Regie: Pete Docter en Kemp Powers | Scenario: Peter Docter, Kemp Powers en Mike Jones | Cast (stemmen): Jamie Foxx (Joe), Tina Fey (22), Graham Norton (Moonwind), Rachel House (Terry), Phylicia Rashad (Libba), Angela Bassett (Dorothea), e.a. | Speelduur: 100 minuten | Jaar: 2020

Bij het aanbod van streamingplatform Disney+ is het een kwestie van de krenten uit de pap vissen. Natuurlijk kom je een heel eind als je een keuze wil maken uit de imposante catalogus van oude animatiefilms of een grote Star Wars-fan bent. De grootste troef die het platform in handen heeft is de zeer geslaagde serie The Mandalorian. Helaas moeten we daar weer een jaar op wachten en de vraag is of Disney de abonnees vast weet te houden met originele content. De abonnementsprijzen zijn fors en gaan zelfs nog omhoog.

Voor Mulan, de van de bioscoop naar het kanaal verplaatste live-actionverfilming van de Chinese legende, rekende de studio enkele tientjes voor kijkers die echt niet konden wachten. Toen de film uiteindelijk 'gratis' te zien was, bleek die meerprijs nauwelijks de moeite waard. Het is daarom een verstandige keuze om de nieuwste Pixarproductie Soul meteen zonder extra kosten beschikbaar te stellen. De vraag is of het veel mensen definitief aan een prijzig abonnement zal binden. De hoge verwachtingen, met hints naar het briljante Inside Out, maken het niet helemaal waar. De animatiefilm van Pete Docter is wat de Britten een 'mixed bag' zouden noemen.

Soul schiet alle kanten op en zal door de lange en slepende dialogen en de toch wat complexe en serieuze thematiek vooral een volwassen publiek aanspreken. Terwijl de film toch te boek staat als een komedie. Het is ongetwijfeld een bewuste keuze van de studio geweest om eens een andere weg in te slaan. Dat valt ze zeker te prijzen. Zoals bij veel Japanse animatiefilms is de visuele vorm waarin het verhaal is gegoten niet langer een doel, maar enkel een middel om het verhaal te vertellen. Op een schattige, maar stronteigenwijze ziel na en een olijke kat biedt het vehikel van Docter zelfs verrassend weinig aanknopingspunten voor merchandise waar kinderen hun spaarvarken voor zullen stukslaan.

De centrale figuur Joe is een jazzmuzikant in hart en nieren. Maar zijn veeleisende moeder ziet er weinig brood en zekerheid in. Dus is de pianist tegen wil en dank maar muziekleraar op een middelbare school geworden. Tot zijn grote frustratie zijn de kids daar niet vooruit te branden en - op een enkeling na - volslagen amuzikaal. Juist op de dag dat hij een vast contract krijgt aangeboden, inclusief pensioen en ziektekostenverzekering, belt een oud-leerling hem op. Joe krijgt de kans op met zijn grote idool, saxofonist Dorothea Williams, te spelen. Zoals hij het voorafgaand aan de ontmoeting tegen zijn moeder zegt: als hij met haar kan spelen dan sterft hij een gelukkig man.

Het lijkt haast een profetische uitspraak, want na het repeteren valt Joe in een New Yorkse put te pletter. Even later bevindt hij zich op een lange duistere weg op weg naar het witte licht van de hemel. Maar de man wil de dood niet accepteren en belandt in het 'hiervoormaals'; de plek waar de zielen gekweekt worden voordat ze afreizen naar de aarde en bezitnemen van lichamen. Eén van de zielen die zich al duizenden jaren niet wil laten vormen is ziel nummer 22. Van Abraham Lincoln tot Moeder Theresa: zij wisten als mentoren niet de 'vonk' bij 22 te vinden zodat haar ziel compleet wordt. Vermomd als mentor besluit Joe een poging te doen; als hij maar op tijd is voor de generale repetitie met Dorothea.

Dit lijkt veel plot maar deze ontwikkelingen zijn nog maar de basis en spelen zich af voordat de titel in beeld verschijnt. Waar diezelfde Pete Docter met zijn Inside Out in een aangenaam tempo en op briljante wijze de systematiek van emoties wist vorm te geven en dit ook nog eens koppelde aan een in onzekerheid verkerende tiener, moet hij voor het ontrafelen van de menselijke ziel wel erg veel uitleg uit de kast halen. Dat haalt de vaart uit het verhaal, ondanks aardige vondsten en prachtige plaatjes. Het middenstuk van Soul bestaat uit een persoonsverwisseling die voor aardige slapstick zorgt maar voor het gevoel eindeloos doorgaat.

En dan moeten er ook nog gegevens zoals verloren zielen en het vinden van je ware passie van stal gehaald worden. Het zorgt voor een weinig gestroomlijnd plot, waarbij het continu laveren is tussen ingewikkelde constructies zoals de vorming van de menselijke ziel en relativerende humor compleet met misverstanden en onhandigheden. Aan de stemmencast heeft het niet gelegen. Hoofdrolinsprekers Jamie Foxx en Tina Fey genereren een aangename chemie en worden aangenaam aangevuld door Angela Bassett, oud-Cosby Show-actrice Phylicia Rashad en talkshowhost Graham Norton. Deze laatste vertolkt dan wel weer een zwalkende verlichte ziel waarmee veel plotproblemen probleemloos maar net iets te gemakkelijk kunnen worden gefikst.

De beste stukken van Soul bevinden zich aan het begin en het eind. Aan het begin omdat de animaties betoveren. Je krijgt het gevoel in een rokerige jazzclub te zitten, de menselijke emoties en gezichtsuitdrukkingen zijn uitermate treffend en elke beweging die Joe maakt op het toetsenbord klopt tot op de nanometer. Het eind is zo sterk omdat er eindelijk wat broodnodige emotie en liefde naar voren komt. Het middenstuk is behelpen. Weliswaar overstijgt dit nog steeds de aanpak van menig concurrent, maar voor Pixar ligt de lat nu eenmaal behoorlijk hoog.

Soul is te zien op Disney+.