Tijdens de komende editie van het Zeeuwse filmfestival Film by the Sea ontvangt Monique van de Ven haar - opvallend genoeg - eerste oeuvreprijs. Als onbekende actrice wist ze direct de aandacht te trekken van Paul Verhoeven en later heel filmminnend Nederland met haar debuut in Turks Fruit. Van de Ven bouwde vervolgens een indrukwekkende carrière op met uiteenlopende rollen. Een van de Nederlands bekendste actrices verdient een eerbetoon, vond regisseur Claire Pijman. Ze realiseert dit met een opmerkelijke mix van feit en fictie.
Een Vrouw als Monique is een experimentele combinatie van documentaire en speelfilm, waarin Van de Ven een versie van zichzelf speelt die je met een beetje fantasie in een alternatief universum kunt plaatsen. In wat nog het meest doet denken aan een Droste-effect, zien we haar als actrice die zich in haar huisje aan de Franse kust voorbereidt op haar nieuwe rol in de film die we op dat moment zelf bekijken.
Tegelijkertijd blikt ze terug op haar omvangrijke loopbaan. Omdat innerlijke mijmeringen zich niet goed lenen voor het medium film, kruist de actrice het pad met een jonge, naamloze wielrenner wiens fiets het begeven heeft. Omdat ze hem niet in een tentje buiten wil laten slapen, biedt ze hem een bed op zolder aan. Daar ontdekt de amateurfietser wie zijn gastvrouw is, geen onbekende voor hem. De twee raken in gesprek, doen acteeroefeningen en kijken terug op Van de Vens vele films.
De aanpak van Pijman is riskant: het gevaar van gekunsteldheid en potsierlijkheid ligt voortdurend op de loer. De filmmaker, die al eerder experimenteerde met hybride documentairevormen, probeert dat te ondervangen door de dialogen tussen Van de Ven en sympathieke tegenspeler Joes Brauers af te wisselen met korte interviews met mensen met wie Van de Ven samenwerkte, onder wie Verhoeven. Helemaal geslaagd is deze tactiek niet; daarvoor blijft Een Vrouw als Monique te nadrukkelijk een docu die anders wil zijn. De herinneringen en anekdotes zijn wat summier, maar kleuren Van de Vens eigen woorden op een prettige manier in.
Aan de hand van sleutelscènes uit films die voor de actrice grote persoonlijke betekenis hebben, zoals Een Vrouw als Eva, Lange Leve de Koningin, Iris en Romeo, wordt niet alleen haar veelzijdigheid benadrukt, maar ook haar bezieling om zich volledig op een project te storten. Vaak is wel duidelijk over welke speelfilm ze het met haar tegenspeler heeft, maar het was geen slecht idee geweest de titels even in beeld te brengen. Al was het maar om ze meteen op je kijklijst te zetten. Mogelijk heeft Pijman dit achterwege gelaten om de balans tussen waarheid en fantasie niet te verstoren.
De laatste jaren is Monique van de Ven minder vaak op het bioscoop- of televisiescherm te zien. Haar laatste filmrol dateert uit 2018, en dat is te betreuren. Actrices van haar generatie bevinden zich vaak in een lastige positie: ze zijn te jong voor hoogbejaarde personages, maar te oud om voor moeder door te gaan. Alleen de allerbeste actrices weten deze impasse te doorbreken. Van de Ven voldoet ruimschoots aan die kwalificatie, maar besloot zelf wat selectiever te zijn en meer ruimte te maken voor haar privéleven. Hopelijk vormt Een Vrouw als Monique slechts een tussenbalans en niet het sluitstuk van wat velen de 'filmkoningin van Nederland' noemen.
