Intieme Belichting
Recensie

Intieme Belichting (1965)

Mooie lichtvoetige komedie uit de Tsjechische New Wave.

in Recensies
Leestijd: 2 min 42 sec
Regie: Ivan Passer | Cast: Zdenek Bezusek (Peter), Karel Blazek (Bambas), Vera Kresadlová (Stepa), e.a. | Speelduur: 73 minuten | Jaar: 1965

De jaren zestig in Tsjecho-Slowakije zag de groei van een groep bijzonder creatieve en talentvolle filmmakers; de Tsjechische New Wave. Deze jonge generatie filmmakers probeerde zowel in de kunsten als in het communistische thuisland hervormingen door te voeren. Er zijn weinig stilistische overeenkomsten tussen de vele verschillende films uit de Tsjechische New Wave. Ze delen wel dezelfde thematiek: kritiek op het communistische bewind. Ook werkten de meeste regisseurs met non-professionele acteurs. Intieme Belichting is een lichtvoetige komedie waarin geen overduidelijk commentaar op de autoriteiten te vinden is. Toch zag de communistische partij er destijds genoeg gevaar in om hem twintig jaar lang te verbieden.

De reden waarom de film waarschijnlijk verboden werd is omdat het regime totaal genegeerd wordt. Intieme Belichting is een film over normale mensen in hun dagelijkse leven. Peter komt zijn oude vriend Bambas opzoeken op het platteland van Tsjechië. De twee hebben samen op het conservatorium gezeten. Peter speelt als cellist bij een orkest in Praag, terwijl Bambas terug naar een gehucht verhuisde waar hij muziekdocent en begrafenismuzikant is en met zijn familie woont. Intieme Belichting heeft nauwelijks een plot, maar vindt toch een manier om je als toeschouwer in de film te zuigen. Ivan Passer weet in deze film bovenal de menselijkheid van de personages te belichten. In de film zijn een hoop tegenstellingen te zien; zoals stadsleven versus het platteland, professionele muziek versus amateurmuziek en de traditionele versus de moderne vrouw.

In één van de mooiste scènes van de film zit de stadse vriendin van Peter, Stepa, te wachten in een auto. Een groep oudere vrouwen met harken loopt langs de auto. De schaduw van de harken valt op het gezicht van Stepa terwijl ze de vrouwen weemoedig observeert. Deze vrouwen lijken voor Stepa afkomstig uit een ver verleden, maar komen dan opeens voorbij lopen. Zo wordt de stadse Stepa geconfronteerd met de realiteit van het leven op het communistische platteland. Het zijn dit soort subtiele momenten die deze film zo bijzonder maken.

Het valt op hoe fris deze film eigenlijk nog is meer dan vijftig jaar na dato. Het gebruik van amateurs als acteurs, de humor, cinematografie en met name de montage zorgen ervoor dat deze film ook nu nog zeer vernieuwend aanvoelt. Intieme Belichting is de enige film die Ivan Passer in Tsjechië regisseerde. Ook schreef hij mee aan alle films die Miloš Forman maakte in hun thuisland, waar zeker een paar meesterwerken tussenzaten. Nadat de Praagse lente werd neergeslagen vluchtten de twee naar de Verenigde Staten. Het einde van de Praagse lente in 1968 betekende ook het einde van de Tsjechische New Wave. Miloš Forman verwierf in de VS uiteraard veel bekendheid met One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975) en Amadeus (1984). Ivan Passer maakte er films als Born To Win (1971) en Cutter's Way (1981), waarna hij uiteindelijk uit de belangstelling raakte en vooral nog televisiefilms maakte. Intieme Belichting laat niet alleen zien wat een ongelofelijk talentvolle regisseur Passer is. Hij laat ook zien hoe verfrissend de Tsjechische New Wave ook nu nog is. Dat deze film nu opnieuw uitgebracht wordt, brengt hopelijk meer aandacht naar deze fascinerende groep filmmakers en het werk van Ivan Passer.