Recensie

Journal de France (2012)

Een innemend en intrigerend document over de passie van een wereldberoemd fotograaf en de ontwikkeling van de fotografie door de jaren heen.

in Recensies
Leestijd: 3 min 14 sec
Regie: Raymond Depardon en Claudine Nougaret | Cast: Raymond Depardon, Claudine Nougaret, e.a. | Speelduur: 100 minuten | Jaar: 2012

Het wordt al vlug duidelijk dat Raymond Depardon niet in de wieg is gelegd om de boerderij van zijn vader over te nemen. Op twaalfjarige leeftijd krijgt hij voor het eerst een fotocamera in handen. Nota bene een verjaardagscadeau dat voor zijn broer bedoeld was. Vier jaar later is Depardon de assistent van een vooraanstaand fotograaf, nog steeds zonder enige opleiding. Inmiddels is Depardon de zeventig gepasseerd en uitgegroeid tot een vermaard fotograaf en filmmaker. Zo kennen sommige bioscoopgangers wellicht nog Depardons 10e Chambre - Instants d’Audience, een documentaire waarbij we een inkijkje krijgen in de uiteenlopende, vaak alledaagse zaken die op de rol van een Parijse kantonrechter verschijnen. Autodidact Depardon heeft voor zijn werk de hele aardbol bereisd, veelal bijgestaan door zijn vrouw Claudine Nougaret. Na hun vele wereldwijde omzwervingen zoeken ze het op kleinere schaal. Depardon trekt er in zijn vrije tijd op uit om het normale Franse leven op zijn ouderwetse platencamera vast te leggen.

Een groter contrast tussen de kiekjes van dorpelingen, Franse stranden en authentieke tabakswinkeltjes en de conflictgebieden die Depardon tijdens zijn lange carrière bezocht is haast ondenkbaar. De sympathieke fotograaf heeft verslag gedaan van de grote brandhaarden in de wereld en van politiek en maatschappelijk opzienbarende zaken. De documentaire Journal de France legt het heden en verleden van Depardon vast en werd hoofdzakelijk door partner Nougaret samengesteld en voorzien van commentaar. Ze wisselt historisch beeldmateriaal af met de zes jaar durende ontdekkingstocht die Depardon, die het woord pensioen niet eens kent, in het hedendaagse Frankrijk maakte. Depardon zelf weidt hoofdzakelijk uit over de technische kant van het vak. We komen weinig te weten over wat er allemaal door hem heenging toen hij verslag deed van oorlogen en conflicten. De beelden, grotendeels niet eerder vertoond, spreken immers voor zichzelf. Het is illustratief voor Depardons grote bescheidenheid, gebrek aan sensatiezucht en hart voor zijn vak.

Nougaret en Depardon gaan grotendeels geordend en chronologisch te werk. Zo zien we beelden van de burgeroorlog in Venezuela en de feestjes die de nieuwe democratisch gekozen leider van de Centraal-Afrikaanse Republiek met zijn onderdanen viert vlak voor hij het land onder een hard dictatoriaal bewind zou onderwerpen. Maar we zien ook Belgische huurlingen in Afrika, de maandenlange ontvoering in Tsjaad van wetenschapster Françoise Claustre, de situatie in Tsjechoslowakije een jaar na de Praagse lente en de schrijnende situatie in een psychiatrisch ziekenhuis vlakbij Venetië. De boeiende episodes uit Depardons omvangrijke loopbaan worden in hoog tempo aan de kijker aangeboden. Tijd om bij te komen is er nauwelijks en de bloemlezing die Nougaret ons presenteert is evenmin compleet. Wel leert zij ons een intrigerend geschiedenislesje over de ontwikkeling van de moderne fotografie. Slechts wanneer ze zelf in het leven en op de foto’s en films van haar man opduikt, dreigt ze te dwepen met hun ontmoeting en nauwe samenwerking.

De flarden van Depardons werk waarmee we kennis maken, vormen een ideale mix van de technische vooruitgang die de fotograaf en filmer met elk project hoopte te boeken en de verbeelding van de passie waarmee hij te werk gaat. Zo is Journal de France vergeven van de tegenstellingen. De gemoedelijke beelden van Depardon die zijn vaste kapper bezoekt of weer op zoek is naar een charmant typisch Frans dorpstafereeltje worden afgewisseld met beelden van strijd, honger en ander menselijk leed. Depardon heeft wel drie levens in zijn zeventig levensjaren gestopt. De wereld om hem heen verandert in rap tempo, maar Depardon laat zich er niet door meeslepen. Niet wat technologische veranderingen betreft, maar zeker niet in het almaar groeiende individualisme van de samenleving. Het zijn vooral de onbeschrijfelijke hartstocht voor het vak en de missie om de wereld geen enkele informatie of beeld te ontzeggen die van Journal de France een indringend persoonlijk dagboek, collage en hommage ineen maken.