een wel heel schokkende documentaire.
De thesis van Gibney en Bloom is dat Netanyahu zijn politieke macht misbruikt om uit de gevangenis te blijven. Netanyahu en zijn vrouw hebben jarenlang cadeaus gekregen van miljardairs. Niet alleen sigaren en champagne, maar ook juwelen. Als Netanyahu dingen niet via het geld uit de schatkist kon krijgen, dan moesten ze van elders komen, zo klinkt het. Er dook ook een 'besteld' cadeau voor Sara op: een armband van meer dan veertigduizend dollar, die Bibi overigens iets te opzichtig vond.
Het zijn geen loze beschuldigingen van - zoals Netanyahu zijn aanklagers omschrijft - degenen die zijn politieke ondergang willen bewerkstelligen. Maar deze zaken zijn bewezen door onder meer de Israëlisch-Amerikaanse filmproducent Anon Milchan en zijn secretaresse Haddas Klein. Die mensen gaven niet zomaar cadeautjes. Voormalig spion Milchan had door onthullingen de sympathie van de Amerikaanse overheid kwijtgespeeld, waarna zijn visum voor de VS was ingetrokken. Via zijn vriend Netanyahu wilde hij die terug, evenals goedkeuring om zijn belastingvermindering te verlengen. Daar stond iets tegenover. Tijdens de verhoren kon Netanyahu de geschenken voor zijn diensten niet meer herinneren.
Eveneens bewezen is de hulp van de premier om een enorme som geld vrij te maken voor tycoon Shaul Elovitch. In ruil daarvoor kreeg Netanyahu quasi-controle over de onafhankelijke website Walla! die hij met hulp van zijn extreemrechtse zoon Yair zuiverde van kritische berichten. Waar andere politici na zulke schandalen zouden aftreden, vertikte Netanyahu het om ontslag te nemen. Als gewone burger wachtte hem zeker de cel. Omdat het politieke midden hem liet vallen, zag Netanyahu geen andere mogelijkheid om politiek overeind te blijven dan extreemrechtse figuren als Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir in zijn kabinet op te nemen.
De aanval van Hamas op 7 oktober kwam Netanyahu goed uit. Want met Israël in staat van oorlog kan hij zijn proces alsmaar uitstellen. De slachtpartij door Hamas krijgt een flinke naschok wanneer blijkt dat Natanyahu de Palestijnse terreurbeweging financieel heeft gesteund om verdeeldheid te zaaien tussen de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, tussen de extremisten en de gematigden. Bibi ontkent het niet eens, maar citeert doodleuk The Godfather Part II: "Keep your friends close, keep your enemies closer." Een vroegere adviseur van Shimon Peres omschrijft het zo: "Netanyahu heeft het beest, Hamas, niet gecreëerd, maar wel gevoed."
The Bibi Files is heel eenvoudig, maar toch knap en helder gestructureerd. Enorm boeiend en op een ongemakkelijke manier ook amusant. De documentaire doet soms denken aan de satirische komedieserie The Regime met Kate Winslet en Matthias Schoenaerts. De scheldpartijen van Sara en Yair Netanyahu tijdens de ondervragingen en de sappige verhalen over hun gedrag in het dagelijkse leven zijn een aparte film waard.
Bibi zelf beschikt zeker over een heel droge vorm van humor. Voor een man die volgens velen een fotografisch geheugen heeft vergeet hij enorm veel. "Je hebt een groot geheugen nodig om te liegen", getuigt zijn voormalige communicatiechef. Verder ziet Netanyahu geen wezenlijk verschil tussen een leugen en een fout. Wanneer hij na het verhoor vertrekt, zegt hij tegen de politieagenten: "Ja, de tijd gaat snel wanneer je je amuseert."
Voor veel Israëli's zal The Bibi Files weinig nieuws bevatten, behalve dan die toch wel merkwaardige beelden van de ondervragingen. De vele aantijgingen tegen de premier zijn immers al jaren bekend. Maar voor minder geïnformeerde kijkers in de rest van de wereld kan de film toch voor schokgolven zorgen en benadrukken dat er een verschil bestaat tussen de staat Israël en een premier die zichzelf als de staat ziet.
Uiteraard zal er kritiek zijn van extreemrechtse hoek dat de film een links standpunt inneemt. Maar antisemitisme kan deze keer niet als tegenargument worden gebruikt, want de documentaire werd gecoproduceerd en ondersteund door de Israëlische journalist Raviv Drucker en de meest geloofwaardige getuige is Netanyahu's jeugdvriend Uzi Beller. "Bibi ziet zichzelf als de beschermer van Israël, maar onder zijn regime zijn we in deze ongelofelijke oorlog beland", aldus Beller.
