Recensie

A Late Quartet (2012)

Psychologisch drama rondom wereldberoemd strijkkwartet.

in Recensies
Leestijd: 3 min 24 sec
Regie: Yaron Zilberman | Cast: Catherine Keener (Juliette Gelbart), Christopher Walken (Peter Mitchell), Philip Seymour Hoffman (Robert Gelbart), Mark Ivanir (Daniel Lerner), e.a. | Speelduur: 105 minuten | Jaar: 2012

Het vijfentwintigjarige jubileum van het wereldberoemde strijkkwartet ‘The Fugue’ wordt gevierd met een speciaal concert. Een mooi moment voor Peter, de oudste van het stel, om eruit te stappen. Althans, zo wil hij het graag doen overkomen. Ondertussen is hij eigenlijk bang en gefrustreerd dat het musiceren op korte termijn niet meer mogelijk is als gevolg van de ziekte van Parkinson. Dit maakt bij de overige drie leden een hoop emoties los en laat hen nadenken over hun eigen positie binnen de groep. Het drama stapelt zich langzaam op en het voortbestaan van ‘The Fugue’ wordt ineens heel onzeker. Is hun liefde voor muziek genoeg om de ego’s aan de kant te zetten en het strijkkwartet te redden?

Het belangrijkste muziekstuk in de film is Beethovens Opus 131 in C# mineur. Beethoven schreef het revolutionaire stuk zonder pauzes een half jaar voor zijn dood. Dit maakt het voor de muzikanten extra moeilijk omdat ze geen tijd hebben om opnieuw op elkaar af te stemmen. Zilberman is van mening dat het stuk een metafoor is voor het leven en de manier waarop lange relaties werken. Soms gaan die uit de maat, maar ze staan nooit stil. Hoe zorg je er dan voor dat het weer een harmonie wordt?

Dit drama wordt binnen het kwartet uitgespeeld. Niet alleen op hun instrumenten maar dus ook op psychologisch niveau. Bijna vijfentwintig jaar lang zijn de zaken hun gang gegaan en verliep alles in harmonie. Maar nu er binnen deze vastgeroeste formule iets verandert, valt alles ineens uit toon. Er wordt geruzied over posities binnen het kwartet, over persoonlijke relaties onderling en over de plek die muziek inneemt binnen het leven van de individuen. Zilberman laat de hoofdpersonages vechten en de vraag is of ze de weg terug naar harmonie nog wel kunnen vinden. Is dat al moeilijk bij een relatie tussen twee personen, probeer dan vier partijen maar eens in het gareel te krijgen. Dat Zilbermans metafoor hout snijdt, wordt in elk geval duidelijk.

A Late Quartet is Yaron Zilbermans tweede film. Zijn vorige film Watermarks verscheen acht jaar eerder en was een documentaire. Ondanks dat zijn tweede film dus fictie is, lijkt Zilberman zoveel mogelijk realiteit in zijn film te willen stoppen. Hij heeft A Late Quartet gebaseerd op de verhalen rondom relaties binnen drie bestaande strijkkwartetten en heeft een vierde strijkkwartet uitgebreid bestudeerd en gefilmd. Dit heeft hij samen met acteurs weten om te zetten tot een zeer overtuigend geheel. Geen minuut is het niet geloofwaardig dat de acteurs echt deze strijkinstrumenten kunnen bespelen. Om zo echt mogelijk over te komen namen de acteurs lessen en leerden ze goed genoeg spelen om korte stukjes voor de camera te kunnen opvoeren. Elke acteur had op zijn minst twee coaches zodat er altijd iemand beschikbaar was om te oefenen. Daarnaast spelen ze op heel goede instrumenten. Belangrijke details waar Zilberman dus uitgebreid aandacht aan heeft besteed en die de film vervolmaken.

Een beetje vreemd is het steeds terugkerende gesprek over Peters opvolger Nina. Ze komt amper voor in de film en voor niet-kenners is het dan ook lastig haar te plaatsen of te begrijpen waarom zij zo’n big deal is. In het echt is Nina onderdeel van het strijkkwartet dat Zilberman heeft bestudeerd voor de film. Je zou verwachten dat iemand die zo’n grote rol speelt in de discussie, daar zelf ook in participeert. Maar het gesprek lijkt vooral óver haar te gaan in plaats van mét haar. Zilberman had hier wellicht beter voor een actrice kunnen kiezen die de rol van Nina meer tot leven had kunnen brengen.

Christopher Walken overstijgt zichzelf in de rol van Peter, die anders is dan het stereotype dat hij vaak speelt. Hij is wijs, kalm, maar binnen die kaders ook perfect gedoseerd gefrustreerd. Zijn reactie op het nieuws dat hij Parkinson heeft is een briljante ‘wow’. A Late Quartet toont daarmee een prachtig spel, zowel op acteer- als muzikaal gebied.