In de jaren tachtig doodde de terroristische organisatie Euskadi Ta Askatasuna (ETA) honderden personen in hun strijd voor een onafhankelijke socialistische Baskische staat. Aldus zette de Guardia Civil van Spanje in de jaren negentig een grootschalige infiltratieoperatie op om de terreurgroep van binnenuit te ontmantelen. Met die historische les introduceert Un Fantasma en la Batalla het verhaal van een fictieve spionne die undercover gaat bij de Donostia-cel van de ETA. Dat leidt tot een jarenlang kat-en-muisspel.
Het gebruik van archiefbeelden verankert de film stevig in de politieke realiteit van de jaren negentig. Spionne Amaia leren we kennen op het moment dat haar rol verbonden raakt met de moord op politicus Gregorio Ordóñez, kandidaat-burgemeester van San Sebastián. Dan beseft Amaia pas echt dat haar acties directe gevolgen hebben voor het lot van anderen.
De film springt vervolgens een halfjaar terug in de tijd en toont hoe Amaia verzeild is geraakt in deze operatie. Het is een rijtje feitjes over haar leven: ze verloor ze haar ouders op zestienjarige leeftijd en studeerde Engels en Frans. Het personage blijft daardoor wat oppervlakkig. Toch stoort dat niet, want Amaia ontleent haar identiteit en wensen aan haar werk. Haar persoonlijke leven legt het daartegen af. Dat past goed bij de titel van de film die 'een geest in de strijd' betekent. Amaia lijkt meer een geest dan een persoon van vlees en bloed.
Dat een ander leven haar niet past, blijkt uit het visuele contrast wanneer ze verhuist naar Sevilla om te trouwen met haar partner. Haar vroegere appartement is donker, maar dat kent ze door en door. Haar nieuwe woning is wit, steriel en kil. Het is duidelijk dat ze daar niet kan aarden en het verrast niet dat ze haar verleden als undercoveragent mist. Zoals een ETA-lid over haar opmerkt: het leven van een echtgenote en moeder past haar niet.
Zowel het conflict tussen de ETA en de Guardia Civil als Amaia's innerlijke strijd ontvouwt zich langzaam. De spanning bouwt gestaag op, ondersteund door degelijke maar weinig opvallende muziek. Af en toe wordt de rustige opbouw onderbroken door de gewelddadige executies van de ETA. Deze worden feitelijk in beeld gebracht, waar mogelijk met behulp van archiefbeelden, waarbij het ergste geweld buiten beeld blijft. Koud en kil, nooit sensationeel. Dit alles mondt uit in een spannende ontknoping, waarin de vraag centraal staat of de ETA ontdekt dat Amaia een spionne is.
Un Fantasma en la Batalla is te zien bij Netflix.
